Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXVIII, ãë. 58

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä À. È. Ñîëîïîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

58. (1) Ïî îêîí­÷à­íèè ðàç­áî­ðà äåëà â ñóäå ïðå­òî­ðîì Êâèí­òîì Òåðåí­öè­åì Ãîñòè­ëèé è Ôóðèé áûëè îñóæ­äå­íû è â òîò æå äåíü ïðåä­ñòà­âè­ëè ãîðîä­ñêèì êâå­ñòî­ðàì ïîðó­÷è­òå­ëåé. (2) Ñöè­ïè­îí æå óòâåð­æäàë, ÷òî âñå äåíü­ãè, êàêèå îí ïîëó­÷èë, — â êàçíå, à ó íåãî íè÷å­ãî íåò, ïðè­íàä­ëå­æàâ­øå­ãî ãîñóäàð­ñòâó, è åãî ïîâå­ëè áûëî â òåì­íè­öó. (3) Òóò Ïóá­ëèé Ñöè­ïè­îí Íàçè­êà âîç­çâàë ê íàðîä­íûì òðè­áó­íàì è ïðî­èç­íåñ ðå÷ü, âîçäàþ­ùóþ ñïðà­âåä­ëè­âûå ïî÷å­ñòè ñëàâ­íûì ïîäâè­ãàì íå òîëü­êî ðîäà Êîð­íå­ëè­åâ âîîá­ùå, íî è â îñî­áåí­íî­ñòè ñâî­åãî ñåìåé­ñòâà: (4) «Îòöà­ìè ó íàñ ñ Ïóá­ëè­åì Àôðè­êàí­ñêèì è Ëóöè­åì Ñöè­ïè­î­íîì, êîòî­ðî­ãî óâî­äÿò â òåì­íè­öó, áûëè Ãíåé è Ïóá­ëèé Ñöè­ïè­î­íû, çíà­ìå­íè­òåé­øèå ìóæè. (5) Îáà îíè çà íåñêîëü­êî ëåò, ñðà­æà­ÿñü ñî ìíî­ãè­ìè êàð­ôà­ãåí­ñêè­ìè è èñïàí­ñêè­ìè ïîë­êî­âî­ä­öà­ìè è âîé­ñêà­ìè, ïðî­ñëà­âè­ëè â Èñïà­íèè èìÿ íàðî­äà ðèì­ñêî­ãî, è íå òîëü­êî âîþÿ, (6) íî è ïîêà­çàâ òàìîø­íèì ïëå­ìå­íàì îáðà­çåö ðèì­ñêîé óìå­ðåí­íî­ñòè è âåð­íî­ñòè, à ïîä êîíåö îáà ïðè­íÿ­ëè ñìåðòü çà îòå­÷å­ñòâî íà ïîëå áðà­íè. (7) Èõ ïîòîì­êàì êàê áóä­òî äîñòà­òî÷­íî áûëî áû òîëü­êî õðà­íèòü èõ ñëà­âó, íî Ïóá­ëèé Àôðè­êàí­ñêèé ñëà­âó ïðåä­êîâ ñâî­èõ ïðå­âçî­øåë — è íàñòîëü­êî, ÷òî âíó­øèë ëþäÿì âåðó â òî, ÷òî íå ëþä­ñêîé îí ïîðî­äû, íî áîæå­ñò­âåí­íî­ãî ïðî­èñ­õîæ­äå­íèÿ. (8) ×òî æå êàñà­åò­ñÿ äî Ëóöèÿ Ñöè­ïè­î­íà, î êîòî­ðîì èäåò ðå÷ü, òî íå áóäåì çäåñü ãîâî­ðèòü î òîì, ÷òî ñîâåð­øå­íî èì â Èñïà­íèè èëè â Àôðè­êå, ãäå áûë îí ëåãà­òîì ó áðà­òà, íî âåäü, êîãäà îí ñòàë êîí­ñó­ëîì, ñåíàò ñ÷åë, ÷òî äîñòî­èí îí ïîëó­÷èòü áåç æåðå­áüåâ­êè ïðî­âèí­öèþ Àçèþ è âåäå­íèå âîé­íû ñ öàðåì Àíòèîõîì, äà è áðàò ïî÷òèë åãî òåì, ÷òî ñàì, áûâ­øè äâà ðàçà êîí­ñó­ëîì, öåí­çî­ðîì, òðè­óì­ôà­òî­ðîì, îòïðà­âèë­ñÿ ñ íèì â Àçèþ ïðî­ñòî ëåãà­òîì171. (9) À ÷òîáû âåëè­÷èå è áëåñê òàêî­ãî ëåãà­òà íå çàòìè­ëè òàì ñëà­âû êîí­ñó­ëà, êàê íàðî÷­íî, ñëó­÷è­ëîñü, ÷òî â òîò ñàìûé äåíü, êîãäà Ëóöèé Ñöè­ïè­îí ïðè Ìàã­íå­ñèè ïîáåäèë Àíòèî­õà â îòêðû­òîì áîþ, Ïóá­ëèé Ñöè­ïè­îí áûë áîëåí è íàõî­äèë­ñÿ â Ýëåå íà ðàñ­ñòî­ÿ­íèè íåñêîëü­êèõ äíåé ïóòè. (10) È âîé­ñêî Àíòèî­õà áûëî òîãäà íå ìåíü­øå, ÷åì ó ñ.317 Ãàí­íè­áà­ëà, ñ êîòî­ðûì ïðè­øëîñü â ñâîå âðå­ìÿ ñðà­æàòü­ñÿ â Àôðè­êå, à ñðå­äè ìíî­ãèõ äðó­ãèõ âîå­íà­÷àëü­íè­êîâ Àíòèî­õà áûë è ñàì Ãàí­íè­áàë172, òîò, ÷òî áûë ïîë­êî­âîä­öåì âñþ òó Ïóíè­÷å­ñêóþ âîé­íó. ×òî êàñà­åò­ñÿ ñàìîé âîé­íû ñ Àíòèîõîì, òî îíà âåäå­íà áûëà òàê, ÷òî íèêòî è íè â ÷åì íå ìîã áû äàæå ñóäü­áó óïðåê­íóòü. Ïîâîä äëÿ îáâè­íå­íèÿ, îäíà­êî, îòûñ­êàí — ìèð; ãîâî­ðÿò, Ëóöèé Ñöè­ïè­îí åãî ïðî­äàë. (11) Íî çäåñü îáâè­íå­íèå çàòðà­ãè­âà­åò è äåñÿ­òå­ðûõ ëåãà­òîâ, ïî ÷üå­ìó ñîâå­òó ìèð è áûë çàêëþ­÷åí. (12) Õîòÿ íåêî­òî­ðûå èç äåñÿ­òè ëåãà­òîâ âûñòó­ïè­ëè îáâè­íè­òå­ëÿ­ìè Ãíåÿ Ìàí­ëèÿ, íî îíè ñâî­èì îáâè­íå­íè­åì íå ìîã­ëè íå òîëü­êî äîêà­çàòü âèíû, íî äàæå çàìåä­ëèòü åãî òðè­óì­ôà.

58. Iudi­ciis a Q. Te­ren­tio prae­to­re per­fec­tis, Hos­ti­lius et Fu­rius dam­na­ti prae­des eodem die quaes­to­ri­bus ur­ba­nis de­de­runt; [2] Sci­pio cum con­ten­de­ret om­nem quam ac­ce­pis­set pe­cu­niam in aera­rio es­se, nec se quic­quam pub­li­ci ha­be­re, in vin­cu­la du­ci est coep­tus. [3] P. Sci­pio Na­si­ca tri­bu­nos ap­pel­la­vit ora­tio­nem­que ha­buit ple­nam ve­ris de­co­ri­bus non com­mu­ni­ter mo­do Cor­ne­liae gen­tis, sed prop­rie fa­mi­liae suae. [4] Pa­ren­tes suos et P. Af­ri­ca­ni ac L. Sci­pio­nis, qui in car­ce­rem du­ce­re­tur, fuis­se Cn. et P. Sci­pio­nes, cla­ris­si­mos vi­ros. [5] Eos, cum per ali­quot an­nos in ter­ra His­pa­nia ad­ver­sus mul­tos Poe­no­rum His­pa­no­rum­que et du­ces et exer­ci­tus no­mi­nis Ro­ma­ni fa­mam auxis­sent non bel­lo so­lum, [6] sed quod Ro­ma­nae tem­pe­ran­tiae fi­dei­que spe­ci­men il­lis gen­ti­bus de­dis­sent, ad extre­mum am­bo pro re­pub­li­ca mor­tem oc­cu­buis­se. [7] Cum il­lo­rum glo­riam tue­ri pos­te­ris sa­tis es­set, P. Af­ri­ca­num tan­tum pa­ter­nas su­pe­rie­cis­se lau­des ut fi­dem fe­ce­rit non san­gui­ne hu­ma­no sed stir­pe di­vi­na sa­tum se es­se. [8] L. Sci­pio­nem, de quo aga­tur, ut quae in His­pa­nia, quae in Af­ri­ca, cum le­ga­tus frat­ris es­set, ges­sis­set, prae­te­rean­tur, con­su­lem et ab se­na­tu dig­num ha­bi­tum cui extra sor­tem Asia pro­vin­cia et bel­lum cum An­tio­cho re­ge de­cer­ne­re­tur, et a frat­re cui post duos con­su­la­tus cen­su­ram­que et tri­um­phum le­ga­tus in Asiam iret. [9] Ibi ne mag­ni­tu­do et splen­dor le­ga­ti lau­di­bus con­su­lis of­fi­ce­ret, for­te ita in­ci­dis­se ut, quo die ad Mag­ne­siam sig­nis col­la­tis L. Sci­pio An­tio­chum de­vi­cis­set, aeger P. Sci­pio Elaeae die­rum ali­quot abes­set via. [10] Non fuis­se mi­no­rem eum exer­ci­tum quam Han­ni­ba­lis, cum quo in Af­ri­ca es­set pug­na­tum; Han­ni­ba­lem eun­dem fuis­se in­ter mul­tos alios re­gios du­ces, qui im­pe­ra­tor Pu­ni­ci bel­li fue­rit. Et bel­lum qui­dem ita ges­tum es­se ut ne for­tu­nam qui­dem quis­quam cri­mi­na­ri pos­sit; in pa­ce cri­men quae­ri; eam di­ci ve­nis­se. [11] Hic de­cem le­ga­tos si­mul ar­gui, quo­rum ex con­si­lio da­ta pax es­set; [12] quam­quam exsti­tis­sent ex de­cem le­ga­tis, qui Cn. Man­lium ac­cu­sa­rent, ta­men non mo­do ad cri­mi­nis fi­dem, sed ne ad mo­ram qui­dem tri­um­phi eam ac­cu­sa­tio­nem va­luis­se.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 171Ñð.: XXXVII, 1, 9.
  • 172Îäíà­êî ñðå­äè Àíòèîõî­âûõ âîå­íà­÷àëü­íè­êîâ, ó÷àñò­âî­âàâ­øèõ â áèò­âå ïðè Ìàã­íå­ñèè, îí íå óïî­ìÿ­íóò (ñð.: XXXVII, 41, 1).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364003859 1364003860 1364003900