Ïåðåâîä À. È. Ñîëîïîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
58. (1) Ïî îêîí÷àíèè ðàçáîðà äåëà â ñóäå ïðåòîðîì Êâèíòîì Òåðåíöèåì Ãîñòèëèé è Ôóðèé áûëè îñóæäåíû è â òîò æå äåíü ïðåäñòàâèëè ãîðîäñêèì êâåñòîðàì ïîðó÷èòåëåé. (2) Ñöèïèîí æå óòâåðæäàë, ÷òî âñå äåíüãè, êàêèå îí ïîëó÷èë, — â êàçíå, à ó íåãî íè÷åãî íåò, ïðèíàäëåæàâøåãî ãîñóäàðñòâó, è åãî ïîâåëè áûëî â òåìíèöó. (3) Òóò Ïóáëèé Ñöèïèîí Íàçèêà âîççâàë ê íàðîäíûì òðèáóíàì è ïðîèçíåñ ðå÷ü, âîçäàþùóþ ñïðàâåäëèâûå ïî÷åñòè ñëàâíûì ïîäâèãàì íå òîëüêî ðîäà Êîðíåëèåâ âîîáùå, íî è â îñîáåííîñòè ñâîåãî ñåìåéñòâà: (4) «Îòöàìè ó íàñ ñ Ïóáëèåì Àôðèêàíñêèì è Ëóöèåì Ñöèïèîíîì, êîòîðîãî óâîäÿò â òåìíèöó, áûëè Ãíåé è Ïóáëèé Ñöèïèîíû, çíàìåíèòåéøèå ìóæè. (5) Îáà îíè çà íåñêîëüêî ëåò, ñðàæàÿñü ñî ìíîãèìè êàðôàãåíñêèìè è èñïàíñêèìè ïîëêîâîäöàìè è âîéñêàìè, ïðîñëàâèëè â Èñïàíèè èìÿ íàðîäà ðèìñêîãî, è íå òîëüêî âîþÿ, (6) íî è ïîêàçàâ òàìîøíèì ïëåìåíàì îáðàçåö ðèìñêîé óìåðåííîñòè è âåðíîñòè, à ïîä êîíåö îáà ïðèíÿëè ñìåðòü çà îòå÷åñòâî íà ïîëå áðàíè. (7) Èõ ïîòîìêàì êàê áóäòî äîñòàòî÷íî áûëî áû òîëüêî õðàíèòü èõ ñëàâó, íî Ïóáëèé Àôðèêàíñêèé ñëàâó ïðåäêîâ ñâîèõ ïðåâçîøåë — è íàñòîëüêî, ÷òî âíóøèë ëþäÿì âåðó â òî, ÷òî íå ëþäñêîé îí ïîðîäû, íî áîæåñòâåííîãî ïðîèñõîæäåíèÿ. (8) ×òî æå êàñàåòñÿ äî Ëóöèÿ Ñöèïèîíà, î êîòîðîì èäåò ðå÷ü, òî íå áóäåì çäåñü ãîâîðèòü î òîì, ÷òî ñîâåðøåíî èì â Èñïàíèè èëè â Àôðèêå, ãäå áûë îí ëåãàòîì ó áðàòà, íî âåäü, êîãäà îí ñòàë êîíñóëîì, ñåíàò ñ÷åë, ÷òî äîñòîèí îí ïîëó÷èòü áåç æåðåáüåâêè ïðîâèíöèþ Àçèþ è âåäåíèå âîéíû ñ öàðåì Àíòèîõîì, äà è áðàò ïî÷òèë åãî òåì, ÷òî ñàì, áûâøè äâà ðàçà êîíñóëîì, öåíçîðîì, òðèóìôàòîðîì, îòïðàâèëñÿ ñ íèì â Àçèþ ïðîñòî ëåãàòîì171. (9) À ÷òîáû âåëè÷èå è áëåñê òàêîãî ëåãàòà íå çàòìèëè òàì ñëàâû êîíñóëà, êàê íàðî÷íî, ñëó÷èëîñü, ÷òî â òîò ñàìûé äåíü, êîãäà Ëóöèé Ñöèïèîí ïðè Ìàãíåñèè ïîáåäèë Àíòèîõà â îòêðûòîì áîþ, Ïóáëèé Ñöèïèîí áûë áîëåí è íàõîäèëñÿ â Ýëåå íà ðàññòîÿíèè íåñêîëüêèõ äíåé ïóòè. (10) È âîéñêî Àíòèîõà áûëî òîãäà íå ìåíüøå, ÷åì ó ñ.317 Ãàííèáàëà, ñ êîòîðûì ïðèøëîñü â ñâîå âðåìÿ ñðàæàòüñÿ â Àôðèêå, à ñðåäè ìíîãèõ äðóãèõ âîåíà÷àëüíèêîâ Àíòèîõà áûë è ñàì Ãàííèáàë172, òîò, ÷òî áûë ïîëêîâîäöåì âñþ òó Ïóíè÷åñêóþ âîéíó. ×òî êàñàåòñÿ ñàìîé âîéíû ñ Àíòèîõîì, òî îíà âåäåíà áûëà òàê, ÷òî íèêòî è íè â ÷åì íå ìîã áû äàæå ñóäüáó óïðåêíóòü. Ïîâîä äëÿ îáâèíåíèÿ, îäíàêî, îòûñêàí — ìèð; ãîâîðÿò, Ëóöèé Ñöèïèîí åãî ïðîäàë. (11) Íî çäåñü îáâèíåíèå çàòðàãèâàåò è äåñÿòåðûõ ëåãàòîâ, ïî ÷üåìó ñîâåòó ìèð è áûë çàêëþ÷åí. (12) Õîòÿ íåêîòîðûå èç äåñÿòè ëåãàòîâ âûñòóïèëè îáâèíèòåëÿìè Ãíåÿ Ìàíëèÿ, íî îíè ñâîèì îáâèíåíèåì íå ìîãëè íå òîëüêî äîêàçàòü âèíû, íî äàæå çàìåäëèòü åãî òðèóìôà. |
58. Iudiciis a Q. Terentio praetore perfectis, Hostilius et Furius damnati praedes eodem die quaestoribus urbanis dederunt; [2] Scipio cum contenderet omnem quam accepisset pecuniam in aerario esse, nec se quicquam publici habere, in vincula duci est coeptus. [3] P. Scipio Nasica tribunos appellavit orationemque habuit plenam veris decoribus non communiter modo Corneliae gentis, sed proprie familiae suae. [4] Parentes suos et P. Africani ac L. Scipionis, qui in carcerem duceretur, fuisse Cn. et P. Scipiones, clarissimos viros. [5] Eos, cum per aliquot annos in terra Hispania adversus multos Poenorum Hispanorumque et duces et exercitus nominis Romani famam auxissent non bello solum, [6] sed quod Romanae temperantiae fideique specimen illis gentibus dedissent, ad extremum ambo pro republica mortem occubuisse. [7] Cum illorum gloriam tueri posteris satis esset, P. Africanum tantum paternas superiecisse laudes ut fidem fecerit non sanguine humano sed stirpe divina satum se esse. [8] L. Scipionem, de quo agatur, ut quae in Hispania, quae in Africa, cum legatus fratris esset, gessisset, praetereantur, consulem et ab senatu dignum habitum cui extra sortem Asia provincia et bellum cum Antiocho rege decerneretur, et a fratre cui post duos consulatus censuramque et triumphum legatus in Asiam iret. [9] Ibi ne magnitudo et splendor legati laudibus consulis officeret, forte ita incidisse ut, quo die ad Magnesiam signis collatis L. Scipio Antiochum devicisset, aeger P. Scipio Elaeae dierum aliquot abesset via. [10] Non fuisse minorem eum exercitum quam Hannibalis, cum quo in Africa esset pugnatum; Hannibalem eundem fuisse inter multos alios regios duces, qui imperator Punici belli fuerit. Et bellum quidem ita gestum esse ut ne fortunam quidem quisquam criminari possit; in pace crimen quaeri; eam dici venisse. [11] Hic decem legatos simul argui, quorum ex consilio data pax esset; [12] quamquam exstitissent ex decem legatis, qui Cn. Manlium accusarent, tamen non modo ad criminis fidem, sed ne ad moram quidem triumphi eam accusationem valuisse. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß