Ïåðåâîä Ì. Ï. Ôåäîðîâà, È. Ô. Ìàêàðåíêîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
63. (1) Ñëóõ î êîííîì ñðàæåíèè ðàñïðîñòðàíèëñÿ ïî Ãðåöèè è îáíàðóæèë ñêðûòûå æåëàíèÿ ãðåêîâ. Ñ ðàäîñòüþ ïðèíÿëè ýòî èçâåñòèå íå òîëüêî ñòîðîííèêè ìàêåäîíÿí, íî è ìíîãèå ëþäè, êîòîðûì ñëåäîâàëî áû áëàãîäàðèòü ðèìëÿí çà ùåäðûå áëàãîäåÿíèÿ, à òàêæå èíûå èç òåõ, êòî èñïûòàë íà ñåáå íàñèëèå è âûñîêîìåðèå Ïåðñåÿ; (2) è íå áûëî òîìó èíîé ïðè÷èíû, êðîìå íåóìåñòíîãî ðàñïîëîæåíèÿ, êîòîðîå òîëïà âûêàçûâàåò äàæå íà ïðàçäíè÷íûõ ñîñòÿçàíèÿõ, ñî÷óâñòâóÿ õóäøåé è ñëàáåéøåé ñòîðîíå176. (3)  Áåîòèè â ýòî âðåìÿ ïðåòîð Ëóêðåöèé ñ âåëè÷àéøåé íàñòîé÷èâîñòüþ îñàæäàë Ãàëèàðò. È õîòÿ îñàæäåííûå íå èìåëè ïîäêðåïëåíèé ñ.465 èçâíå, êðîìå îòðÿäà êîðîíåéñêèõ þíîøåé, âîøåäøèõ â ãîðîä â íà÷àëå îñàäû, è íå íàäåÿëèñü íà ïîìîùü, îäíàêî ïðîäîëæàëè ñîïðîòèâëÿòüñÿ â îäèíî÷êó, ïîëàãàÿñü áîëåå íà ìóæåñòâî, ÷åì íà ñèëó. (4) ×àñòî ñîâåðøàëè îíè âûëàçêè ïðîòèâ îñàäíûõ ñîîðóæåíèé è ñòàðàëèñü ïðèãíóòü ê çåìëå ïîäâåäåííûé ê ñòåíàì òàðàí, çàâàëèâàÿ åãî òî áîëüøèìè êàìíÿìè177, òî ñâèíöîâîé ãèðåé, èëè â òîì ìåñòå, ãäå íå óñïåâàëè îòâðàòèòü åãî óäàð, ñïåøíî ñòðîèëè íîâóþ ñòåíó âìåñòî ñòàðîé, áûñòðî ïåðåòàñêèâàÿ êàìíè èç ñâåæèõ ðàçâàëèí. (5) Òàê êàê îñàäà ïðîäâèãàëàñü ìåäëåííî, ïðåòîð ïðèêàçàë ðàçäàòü ïî ìàíèïóëàì ëåñòíèöû, ÷òîáû ïðèñòóïèòü ê ñòåíàì øèðîêèì êîëüöîì; ïîëàãàÿ, ÷òî ó íåãî õâàòèò ëþäåé, òåì áîëåå ÷òî ñ îäíîé ñòîðîíû ãîðîä îêðóæåí áîëîòîì178, òàê ÷òî èäòè çäåñü íà ïðèñòóï áûëî è áåñïîëåçíî è íåâîçìîæíî. (6) Ñàì îí ïîñòàâèë äâå òûñÿ÷è îòáîðíûõ âîèíîâ ñ òîé ñòîðîíû, ãäå ðóõíóëè äâå áàøíè è ñòåíà ìåæäó íèìè; çäåñü îí ñîáèðàëñÿ ïîïðîáîâàòü ïåðåáðàòüñÿ ÷åðåç ðàçâàëèíû, îòâëåêàÿ òåì ñàìûì íà ñåáÿ ñèëû ãîðîæàí, à â ýòî âðåìÿ ñîëäàòû ïðè ïîìîùè ëåñòíèö ìîãëè áû âçîéòè ãäå-íèáóäü íà îñòàâøèåñÿ áåç çàùèòíèêîâ ñòåíû. (7) Ãîðîæàíå äåÿòåëüíî ãîòîâèëèñü îòðàçèòü íàïàäåíèå. Íà ó÷àñòîê, ïîêðûòûé ðàçâàëèíàìè, îíè íàêèäàëè ñâÿçêè ñóõîãî õâîðîñòà è, ñòàâ çäåñü ñ ãîðÿùèìè ôàêåëàìè, óãðîæàëè ïîäæå÷ü ýòè ãðóäû; îòãîðîäèâøèñü îãíåì îò âðàãà, îíè ïîëó÷èëè áû âðåìÿ äëÿ ñîîðóæåíèÿ âíóòðåííåé ñòåíû. (8) Çàìûñëó èõ ïîìåøàëà ñëó÷àéíîñòü: âíåçàïíî õëûíóë òàêîé ëèâåíü, ÷òî äàæå ñóøíÿê ïîäæå÷ü ñòàëî íåëåãêî, à çàãîðåâøèåñÿ áûëî ñâÿçêè ãàñëè. (9) Âñëåäñòâèå ýòîãî íå òîëüêî îòêðûëñÿ ïðîõîä ÷åðåç äûìÿùèéñÿ, ðàçáðîñàííûé ôàøèííèê, íî, òàê êàê âñå óñòðåìèëèñü íà çàùèòó îäíîãî ìåñòà, òî íà ìíîãèõ ó÷àñòêàõ ðèìëÿíå îäíîâðåìåííî ñ ïîìîùüþ ëåñòíèö îâëàäåëè ñòåíàìè. (10) Ïðè ïåðâîì ñìÿòåíèè, ïîäíÿâøåìñÿ ïîñëå çàõâàòà ãîðîäà, ïîâñþäó ïåðåáèòû áûëè áåç ðàçáîðó ïîïàäàâøèåñÿ ïîä ðóêó ñòàðèêè è äåòè, à âîîðóæåííûå ìóæ÷èíû áåæàëè â êðåïîñòü. Íà äðóãîé äåíü, êîãäà íèêàêîé íàäåæäû óæå íå îñòàëîñü, îíè ñäàëèñü è áûëè ïðîäàíû â ðàáñòâî. (11) À áûëî èõ îêîëî äâóõ ñ ïîëîâèíîé òûñÿ÷ ÷åëîâåê. Óêðàøåíèÿ ãîðîäà — èçâàÿíèÿ è êàðòèíû — è âñþ öåííóþ äîáû÷ó ñíåñëè íà êîðàáëè. Ñàì ãîðîä ðàçðóøèëè äî îñíîâàíèÿ179. (12) Çàòåì âîéñêî áûëî îòâåäåíî ê Ôèâàì. Çàíÿâ ýòîò ãîðîä áåç âñÿêîãî ñîïðîòèâëåíèÿ, ïðåòîð ïåðåäàë åãî èçãíàííèêàì è ñòîðîííèêàì ðèìëÿí, ñåìüè æå òåõ, êòî äåðæàëñÿ äðóãîé ñòîðîíû èëè ñî÷óâñòâîâàë öàðþ è ìàêåäîíÿíàì, îí ïðîäàë â ðàáñòâî. Ñîâåðøèâ òàêèå äåëà â Áåîòèè, ïðåòîð âîçâðàòèëñÿ ê ìîðþ è êîðàáëÿì. |
63. Fama equestris pugnae vulgata per Graeciam nudavit voluntates hominum. Non enim solum qui partis Macedonum erant, sed plerique ingentibus Romanorum obligati beneficiis, quidam vim superbiamque experti Persei, [2] laeti eam famam accepere, non ob aliam causam quam pravo studio, quo etiam in certaminibus ludicris volgus utitur, deteriori atque infirmiori favendo. [3] Eodem tempore in Boeotia summa vi Haliartum Lucretius praetor oppugnabat; et quamquam nec habebant externa auxilia obsessi praeter Coronaeorum iuniores, qui prima obsidione moenia intraverant neque sperabant, tamen ipsi animis magis quam viribus resistebant. [4] Nam et eruptiones in opera crebro faciebant, et arietem admotum nunc saxis ingentibus, nunc libramento plumbi gravatum ad terram urguebant et, si qua declinare nequiverant ictum, pro diruto muro novum tumultuario opere, raptim ex ipsa ruinae strage congestis saxis, extruebant. [5] Cum operibus lentior oppugnatio esset, scalas per manipulos dividi praetor iussit, ut corona undique moenia aggressurus, eo magis suffecturam ad id multitudinem ratus, quod, qua parte palus urbem cingit, nec attinebat oppugnari nec poterat. [6] Ipse ab ea parte, qua duae turres quodque inter eas muri fuerat corruerat, duo milia militum delectorum admovit, ut eodem tempore, quo ipse transcendere ruinas conaretur, concursu adversus se oppidanorum facto, scalis vacua defensoribus moenia capi parte aliqua possent. [7] Haud segniter oppidani vim eius arcere parant. Nam super stratum ruinis locum fascibus aridis sarmentorum iniectis stantes cum ardentibus facibus accensuros eam se saepem minabantur, ut, incendio intersaepti ab hoste, spatium ad obiciendum interiorem murum haberent. [8] Quod inceptum eorum fors impedit; nam tantus repente effusus est imber ut nec accendi facile pateretur et extingueret accensa. [9] Itaque et transitus per distracta fumantia virgulta patuit, et in unius loci praesidium omnibus versis moenia quoque pluribus simul partibus scalis capiuntur. [10] In primo tumultu captae urbis seniores impubesque quos casus obvios obtulit passim caesi; armati in arcem confugerunt; et postero die, cum spei nihil superesset, deditione facta sub corona venierunt. [11] Fuerunt autem duo milia ferme et quingenti. Ornamenta urbis, statuae et tabulae pictae, et quidquid pretiosae praedae fuit, ad naves delatum; urbs diruta a fundamentis. [12] Inde Thebas ductus exercitus; quibus sine certamine receptis urbem tradidit exulibus et qui Romanorum partis erant; adversae factionis hominum fautorumque regis ac Macedonum familias sub corona vendidit. His gestis in Boeotia ad mare ac naves redit. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß