Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLII, ãë. 66

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002.
Ïåðåâîä Ì. Ï. Ôåäîðîâà, È. Ô. Ìàêàðåíêîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

66. (1) Ëèøü òîëü­êî îñà­æäåí­íûå íà õîë­ìå ðèì­ëÿíå óâèäå­ëè ïåðå­äî­âûå çíà­ìå­íà ñâî­åãî âîé­ñêà, îíè ïîñëå ïîë­íî­ãî îò÷à­ÿ­íèÿ âîñ­ïðÿ­íó­ëè äóõîì. (2) ×òî äî Ïåð­ñåÿ, òî, âî-ïåð­âûõ, åìó ñëå­äî­âà­ëî áû óäî­âîëü­ñò­âî­âàòü­ñÿ ñëó­÷àé­íûì óñïå­õîì, óáèé­ñò­âîì è çàõâà­òîì íåêî­òî­ðî­ãî ÷èñ­ëà ôóðà­æè­ðîâ, íå òðà­òÿ âðå­ìå­íè íà îñà­äó çàñòà­âû, (3) à çàòåì, ðàç óæ ýòà ïîïûò­êà áûëà òàê èëè èíà­÷å ñäå­ëà­íà è ïîñêîëü­êó îí çíàë, ÷òî íå èìå­åò ïîä ðóêîé îñíîâ­íûõ ñâî­èõ ñèë, òî îí äîë­æåí áûë, ïîêà ìîã, óäà­ëèòü­ñÿ äî ñòîëê­íî­âå­íèÿ. À îí, ãîð­äûé óñïå­õîì, è ñàì îñòàë­ñÿ íà ìåñòå, äîæè­äà­ÿñü ïðè­áëè­æå­íèÿ íåïðè­ÿ­òå­ëÿ, è ñïåø­íî ïîñëàë ãîí­öà, ÷òîáû âûçâàòü ôàëàí­ãó; (4) ïîä­íÿ­òàÿ ïîñïåø­íî è ãîðàçäî ïîçä­íåå, ÷åì òîãî òðå­áî­âà­ëà ñèòó­à­öèÿ, ðàñ­ñòðî­èâ ñâîè ðÿäû ïðè ïîñïåø­íîì è áûñò­ðîì äâè­æå­íèè, îíà äîëæ­íà áûëà íàòêíóòü­ñÿ íà âïîëíå ãîòî­âîå ê áîþ âîé­ñêî. Êîí­ñóë, ïðè­áûâ­øèé íà ìåñòî ïåð­âûì, òîò­÷àñ çàâÿ­çàë ñðà­æå­íèå. (5) Ñíà­÷à­ëà ìàêåäî­íÿíå ñîïðî­òèâ­ëÿ­ëèñü, ïîòîì, óñòó­ïàÿ âðà­ãó âî âñåõ îòíî­øå­íè­ÿõ, ïîòå­ðÿâ òðè­ñòà ïåõî­òèí­öåâ è äâà­äöàòü ÷åòû­ðå ëó÷­øèõ âñàä­íè­êà èç òàê íàçû­âàå­ìî­ãî ñâÿ­ùåí­íî­ãî îòðÿäà181, â ÷èñ­ëå êîòî­ðûõ ïàë è íà÷àëü­íèê îòðÿäà Àíòè­ìàõ, îíè ïîïû­òà­ëèñü îòñòó­ïèòü. (6) Îäíà­êî îáðàò­íûé ïóòü èõ ïî ñâî­åé áåñ­ïî­ðÿäî÷­íîé òîðîï­ëè­âî­ñòè îêà­çàë­ñÿ åùå áîëåå íåóäà÷­íûì, ÷åì ñàìà áèò­âà. Ôàëàí­ãà, ïîä­íÿ­òàÿ âñòðå­âî­æåí­íûì ãîí­öîì è òîðîï­ëè­âî ñ.468 ñëå­äî­âàâ­øàÿ çà ïðåä­âî­äè­òå­ëÿ­ìè, ñíà­÷à­ëà íàòêíó­ëàñü â óùå­ëüå íà îòðÿä, âåä­øèé ïëåí­íè­êîâ, è çàñòðÿ­ëà ñðå­äè ïîâî­çîê, ãðó­æåí­íûõ çåð­íîì. (7) Ôàëàí­ãà è îáîç ñòåñ­íÿ­ëè äðóã äðó­ãà, íèêòî íå æäàë, ïîêà ñòðîé êàê-íèáóäü óïî­ðÿäî­÷èò­ñÿ, íî âîîðó­æåí­íûå ñîë­äà­òû ñòàë­êè­âà­ëè ïîâîç­êè â ïðî­ïàñòü — èíà­÷å è íåëü­çÿ áûëî ðàñ­÷è­ñòèòü äîðî­ãó, — à âüþ÷­íûé ñêîò, îñû­ïàå­ìûé óäà­ðà­ìè, áåñèë­ñÿ ñðå­äè òîë­ïû. (8) Åäâà âûáðàâ­øèñü èç áåñ­ïî­ðÿäî÷­íîé òîë­ïû ïëåí­íûõ, âîè­íû ôàëàí­ãè ñòîëê­íó­ëèñü ñ öàð­ñêèì îòðÿäîì è îõâà­÷åí­íû­ìè ñòðà­õîì âñàä­íè­êà­ìè. Êðè­êè áåã­ëå­öîâ, ïðè­êà­çû­âàâ­øèõ ïîâî­ðà­÷è­âàòü çíà­ìå­íà âñïÿòü, âûçâà­ëè ñìÿ­òå­íèå, êàêîå áûâà­åò ïðè ïîë­íîì ðàç­ãðî­ìå, è åñëè áû ïðî­òèâ­íèê, ïðî­äîë­æàÿ ïðå­ñëå­äî­âà­íèå, îñìå­ëèë­ñÿ âñòó­ïèòü â óùå­ëüå, òî ìàêåäî­íÿíå ìîã­ëè áû ïîòåð­ïåòü ñòðàø­íîå ïîðà­æå­íèå. (9) Íî êîí­ñóë, çàáðàâ ñ õîë­ìà ñâîé îòðÿä, óäî­âîëü­ñò­âî­âàë­ñÿ ñêðîì­íûì óñïå­õîì è îòâåë âîé­ñêî â ëàãåðü. Åñòü, îäíà­êî, ïèñà­òå­ëè, óòâåð­æäàþ­ùèå, ÷òî â ýòîò äåíü ïðî­èçî­øëî áîëü­øîå ñðà­æå­íèå: ïèøóò, ÷òî òàì ïîëåã­ëè âîñåìü òûñÿ÷ âðà­æå­ñêèõ âîè­íîâ, â èõ ÷èñ­ëå öàð­ñêèå ïîë­êî­âîä­öû Ñîïàòð è Àíòè­ïàòð, äâå òûñÿ­÷è âîñåìü­ñîò ÷åëî­âåê ïîïà­ëè â ïëåí è áûëî çàõâà­÷å­íî äâà­äöàòü ñåìü áîå­âûõ çíà­ìåí. (10) È ïîáåäè­òå­ëÿì ýòà áèò­âà ñòî­è­ëà òàê­æå íåìà­ëûõ ïîòåðü: êîí­ñóëü­ñêàÿ àðìèÿ ïîòå­ðÿ­ëà ÿêî­áû ñâû­øå ÷åòû­ðåõ òûñÿ÷ òðåõ­ñîò âîè­íîâ è ïÿòü çíà­ìåí ïîòå­ðÿ­íî íà ëåâîì ôëàí­ãå.

66. Cum in conspec­tu pri­ma sig­na suo­rum cir­cum­ses­sis fue­runt, Ro­ma­nis qui­dem ab ul­ti­ma des­pe­ra­tio­ne rec­rea­tus est ani­mus. [2] Per­seus, cui pri­mum om­nium fue­rat ut con­ten­tus for­tui­to suc­ces­su, cap­tis ali­quot fru­men­ta­to­ri­bus oc­ci­sis­que, non te­re­ret tem­pus in ob­si­dio­ne prae­si­dii, [3] se­cun­dum, ea quo­que tempta­ta ut­cum­que, cum sci­ret ni­hil ro­bo­ris se­cum es­se, dum li­ce­ret in­tac­to abi­re, et ip­se hos­tium ad­ven­tum ela­tus suc­ces­su man­sit et, qui pha­lan­gem ar­ces­se­rent, pro­pe­re mi­sit; [4] quae et se­rius quam res pos­tu­la­bat et rap­tim ac­ta, tur­ba­ta cur­su ad­ver­sus instruc­tos et prae­pa­ra­tos erat ad­ven­tu­ra. Con­sul an­te­ve­niens ex­templo proe­lium con­se­ruit. [5] Pri­mo re­sis­te­re Ma­ce­do­nes; dein­de, ut nul­la re pa­res erant, amis­sis tre­cen­tis pe­di­ti­bus, vi­gin­ti quat­tuor pri­mo­ri­bus equi­tum ex ala, quam sac­ram vo­cant, in­ter quos An­ti­machus etiam prae­fec­tus alae ce­ci­dit, abi­re co­nan­tur. [6] Ce­te­rum iter pro­pe ip­so proe­lio tu­mul­tuo­sius fuit. Pha­lanx tre­pi­do nun­tio ac­ci­ta cum rap­tim du­ce­re­tur, pri­mo in an­gus­tiis cap­ti­vo­rum ag­mi­ni ob­la­ta ve­hi­cu­lis­que fru­men­to onus­tis hae­sit. [7] In­gens ibi ve­xa­tio par­tis ut­rius­que fuit, nul­lo ex­pec­tan­te, dum ut­cum­que expli­ca­re­tur ag­men, sed ar­ma­tis dei­cien­ti­bus in prae­ceps im­pe­di­men­ta — ne­que enim ali­ter via ape­ri­ri po­te­rat — iumen­tis, cum sti­mu­la­ren­tur in tur­ba sae­vien­ti­bus. [8] Vix ab in­con­di­to ag­mi­ne cap­ti­vo­rum ex­pe­die­rant se­se, cum re­gio ag­mi­ni per­cul­sis­que equi­ti­bus oc­cur­runt. Ibi ve­ro cla­mor iuben­tium re­fer­re sig­na rui­nae quo­que pro­pe si­mi­lem tre­pi­da­tio­nem fe­cit, ut, si hos­tes intra­re an­gus­tias ausi lon­gius in­se­cu­ti es­sent, mag­na cla­des ac­ci­pi po­tue­rit. [9] Con­sul re­cep­to ex tu­mu­lo prae­si­dio con­ten­tus mo­di­co suc­ces­su in castra co­pias re­du­xit. Sunt qui eo die mag­no proe­lio pug­na­tum auc­to­res sint; oc­to mi­lia hos­tium cae­sa, in his So­pat­rum et An­ti­pat­rum, re­gios du­ces; vi­vos cap­tos cir­ci­ter duo mi­lia oc­tin­gen­tos, sig­na mi­li­ta­ria cap­ta vi­gin­ti sep­tem. [10] Nec incruen­tam vic­to­riam fuis­se; sup­ra quat­tuor mi­lia et tre­cen­tos de exer­ci­tu con­su­lis ce­ci­dis­se; sig­na si­nistrae alae quin­que amis­sa.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 181Ñì. âûøå, ïðè­ìå÷. 168.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010223 1327007031 1327008013 1364004267 1364004300 1364004301