Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLII, ãë. 65

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002.
Ïåðåâîä Ì. Ï. Ôåäîðîâà, È. Ô. Ìàêàðåíêîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

65. (1) Çàòåì öàðü, íåäî­âîëü­íûé äëèí­íû­ìè ïåðå­õî­äà­ìè, ïåðå­íåñ ëàãåðü ê Ìîï­ñå­ëó, à ðèì­ëÿíå, ñæàâ õëåá ïîä Êðàí­íî­íîì, ïåðå­áðà­ëèñü â Ôàëàí­íåé­ñêóþ îáëàñòü. (2) Óçíàâ òîãäà îò ïåðå­áåæ­÷è­êà, ÷òî ðèì­ëÿíå æíóò õëåá, ðàç­áðåäÿñü ïî ïîëÿì è áåç âñÿ­êîé âîîðó­æåí­íîé îõðà­íû, öàðü ñ òûñÿ­÷üþ âñàä­íè­êîâ è äâó­ìÿ òûñÿ­÷à­ìè ôðà­êèé­öåâ è êðè­òÿí âûñòó­ïèë â ïóòü, ïðî­øåë åãî âîëü­íûì ñòðî­åì, ñïå­øà èçî âñåõ ñèë, è íåîæè­äàí­íî íàïàë íà íèõ. (3) Áûëî çàõâà­÷å­íî íå ìåíåå òûñÿ­÷è çàïðÿ­æåí­íûõ, áîëü­øåé ÷àñòüþ íàãðó­æåí­íûõ òåëåã è îêî­ëî øåñòè­ñîò ÷åëî­âåê. (4) Îòðÿäèâ òðè­ñòà êðè­òÿí äëÿ îõðà­íû äîáû­÷è è äëÿ äîñòàâ­êè åå â ëàãåðü, (5) öàðü îòî­çâàë êîí­íè­êîâ è îñòàëü­íûõ ïåõî­òèí­öåâ, ðàñ­ñå­ÿâ­øèõ­ñÿ ïîâñþäó, óáè­âàÿ âðà­ãîâ, è ïîâåë èõ ê íàõî­äèâ­øå­ìó­ñÿ ïîáëè­çî­ñòè îòðÿäó, íàäå­ÿñü ðàñ­ïðà­âèòü­ñÿ ñ íèì áåç îñî­áûõ óñè­ëèé. (6) Ýòèì îòðÿäîì êîìàí­äî­âàë âîåí­íûé òðè­áóí Ëóöèé Ïîì­ïåé. Êîãäà ñîë­äà­òû åãî ðàñ­òå­ðÿ­ëèñü ïðè âíå­çàï­íîì ïîÿâ­ëå­íèè âðà­ãà, îí îòâåë èõ íà ñîñåä­íèé õîëì è, óñòó­ïàÿ ïðî­òèâ­íè­êó â ÷èñ­ëå è ñèëå, ðåøèë îáî­ðî­íÿòü­ñÿ, èñïîëü­çóÿ âûãî­äû ìåñò­íî­ñòè. (7) Òàì îí ïîñòà­âèë ñîë­äàò êîëü­öîì, ÷òîáû ñîìêíó­òûå ùèòû çàùè­ùà­ëè èõ îò óäà­ðîâ ñòðåë è êîïèé, à Ïåð­ñåé, îêðó­æèâ õîëì áîé­öà­ìè, ñ.467 ïðè­êà­çàë îäíîé ÷àñòè ñâî­èõ âîè­íîâ ïîïû­òàòü­ñÿ âçîé­òè íà íåãî ñ ðàç­íûõ ñòî­ðîí è çàâÿ­çàòü ðóêî­ïàø­íûé áîé, à äðó­ãîé — ìåòàòü êîïüÿ èçäà­ëè. (8)  îáî­èõ ñëó­÷à­ÿõ ðèì­ëÿ­íàì ãðî­çè­ëà áîëü­øàÿ îïàñ­íîñòü: ñîõðà­íÿÿ òåñ­íî ñîìêíó­òûé ñòðîé, îíè íå ìîã­ëè îòðà­æàòü òåõ, êîòî­ðûå ñòà­ðà­ëèñü âçî­áðàòü­ñÿ íà õîëì, áðî­ñà­ÿñü æå âïå­ðåä, ðàñ­ñòðà­è­âà­ëè ðÿäû è ðàñ­êðû­âà­ëèñü ïåðåä ñòðå­ëà­ìè è êîïüÿ­ìè. (9) Íàè­áîëü­øèå ïîòå­ðè ïðè­÷è­íÿ­ëè èì ñòðå­ëî­ìå­òû180 — íîâûé âèä ìåòà­òåëü­íî­ãî îðó­æèÿ, èçî­áðå­òåí­íî­ãî èìåí­íî â ýòó âîé­íó: îñò­ðèå äëè­íîé â äâå ëàäî­íè íàñà­æè­âà­ëîñü íà äðåâ­êî äëè­íîé â ïîë-ëîê­òÿ è òîë­ùè­íîé â ïàëåö; (10) âîêðóã íåãî ðàñ­ïî­ëà­ãà­ëèñü òðè êîðîò­êèõ ïåðî­âèä­íûõ âûñòó­ïà, êàê ýòî áûâà­åò íà ñòðå­ëàõ; îðó­æèå â ñåðåäèíå èìå­ëî äâà ðàç­íûõ ïî äëèíå ðåì­íÿ; ñèëü­íî çàêðó­æèâ­øè ýòî âèñåâ­øåå íà ðåìíå êîïüå, ïðàù­íèê ïóñ­êàë åãî — è îíî ëåòå­ëî ñòðå­ìè­òåëü­íî, ñëîâ­íî ÿäðî. (11) Êîãäà ÷àñòü ðèì­ñêèõ âîè­íîâ áûëà èçðà­íå­íà êàê ýòè­ìè, òàê è äðó­ãè­ìè ñíà­ðÿäà­ìè, à ïðî­÷èå îò óñòà­ëî­ñòè åäâà äåð­æà­ëè îðó­æèå, öàðü ñòàë íàñòîé­÷è­âî ïðåä­ëà­ãàòü èì ñäàòü­ñÿ, îáå­ùàÿ ïîùà­äèòü, à òî è íàãðà­äèòü. Íèêòî íå ïîëüñòèë­ñÿ íà ýòè ïðåä­ëî­æå­íèÿ, âñå ðåøè­ëè óìå­ðåòü, êàê âäðóã íåîæè­äàí­íî áëåñ­íó­ëà èì íàäåæ­äà. (12) Äåëî â òîì, ÷òî íåêî­òî­ðûå ôóðà­æè­ðû, ñïàñ­øè­å­ñÿ áåã­ñò­âîì â ëàãåðü, ñîîá­ùè­ëè êîí­ñó­ëó îá îñà­äå îòðÿäà, è òîò, âñòðå­âî­æåí­íûé òåì, ÷òî ñòîëü­êî ãðàæ­äàí ïîïà­ëî â áåäó — â îòðÿäå áûëî îêî­ëî âîñü­ìè­ñîò ÷åëî­âåê, è âñå îíè áûëè ðèì­ñêèå ãðàæ­äàíå, — âûñòó­ïèë èç ëàãå­ðÿ ñ êîí­íè­öåé è ëåã­êîé ïåõîòîé (êàê ðàç ïðè­áû­ëè íîâûå âñïî­ìî­ãà­òåëü­íûå ñèëû: íóìè­äèé­ñêèå êîí­íè­êè è ïåõî­òèí­öû, à òàê­æå ñëî­íû), ðàñ­ïî­ðÿäèâ­øèñü, ÷òîáû âîåí­íûå òðè­áó­íû âåëè ñëå­äîì ëåãè­î­íû. (13) Óêðå­ïèâ ëåã­êóþ ïåõîòó äîáàâ­ëåí­íû­ìè ê íåé çàñòðåëü­ùè­êà­ìè, êîí­ñóë äâè­íóë­ñÿ ê õîë­ìó âïå­ðå­äè âîé­ñêà. (14) Åãî ñ áîêîâ ïðè­êðû­âà­ëè Ýâìåí, Àòòàë è íóìè­äèé­ñêèé öàðå­âè÷ Ìèñà­ãåí.

65. In­de of­fen­sus lon­gin­qui­ta­te iti­ne­ris rex ad Mop­se­lum castra mo­vit; et Ro­ma­ni de­mes­sis Cran­no­nis se­ge­ti­bus in Pha­lan­nae­um ag­rum tran­seunt. [2] Ibi cum ex transfu­ga cog­nos­set rex si­ne ul­lo ar­ma­to prae­si­dio pas­sim va­gan­tis per ag­ros Ro­ma­nos me­te­re, cum mil­le equi­ti­bus, duo­bus mi­li­bus Thra­cum et Cre­ten­sium pro­fec­tus, cum quan­tum ac­ce­le­ra­re po­te­rat ef­fu­so ag­mi­ne is­set, impro­vi­so aggres­sus est Ro­ma­nos. [3] Iuncta ve­hi­cu­la, ple­ra­que onus­ta, mil­le ad­mo­dum ca­piun­tur, ses­cen­ti fer­me ho­mi­nes. [4] Prae­dam cus­to­dien­dam du­cen­dam­que in castra tre­cen­tis Cre­ten­sium de­dit; [5] ip­se re­vo­ca­to ab ef­fu­sa cae­de equi­te et re­li­quis pe­di­tum du­cit ad pro­xi­mum prae­si­dium, ra­tus haud mag­no cer­ta­mi­ne oppri­mi pos­se. [6] L. Pom­pei­us tri­bu­nus mi­li­tum praee­rat, qui per­cul­sos mi­li­tes re­pen­ti­no hos­tium ad­ven­tu in pro­pin­quum tu­mu­lum re­ce­pit, lo­ci se prae­si­dio quia nu­me­ro et vi­ri­bus im­par erat de­fen­su­rus. [7] Ibi cum in or­bem mi­li­tes coe­gis­set, ut den­sa­tis scu­tis ab ic­tu sa­git­ta­rum et iacu­lo­rum se­se tue­ren­tur, Per­seus cir­cum­da­to ar­ma­tis tu­mu­lo alios as­cen­sum un­di­que tempta­re iubet et com­mi­nus proe­lium con­se­re­re, alios emi­nus te­la in­ge­re­re. [8] In­gens Ro­ma­nos ter­ror cir­cumsta­bat; nam ne­que con­fer­ti pro­pel­le­re eos qui in tu­mu­lum co­ni­te­ban­tur po­te­rant et, ubi or­di­nes pro­cur­san­do sol­vis­sent, pa­te­bant iacu­lis sa­git­tis­que. [9] Ma­xi­me cestros­phen­do­nis vul­ne­ra­ban­tur. Hoc il­lo bel­lo no­vum ge­nus te­li in­ven­tum est. Bi­pal­me spi­cu­lum has­ti­li se­mi­cu­bi­ta­li in­fi­xum erat, cras­si­tu­di­ne di­gi­ti; [10] huic abieg­nae bre­ves pin­nae tres, ve­lut sa­git­tis so­lent, cir­cum­da­ban­tur; fun­da me­dia duo scu­ta­lia im­pa­ria ha­be­bat; cum maio­ri ni­su lib­ra­tum fun­di­tor ha­be­na ro­ta­ret, ex­cus­sum ve­lut glans emi­ca­bat. [11] Cum et hoc et alio om­ni ge­ne­re te­lo­rum pars vul­ne­ra­ta mi­li­tum es­set nec fa­ci­le iam ar­ma fes­si sus­ti­ne­rent, insta­re rex ut de­de­rent se, fi­dem da­re, prae­mia in­ter­dum pol­li­ce­ri. Nec cui­us­quam ad de­di­tio­nem flec­te­ba­tur ani­mus, cum ex inspe­ra­to iam obsti­na­tis mo­ri spes af­ful­sit. [12] Nam cum ex fru­men­ta­to­ri­bus re­fu­gien­tes qui­dam in castra nun­tias­sent con­su­li cir­cum­si­de­ri prae­si­dium, mo­tus pe­ri­cu­lo tot ci­vium — nam oc­tin­gen­ti fer­me et om­nes Ro­ma­ni erant — cum equi­ta­tu ac le­vi ar­ma­tu­ra (ac­ces­se­rant no­va auxi­lia, Nu­mi­dae pe­di­tes equi­tes­que et ele­phan­ti) castris eg­re­di­tur et tri­bu­nis mi­li­tum im­pe­rat ut le­gio­num sig­na se­quan­tur. [13] Ip­se ve­li­ti­bus ad fir­man­da le­vium ar­mo­rum auxi­lia adiec­tis ad tu­mu­lum prae­ce­dit. [14] Con­su­lis la­te­ra te­gunt Eume­nes et At­ta­lus et Mi­sa­ge­nes, re­gu­lus Nu­mi­da­rum.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 180Ñì.: Ïîëè­áèé, XXVII, 11. Î äðó­ãîì âèäå óñî­âåð­øåí­ñò­âî­âàí­íîé ïðà­ùè ñì.: XXXVIII, 29, 6.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010223 1327007031 1327008013 1364004266 1364004267 1364004300