Ïåðåâîä Ì. Ï. Ôåäîðîâà, È. Ô. Ìàêàðåíêîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, A. C. Schlesinger, 1938/1991. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
65. (1) Çàòåì öàðü, íåäîâîëüíûé äëèííûìè ïåðåõîäàìè, ïåðåíåñ ëàãåðü ê Ìîïñåëó, à ðèìëÿíå, ñæàâ õëåá ïîä Êðàííîíîì, ïåðåáðàëèñü â Ôàëàííåéñêóþ îáëàñòü. (2) Óçíàâ òîãäà îò ïåðåáåæ÷èêà, ÷òî ðèìëÿíå æíóò õëåá, ðàçáðåäÿñü ïî ïîëÿì è áåç âñÿêîé âîîðóæåííîé îõðàíû, öàðü ñ òûñÿ÷üþ âñàäíèêîâ è äâóìÿ òûñÿ÷àìè ôðàêèéöåâ è êðèòÿí âûñòóïèë â ïóòü, ïðîøåë åãî âîëüíûì ñòðîåì, ñïåøà èçî âñåõ ñèë, è íåîæèäàííî íàïàë íà íèõ. (3) Áûëî çàõâà÷åíî íå ìåíåå òûñÿ÷è çàïðÿæåííûõ, áîëüøåé ÷àñòüþ íàãðóæåííûõ òåëåã è îêîëî øåñòèñîò ÷åëîâåê. (4) Îòðÿäèâ òðèñòà êðèòÿí äëÿ îõðàíû äîáû÷è è äëÿ äîñòàâêè åå â ëàãåðü, (5) öàðü îòîçâàë êîííèêîâ è îñòàëüíûõ ïåõîòèíöåâ, ðàññåÿâøèõñÿ ïîâñþäó, óáèâàÿ âðàãîâ, è ïîâåë èõ ê íàõîäèâøåìóñÿ ïîáëèçîñòè îòðÿäó, íàäåÿñü ðàñïðàâèòüñÿ ñ íèì áåç îñîáûõ óñèëèé. (6) Ýòèì îòðÿäîì êîìàíäîâàë âîåííûé òðèáóí Ëóöèé Ïîìïåé. Êîãäà ñîëäàòû åãî ðàñòåðÿëèñü ïðè âíåçàïíîì ïîÿâëåíèè âðàãà, îí îòâåë èõ íà ñîñåäíèé õîëì è, óñòóïàÿ ïðîòèâíèêó â ÷èñëå è ñèëå, ðåøèë îáîðîíÿòüñÿ, èñïîëüçóÿ âûãîäû ìåñòíîñòè. (7) Òàì îí ïîñòàâèë ñîëäàò êîëüöîì, ÷òîáû ñîìêíóòûå ùèòû çàùèùàëè èõ îò óäàðîâ ñòðåë è êîïèé, à Ïåðñåé, îêðóæèâ õîëì áîéöàìè, ñ.467 ïðèêàçàë îäíîé ÷àñòè ñâîèõ âîèíîâ ïîïûòàòüñÿ âçîéòè íà íåãî ñ ðàçíûõ ñòîðîí è çàâÿçàòü ðóêîïàøíûé áîé, à äðóãîé — ìåòàòü êîïüÿ èçäàëè. (8)  îáîèõ ñëó÷àÿõ ðèìëÿíàì ãðîçèëà áîëüøàÿ îïàñíîñòü: ñîõðàíÿÿ òåñíî ñîìêíóòûé ñòðîé, îíè íå ìîãëè îòðàæàòü òåõ, êîòîðûå ñòàðàëèñü âçîáðàòüñÿ íà õîëì, áðîñàÿñü æå âïåðåä, ðàññòðàèâàëè ðÿäû è ðàñêðûâàëèñü ïåðåä ñòðåëàìè è êîïüÿìè. (9) Íàèáîëüøèå ïîòåðè ïðè÷èíÿëè èì ñòðåëîìåòû180 — íîâûé âèä ìåòàòåëüíîãî îðóæèÿ, èçîáðåòåííîãî èìåííî â ýòó âîéíó: îñòðèå äëèíîé â äâå ëàäîíè íàñàæèâàëîñü íà äðåâêî äëèíîé â ïîë-ëîêòÿ è òîëùèíîé â ïàëåö; (10) âîêðóã íåãî ðàñïîëàãàëèñü òðè êîðîòêèõ ïåðîâèäíûõ âûñòóïà, êàê ýòî áûâàåò íà ñòðåëàõ; îðóæèå â ñåðåäèíå èìåëî äâà ðàçíûõ ïî äëèíå ðåìíÿ; ñèëüíî çàêðóæèâøè ýòî âèñåâøåå íà ðåìíå êîïüå, ïðàùíèê ïóñêàë åãî — è îíî ëåòåëî ñòðåìèòåëüíî, ñëîâíî ÿäðî. (11) Êîãäà ÷àñòü ðèìñêèõ âîèíîâ áûëà èçðàíåíà êàê ýòèìè, òàê è äðóãèìè ñíàðÿäàìè, à ïðî÷èå îò óñòàëîñòè åäâà äåðæàëè îðóæèå, öàðü ñòàë íàñòîé÷èâî ïðåäëàãàòü èì ñäàòüñÿ, îáåùàÿ ïîùàäèòü, à òî è íàãðàäèòü. Íèêòî íå ïîëüñòèëñÿ íà ýòè ïðåäëîæåíèÿ, âñå ðåøèëè óìåðåòü, êàê âäðóã íåîæèäàííî áëåñíóëà èì íàäåæäà. (12) Äåëî â òîì, ÷òî íåêîòîðûå ôóðàæèðû, ñïàñøèåñÿ áåãñòâîì â ëàãåðü, ñîîáùèëè êîíñóëó îá îñàäå îòðÿäà, è òîò, âñòðåâîæåííûé òåì, ÷òî ñòîëüêî ãðàæäàí ïîïàëî â áåäó — â îòðÿäå áûëî îêîëî âîñüìèñîò ÷åëîâåê, è âñå îíè áûëè ðèìñêèå ãðàæäàíå, — âûñòóïèë èç ëàãåðÿ ñ êîííèöåé è ëåãêîé ïåõîòîé (êàê ðàç ïðèáûëè íîâûå âñïîìîãàòåëüíûå ñèëû: íóìèäèéñêèå êîííèêè è ïåõîòèíöû, à òàêæå ñëîíû), ðàñïîðÿäèâøèñü, ÷òîáû âîåííûå òðèáóíû âåëè ñëåäîì ëåãèîíû. (13) Óêðåïèâ ëåãêóþ ïåõîòó äîáàâëåííûìè ê íåé çàñòðåëüùèêàìè, êîíñóë äâèíóëñÿ ê õîëìó âïåðåäè âîéñêà. (14) Åãî ñ áîêîâ ïðèêðûâàëè Ýâìåí, Àòòàë è íóìèäèéñêèé öàðåâè÷ Ìèñàãåí. |
65. Inde offensus longinquitate itineris rex ad Mopselum castra movit; et Romani demessis Crannonis segetibus in Phalannaeum agrum transeunt. [2] Ibi cum ex transfuga cognosset rex sine ullo armato praesidio passim vagantis per agros Romanos metere, cum mille equitibus, duobus milibus Thracum et Cretensium profectus, cum quantum accelerare poterat effuso agmine isset, improviso aggressus est Romanos. [3] Iuncta vehicula, pleraque onusta, mille admodum capiuntur, sescenti ferme homines. [4] Praedam custodiendam ducendamque in castra trecentis Cretensium dedit; [5] ipse revocato ab effusa caede equite et reliquis peditum ducit ad proximum praesidium, ratus haud magno certamine opprimi posse. [6] L. Pompeius tribunus militum praeerat, qui perculsos milites repentino hostium adventu in propinquum tumulum recepit, loci se praesidio quia numero et viribus impar erat defensurus. [7] Ibi cum in orbem milites coegisset, ut densatis scutis ab ictu sagittarum et iaculorum sese tuerentur, Perseus circumdato armatis tumulo alios ascensum undique temptare iubet et comminus proelium conserere, alios eminus tela ingerere. [8] Ingens Romanos terror circumstabat; nam neque conferti propellere eos qui in tumulum conitebantur poterant et, ubi ordines procursando solvissent, patebant iaculis sagittisque. [9] Maxime cestrosphendonis vulnerabantur. Hoc illo bello novum genus teli inventum est. Bipalme spiculum hastili semicubitali infixum erat, crassitudine digiti; [10] huic abiegnae breves pinnae tres, velut sagittis solent, circumdabantur; funda media duo scutalia imparia habebat; cum maiori nisu libratum funditor habena rotaret, excussum velut glans emicabat. [11] Cum et hoc et alio omni genere telorum pars vulnerata militum esset nec facile iam arma fessi sustinerent, instare rex ut dederent se, fidem dare, praemia interdum polliceri. Nec cuiusquam ad deditionem flectebatur animus, cum ex insperato iam obstinatis mori spes affulsit. [12] Nam cum ex frumentatoribus refugientes quidam in castra nuntiassent consuli circumsideri praesidium, motus periculo tot civium — nam octingenti ferme et omnes Romani erant — cum equitatu ac levi armatura (accesserant nova auxilia, Numidae pedites equitesque et elephanti) castris egreditur et tribunis militum imperat ut legionum signa sequantur. [13] Ipse velitibus ad firmanda levium armorum auxilia adiectis ad tumulum praecedit. [14] Consulis latera tegunt Eumenes et Attalus et Misagenes, regulus Numidarum. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß