Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLIV, ãë. 38

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Î. Ë. Ëåâèíñêîé.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, A. C. Schlesinger, 1951/1989.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

38. (1) «Èç âñåõ, êòî â÷å­ðà òàê ðâàë­ñÿ â áîé, îäèí ëèøü ýòîò ñëàâ­íûé þíî­øà Ïóá­ëèé Íàçè­êà îòêðûë ìíå ñâîè ìûñ­ëè, è îí æå åäèí­ñò­âåí­íûé õðà­íèë ïîòîì ìîë­÷à­íüå, êàê áóä­òî ïðî­íè­êàë­ñÿ ìîèì ìíå­íè­åì. (2) À èç äðó­ãèõ êîå-êòî ïî÷åë çà ëó÷­øåå çàãëàç­íî ïîðè­öàòü ïîë­êî­âî­ä­öà, à íå ñêà­çàòü åìó âñå îòêðû­òî. (3) Íî è òåáå, Ïóá­ëèé Íàçè­êà, è âñåì, êòî ìûñ­ëèë òàê æå, òîëü­êî ïðî ñåáÿ, ÿ íå ñî÷òó çà òðóä ïîâåäàòü, ïî÷å­ìó áèò­âó ÿ îòëî­æèë, (4) èáî ÿ íå òîëü­êî î÷åíü äàëåê îò ðàñ­êà­ÿ­íèÿ âî â÷å­ðàø­íåì áåç­äåé­ñò­âèè, íî ñìåþ äàæå äóìàòü, ÷òî ýòèì ñïàñ âîé­ñêî. À ÷òîáû âû íå ñ÷è­òà­ëè, ÷òî ýòî ìîå ìíå­íèå áåç­îñíî­âà­òåëü­íî, ïðî­øó æåëàþ­ùèõ âìå­ñòå ñî ìíîé ðàñ­ñìîò­ðåòü, êàê ìíî­ãî ïðå­èìó­ùåñòâ áûëî ó íàøå­ãî âðà­ãà ïåðåä íàìè. (5) Âîò ïåð­âîå: íàñêîëü­êî ïðå­âîñ­õî­äèò îí íàñ ÷èñ­ëîì âîè­íîâ, ìû åùå ðàç óáåäè­ëèñü â÷å­ðà, óâèäåâ åãî ðàç­âåð­íó­òûé ñòðîé. (6) À èç íàñ, êîòî­ðûõ è òàê íåìíî­ãî, åùå ÷åò­âåðòü áûëà îñòàâ­ëå­íà îõðà­íÿòü îáî­çû, äëÿ ÷åãî, ñàìè çíà­å­òå, ãîäèò­ñÿ íå êòî ïîïà­ëî. (7) Íî äîïó­ñòèì äàæå, ÷òî â÷å­ðà ìû âñå áûëè áû âûñòðî­å­íû. Ïóñòÿê ëè, ÷òî ìû òåïåðü, äà ïîìî­ãóò íàì áîãè, âûé­äåì íà áèò­âó — ñåãî­äíÿ ëè, çàâ­òðà ëè — èç ýòî­ãî ñàìî­ãî ëàãå­ðÿ, ãäå òîëü­êî ÷òî íî÷å­âà­ëè? (8) Äà ðàç­âå îäíî è òî æå — âåñòè ëè â ñðà­æå­íèå âîè­íà, íå óòîì­ëåí­íî­ãî çà ýòîò äåíü íè ïåðå­õî­äà­ìè, íè ðàò­íû­ìè òðóäà­ìè, îòäîõ­íóâ­øå­ãî è îñâå­æåí­íî­ãî ñíîì â ñâî­åé ïàëàò­êå, ÷òîáû â áîé ñ.515 ïîøåë îí ïîë­íûì ñèë, áîä­ðûì è òåëîì è äóõîì, — (9) èëü âûñòà­âèòü åãî ïðî­òèâ íåïðè­ÿ­òå­ëÿ óæå óñòà­ëûì îò äîë­ãîé äîðî­ãè è òÿæ­êîé íîøè, â ïîòó, ñ çàáè­òû­ìè äîðîæ­íîé ïûëüþ ðòîì è ãëà­çà­ìè, ñ ãîð­ëîì, ïåðå­ñîõ­øèì ïîä íåùàä­íî ïàëÿ­ùèì ïîëó­äåí­íûì ñîëí­öåì. À âðàã ìåæ­äó òåì è ñâåæ, è áîäð, è íèãäå åùå ñèë íå òðà­òèë! (10) Äà òóò è ëåíè­âûé è ðîá­êèé ïîáåäèò êîãî óãîä­íî, äàæå õðàá­ðåé­øå­ãî! (11) À åñëè ê òîìó æå íåïðè­ÿ­òåëü ïîñòðî­èë­ñÿ ñïî­êîé­íî, ñîáðàë­ñÿ ñ äóõîì è â ñòðîþ êàæ­äûé çàíÿë ïîëî­æåí­íîå ìåñòî, à íàì íóæ­íî áûëî ñòðî­èòü­ñÿ âïî­ïû­õàõ è íà áèò­âó èäòè â áåñ­ïî­ðÿä­êå?

38. «P. Na­si­ca, eg­re­gius adu­les­cens, ex om­ni­bus unus, qui­bus hes­ter­no die pug­na­ri pla­cuit, de­nu­da­vit mi­hi suum con­si­lium; idem pos­tea, ita ut tran­sis­se in sen­ten­tiam meam vi­de­ri pos­set, ta­cuit. [2] Qui­bus­dam aliis ab­sen­tem car­pe­re im­pe­ra­to­rem quam prae­sen­tem mo­ne­re me­lius vi­sum est. [3] Et ti­bi, P. Na­si­ca, et qui­cum­que idem quod tu oc­cul­tius sen­se­runt, non gra­va­bor red­de­re di­la­tae pug­nae ra­tio­nem. [4] Nam tan­tum abest ut me hes­ter­nae quie­tis pae­ni­teat, ut ser­va­tum a me exer­ci­tum eo con­si­lio cre­dam. In qua me opi­nio­ne si­ne cau­sa es­se ne quis vestrum cre­dat, re­cog­nos­cat age­dum me­cum, si vi­de­tur, quam mul­ta pro hos­te et ad­ver­sus nos fue­rint. [5] Iam om­nium pri­mum, quan­tum nu­me­ro nos praes­tent ne­mi­nem vestrum nec an­te ig­no­ras­se et hes­ter­no die expli­ca­tam in­tuen­tis aciem ani­mad­ver­tis­se cer­tum ha­beo. [6] Ex hac nostra pau­ci­ta­te quar­ta pars mi­li­tum prae­si­dio im­pe­di­men­tis re­lic­ta erat; nec ig­na­vis­si­mum quem­que re­lin­qui ad cus­to­diam sar­ci­na­rum sci­tis. [7] Sed fue­ri­mus om­nes: par­vum hoc tan­dem es­se cre­di­mus, quod ex his castris, in qui­bus hac noc­te man­si­mus, exi­tu­ri in aciem ho­dier­no aut sum­mum cras­ti­no die, si ita vi­de­bi­tur, diis be­ne iuvan­ti­bus su­mus? [8] ni­hil­ne in­te­rest, ut­rum mi­li­tem, quem ne­que viae la­bor eo die ne­que ope­ris fa­ti­ga­ve­rit, re­quie­tum, in­teg­rum in ten­to­rio suo ar­ma ca­pe­re iubeas at­que in aciem ple­num vi­rium, vi­gen­tem et cor­po­re et ani­mo edu­cas, [9] an lon­go iti­ne­re fa­ti­ga­tum et one­re fes­sum, ma­den­tem su­do­re, aren­ti­bus si­ti fau­ci­bus, ore at­que ocu­lis rep­le­tis pul­ve­re, tor­ren­te me­ri­dia­no so­le, hos­ti obi­cias re­cen­ti, re­quie­to, qui nul­la re an­te con­sumptas vi­res ad proe­lium ad­fe­rat? [10] quis, pro deum fi­dem, ita com­pa­ra­tus, vel iners at­que im­bel­lis, for­tis­si­mum vi­rum non vi­ce­rit?

[11] Quid, quod hos­tes per sum­mum oti­um instru­xe­rant aciem, prae­pa­ra­ve­rant ani­mos, sta­bant, com­po­si­ti suis quis­que or­di­ni­bus, no­bis tunc re­pen­te tre­pi­dan­dum in acie instruen­da erat et in­com­po­si­tis con­cur­ren­dum?

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1364004323 1364004404 1364004409 1364004439 1364004440 1364004441