Ïåðåâîä Î. Ë. Ëåâèíñêîé.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, A. C. Schlesinger, 1951/1989. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
39. (1) Íî, ìîæåò áûòü, õîòü è áûëî ó íàñ âîéñêî áåç ñòðîÿ è ïîðÿäêà, çàòî ëàãåðü ìû óêðåïèëè è âîäó îòûñêàëè, îãðàäèëè êàðàóëàìè ïîäñòóï ê íåé è ðàçâåäàëè âñå âîêðóã; èëè æå ó íàñ íå áûëî íè÷åãî ñâîåãî, êðîìå ÷èñòîãî ïîëÿ, ãäå èäòè â áîé <…>116 (2) Ïðåäêè âàøè ñ÷èòàëè óêðåïëåííûé ëàãåðü ãàâàíüþ ïðè âñåõ ïðåâðàòíîñòÿõ âîåííîé ñóäüáû: ìîæíî è âûéòè îòòóäà íà áèòâó, è òàì óêðûòüñÿ îò áðàííûõ áóðü. (3) À ïîòîìó, îêðóæèâøè ñòåíàìè ñâîé ëàãåðü, îíè è íàäåæíîþ ñòðàæåé åãî óêðåïëÿëè, èáî êòî ïîáåäèë â ïîëå, íî âûáèò èç ëàãåðÿ, âñå ðàâíî ñ÷èòàåòñÿ ïðîèãðàâøèì. Ëàãåðü ïîáåäèòåëþ êðîâ, ïîáåæäåííîìó óáåæèùå. (4) Ñêîëüêî ðàç áûâàëî, ÷òî âîéñêî, íå äîáèâøèñü óäà÷è íà ïîëå è çàãíàííîå â ëàãåðü, óëó÷àëî âðåìÿ è ïîðîé, è î÷åíü ñêîðî, ìîùíîé âûëàçêîé îáðàùàëî ïîáåäîíîñíîãî âðàãà â áåãñòâî! (5) Âòîðàÿ íàøà îò÷èçíà, ãäå âìåñòî ñòåí âàë117, à âìåñòî î÷àãà è äîìà ïàëàòêà, — âîò ÷òî òàêîå ëàãåðü! Òàê íóæíî ëè íàì áûëî áðîñàòüñÿ â áîé, íå èìåÿ ïðèáåæèùà, êóäà âîçâðàòèòüñÿ ïîòîì ïîáåæäåííûìè èëè ïîáåäèòåëÿìè? (6) Íà ýòî ìíå âîçðàæàþò: íó à åñëè áû íåïðèÿòåëü, ïîëó÷èâ îòñðî÷êó íà íî÷ü, óøåë? Êàêóþ ÷àøó òðóäîâ ïðèøëîñü áû èñïèòü íàì, ïóñòèâøèñü çà íèì ñíîâà â ãëóáü Ìàêåäîíèè? (7) Íî ÿ-òî çíàþ íàâåðíîå: êîãäà á îí çàäóìàë óéòè, òî íå îñòàâàëñÿ áû çäåñü è ïîñòðîåíèÿ ê áîþ íå äåëàë. Âåäü íàìíîãî ëåã÷å îí ìîã óéòè, ïîêóäà ìû áûëè äàëåêî, òåïåðü æå ìû ñèäèì ó íåãî íà øåå, è åìó íå óâåðíóòüñÿ îò íàñ íè äíåì, íè íî÷üþ. (8) Íå ýòî ëè ïðåäåë íàøèõ æåëàíèé — óäàðèòü â òûë âðàãó â îòêðûòîì ïîëå, êîãäà óõîäèò îí íåñòðîéíîþ òîëïîþ, áðîñèâ ñâîé ëàãåðü, ñòîÿùèé íà íåïðèñòóïíîì âûñîêîì áåðåãó, îêðóæåííûé âàëîì è ñòîëüêèìè áàøíÿìè? À ìû-òî êàê áèëèñü, ïûòàÿñü ïîäñòóïèòüñÿ ê ýòèì åãî óêðåïëåíüÿì! Âîò ïî÷åìó è îòëîæåíà áûëà áèòâà ñî â÷åðàøíåãî äíÿ íà íûíåøíèé. (9) À ñðàæàòüñÿ è ñàì ÿ æåëàþ, è, òàê êàê Ýëïåé çàêðûâàë íàì ïîäñòóï ê âðàãó, ÿ îòêðûë íîâûé ïóòü, äðóãîþ äîðîãîé, âûáèâ íåïðèÿòåëüñêèå êàðàóëû èç ãîðíûõ ïðîõîäîâ, è òåïåðü, ïîêóäà âðàãà íå îäîëåþ, íå îòñòóïëþñü». |
39. At hercule aciem quidem inconditam inordinatamque habuissemus, sed castra munita, provisam aquationem, tutum ad eam iter praesidiis impositis, explorata circa omnia; an nihil nostri habentes praeter nudum campum, in quo pugnaremus [6] His difficultatibus et impedimentis pugnae illud opponitur: quid, si hostis hac interposita nocte abisset, quantum rursus sequendo eo penitus in ultimam Macedoniam exhauriendum laboris erat? [7] Ego autem neque mansurum eum neque in aciem copias educturum fuisse certum habeo, si cedere hinc statuisset. Quanto enim facilius abire fuit cum procul abessemus, quam nunc cum in cervicibus sumus, nec fallere nos interdiu aut nocte abeundo potest? [8] quid autem est nobis optatius quam ut, quorum castra praealta fluminis ripa tuta, vallo insuper saepta ac crebris turribus oppugnare adorti sumus, eos relictis munimentis, agmine effuso abeuntis in patentibus campis ab tergo adoriamur? Hae dilatae pugnae ex hesterno die in hodiernum causae fuerunt. [9] Pugnare enim et ipsi mihi placet; et ideo, quia per Elpeum amnem saepta ad hostem via erat, alio saltu deiectis hostium praesidiis novum iter aperui, neque prius, quam debellavero, absistam». |