Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XLIV, ãë. 42

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Î. Ë. Ëåâèíñêîé.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, A. C. Schlesinger, 1951/1989.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9

42. (1) Âñþäó øëî èçáè­å­íèå ïåøèõ (êðî­ìå òåõ, ÷òî, áðî­ñèâ îðó­æèå, áåæà­ëè), íî êîí­íè­öà âûøëà èç áèò­âû ïî÷òè íåâðåäè­ìîé. (2) Âîç­ãëà­âèë áåã­ñòâî ñàì öàðü125. Ïðÿ­ìî îò Ïèä­íû îí ñî ñâÿ­ùåí­íû­ìè îòðÿäà­ìè êîí­íè­êîâ126 óñòðå­ìèë­ñÿ â Ïåë­ëó. Çà íèìè áåç ïðî­ìåä­ëå­íüÿ ïîñëå­äî­âàë Êîòèñ è êîí­íè­öà îäðè­ñîâ. (3) Äðó­ãèå êîí­íûå îòðÿäû ìàêåäî­íÿí óõî­äè­ëè òîæå áåç ïîòåðü, âåäü ïîáåäè­òåëü áûë çàíÿò ðàñ­ïðà­âîé ñ ïåõîòîþ è çàáûë ïðå­ñëå­äî­âàòü êîí­íè­öó. (4) Ñ ôàëàí­ãîé ðàñ­ïðàâ­ëÿ­ëèñü äîë­ãî — ñ ïåðå­ä­íå­ãî êðàÿ, ñ áîêîâ è ñ òûëà. Ïîä êîíåö óñêîëüç­íóâ­øèå îò ðóê âðà­ãà áåæà­ëè, áåç­îðóæ­íûå, ê ìîðþ, èíûå äàæå âõî­äè­ëè â âîäó è òÿíó­ëè ðóêè ê ëþäÿì íà ñóäàõ, óìî­ëÿÿ èõ î ñïà­ñå­íèè. (5) Óâèäåâ, ÷òî îòî­âñþäó ñ êîðàá­ëåé ñïó­ñòè­ëè ëîä­êè, íåñ÷àñò­íûå ðåøè­ëè, ÷òî ýòî èäóò èõ ïîäî­áðàòü (åäâà ëè äëÿ òîãî, ÷òîáû óáèòü, — ñêî­ðåå âçÿòü â ïëåí, íàäå­ÿ­ëèñü îíè), è â âîäó âîøëè ïîãëóá­æå, à êîå-êòî ïóñòèë­ñÿ âïëàâü íàâñòðå­÷ó ëîä­êàì. (6) Êîãäà æå ñ ëîäîê èõ ñòà­ëè çëîá­íî áèòü, òå, êòî ìîã­ëè, ïîïëû­ëè íàçàä, è òàì, íà áåðå­ãó, íàøëè ïîãè­áåëü êóäà ñòðàø­íåé: ñëî­íû, êîòî­ðûõ ïðè­âå­ëè ê áåðå­ãó âîæà­êè, òîï­òà­ëè è äàâè­ëè íàñìåðòü âûõî­äèâ­øèõ èç âîäû.

(7) Áåñ­ñïîð­íî, èñòðå­áèòü ñòîëü­êî ìàêåäî­íÿí â îäíîì ñðà­æå­íüå íå ïðè­õî­äè­ëîñü ðèì­ëÿ­íàì åùå íè ðàçó; óáè­òûõ áûëî òûñÿ÷ äâà­äöàòü; òûñÿ÷ øåñòü èç òåõ, êòî ñ ïîëÿ áðà­íè áåæàë â Ïèä­íó, ñäà­ëèñü æèâû­ìè, ïÿòü òûñÿ÷ çàõâà­òè­ëè èç ðàñ­ñû­ïàâ­øèõ­ñÿ â áåã­ñòâå. (8) À ïîáåäè­òåëü ïîòå­ðÿë íå áîëü­øå ñîò­íè, è ïî÷òè âñ¸ ïåëèã­íîâ; ðàíå­íûõ áûëî íåìíî­ãèì áîëü­øå. (9) À íà÷­íèñü ñðà­æå­íüå ïîðàíü­øå — è íåïðè­ÿ­òåëü áûë áû óíè­÷òî­æåí âîâñå, âåäü òîãäà ó ðèì­ëÿí õâà­òè­ëî áû âðå­ìå­íè ïðå­ñëå­äî­âàòü âðà­ãà ïðè ñâå­òå äíÿ; òåïåðü æå íàäâè­ãà­ëàñü íî÷ü, óêðûâ­øàÿ áåæàâ­øå­ãî âðà­ãà, à ó ðèì­ëÿí îòáèâ­øàÿ îõîòó ïóñ­êàòü­ñÿ â ïîãî­íþ íåâå­äî­ìû­ìè òðî­ïà­ìè.

42. Ce­te­rum si­cut pe­di­tum pas­sim cae­des fie­bant, ni­si qui abiec­tis ar­mis fu­ge­runt, sic equi­ta­tus pro­pe in­te­ger pug­na ex­ces­sit. [2] Prin­ceps fu­gae rex ip­se erat. Iam a Pyd­na cum sac­ris alis equi­tum Pel­lam pe­te­bat; con­fes­tim eos Co­tys se­que­ba­tur Od­ry­sa­rum­que equi­ta­tus. [3] Ce­te­rae quo­que Ma­ce­do­num alae in­teg­ris abi­bant or­di­ni­bus, quia in­te­riec­ta pe­di­tum acies, cui­us cae­des vic­to­res te­ne­bat, im­me­mo­res fe­ce­rat se­quen­di equi­tes. [4] Diu pha­lanx a fron­te, a la­te­ri­bus, ab ter­go cae­sa est. Postre­mo qui ex hos­tium ma­ni­bus elap­si erant, iner­mes ad ma­re fu­gien­tes, qui­dam aquam etiam ingres­si, ma­nus ad eos qui in clas­se erant ten­den­tes, suppli­ci­ter vi­tam ora­bant; [5] et cum sca­phas con­cur­re­re un­di­que ab na­vi­bus cer­ne­rent, ad ex­ci­pien­dos se­se ve­ni­re ra­ti, ut ca­pe­rent po­tius quam oc­ci­de­rent, lon­gius in aquam, qui­dam etiam na­tan­tes, prog­res­si sunt. [6] Sed cum hos­ti­li­ter e sca­phis cae­de­ren­tur ret­ro qui po­te­rant nan­do re­pe­ten­tes ter­ram in aliam foe­dio­rem pes­tem in­ci­de­bant; ele­phan­ti enim ab rec­to­ri­bus ad li­tus ac­ti exeun­tis ob­te­re­bant eli­de­bantque.

[7] Fa­ci­le con­ve­nit ab Ro­ma­nis num­quam una acie tan­tum Ma­ce­do­num in­ter­fec­tum. Cae­sa enim ad vi­gin­ti mi­lia ho­mi­num sunt; ad sex mi­lia, qui Pyd­nam ex acie per­fu­ge­rant, vi­vi in po­tes­ta­tem per­ve­ne­runt, et va­gi ex fu­ga quin­que mi­lia ho­mi­num cap­ta. [8] Ex vic­to­ri­bus ce­ci­de­runt non plus cen­tum, et eorum mul­to maior pars Pae­lig­ni; vol­ne­ra­ti ali­quan­to plu­res sunt. [9] Quod si ma­tu­rius pug­na­ri coep­tum es­set, ut sa­tis diei vic­to­ri­bus ad per­se­quen­dum su­pe­res­set, de­le­tae om­nes co­piae fo­rent: nunc im­mi­nens nox et fu­gien­tes te­xit et Ro­ma­nis pig­ri­tiem ad se­quen­dum lo­cis ig­no­tis fe­cit.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 125Ñð.: Ïîëè­áèé, XXIX, 17, 5 (ôðàã­ìåíò, ïåðå­äàí­íûé Ïëó­òàð­õîì).
  • 126Ñì. ïðè­ìå÷. 166 ê êí. XLII.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1364004323 1364004404 1364004409 1364004443 1364004444 1364004445