История Рима от основания города

Книга XLV, гл. 12

12. Postquam dies da­ta in­du­tiis prae­te­riit, na­vi­gan­ti­bus os­tio Ni­li ad Pe­lu­sium prae­fec­tis ip­se per de­ser­ta Ara­biae est pro­fec­tus re­cep­tus­que et ab iis, [2] qui ad Mem­phim in­co­le­bant, et ab ce­te­ris Aegyp­tiis, par­tim vo­lun­ta­te par­tim me­tu, ad Ale­xandream mo­di­cis iti­ne­ri­bus des­cen­dit. [3] Ad Eleu­si­nem transgres­so flu­men, qui lo­cus quat­tuor mi­lia ab Ale­xandrea abest, le­ga­ti Ro­ma­ni oc­cur­re­runt. [4] Quos cum ad­ve­nien­tis sa­lu­tas­set dextram­que Po­pi­lio por­ri­ge­ret, ta­bel­las ei Po­pi­lius se­na­tus con­sul­tum scrip­tum ha­ben­tis tra­dit at­que om­nium pri­mam id le­ge­re iubet. [5] Qui­bus per­lec­tis cum se con­si­de­ra­tu­rum ad­hi­bi­tis ami­cis quid fa­cien­dum si­bi es­set di­xis­set, Po­pi­lius pro ce­te­ra as­pe­ri­ta­te ani­mi vir­ga quam in ma­nu ge­re­bat cir­cumscrip­sit re­gem ac «pri­us­quam hoc cir­cu­lo ex­ce­das» in­quit «red­de res­pon­sum, se­na­tui quod re­fe­ram». [6] Obstu­pe­fac­tus tam vio­len­to im­pe­rio pa­rum­per cum hae­si­tas­set, «fa­ciam» in­quit «quod cen­set se­na­tus». Tum de­mum Po­pi­lius dextram re­gi tam­quam so­cio at­que ami­co por­re­xit.

[7] Die dein­de fi­ni­ta cum ex­ces­sis­set Aegyp­to An­tio­chus, le­ga­ti con­cor­dia etiam auc­to­ri­ta­te sua in­ter frat­res fir­ma­ta, in­ter quos vix­dum con­ve­ne­rat pax, Cyp­rum na­vi­gant et in­de, quae iam vi­ce­rat proe­lio Aegyp­tias na­ves, clas­sem An­tio­chi di­mit­tunt. [8] Cla­ra ea per gen­tis le­ga­tio fuit, quod haud du­bie adempta An­tio­cho Aegyp­tus ha­ben­ti iam red­di­tum­que pat­rium reg­num stir­pi Pto­le­maei fue­rat.

[9] Con­su­lum eius an­ni si­cut al­te­rius cla­rus con­su­la­tus in­sig­ni vic­to­ria, ita al­te­rius obscu­ra fa­ma, quia ma­te­riam res ge­ren­di non ha­buit. [10] Iam pri­mum cum le­gio­ni­bus ad con­ve­nien­dum diem edi­xit, non aus­pi­ca­to templum intra­vit. Vi­tio diem dic­tam es­se augu­res, cum ad eos re­la­tum es­set, dec­re­ve­runt. [11] Pro­fec­tus in Gal­liam cir­ca Mac­ros cam­pos ad mon­tis Si­ci­mi­nam et Pa­pi­num sta­ti­va ha­buit; dein­de cir­ca eadem lo­ca cum so­ciis no­mi­nis La­ti­ni hi­ber­na­bat; [12] le­gio­nes Ro­ma­nae, quod vi­tio dies exer­ci­tui ad con­ve­nien­dum dic­ta erat, Ro­mae man­se­rant.

[13] Et prae­to­res prae­ter C. Pa­pi­rium Car­bo­nem, cui Sar­di­nia eve­ne­rat, in pro­vin­cias iere. Eum ius di­ce­re Ro­mae — nam eam quo­que sor­tem ha­be­bat — in­ter ci­ves et pe­reg­ri­nos pat­res cen­sue­rant.