Всеобщая история

Кн. I, гл. 26

26. ἦν δὲ τῶν μὲν Ῥω­μαίων πρό­θεσις εἰς τὴν Λι­βύην πλεῖν καὶ τὸν πό­λε­μον ἐκεῖ πε­ρισ­πᾶν, ἵνα τοῖς Καρ­χη­δονίοις μὴ περὶ Σι­κελίας, ἀλλὰ περὶ σφῶν αὐτῶν καὶ τῆς ἰδίας χώ­ρας ὁ κίν­δυ­νος γί­νηται. [2] τοῖς δὲ Καρ­χη­δονίοις τἀναν­τία τού­των ἐδό­κει· συ­νιδόν­τες γὰρ ὡς εὐέφο­δός ἐστιν ἡ Λι­βύη καὶ πᾶς ὁ κα­τὰ τὴν χώ­ραν λαὸς εὐχεί­ρω­τος τοῖς ἅπαξ εἰς αὐτὴν ἐμβα­λοῦ­σιν, οὐχ οἷοί τ᾽ ἦσαν ἐπι­τρέ­πειν, ἀλλὰ διακιν­δυ­νεύειν καὶ ναυ­μαχεῖν ἔσπευ­δον. [3] ὄντων δὲ τῶν μὲν πρὸς τὸ κω­λύειν, τῶν δὲ πρὸς τὸ βιάζεσ­θαι, προ­φανὴς ἦν ὁ μέλ­λων ἀγὼν ἐκ τῆς ἑκα­τέρων συ­νίσ­τασ­θαι φι­λοτι­μίας. [4] οἱ μὲν οὖν Ῥω­μαῖοι πρὸς ἀμφό­τερα τὴν πα­ρασ­κευὴν ἁρμό­ζουσαν ἐποιοῦν­το πρός τε τὴν κα­τὰ θά­λατ­ταν χρείαν καὶ πρὸς τὴν ἀπό­βα­σιν τὴν εἰς τὴν πο­λεμίαν. [5] διόπερ ἐπι­λέ­ξαν­τες ἐκ τῶν πε­ζικῶν στρα­τοπέ­δων τὰς ἀρίσ­τας χεῖ­ρας διεῖλον τὴν πᾶ­σαν δύ­ναμιν, ἣν ἤμελ­λον ἀνα­λαμ­βά­νειν, εἰς τέτ­τα­ρα μέ­ρη. [6] τὸ δὲ μέ­ρος ἕκασ­τον διτ­τὰς εἶχεν προ­σηγο­ρίας· πρῶ­τον μὲν γὰρ ἐκα­λεῖτο στρα­τόπε­δον καὶ πρῶ­τος στό­λος καὶ τὰ λοιπὰ κα­τὰ λό­γον. τὸ δὲ τέ­ταρ­τον καὶ τρί­την ἐπω­νυμίαν ἔτι προ­σειλή­φει· τριάριοι γὰρ ὠνο­μάζον­το κα­τὰ τὴν ἐν τοῖς πε­ζικοῖς στρα­τοπέ­δοις συ­νήθειαν. [7] καὶ τὸ μὲν σύμ­παν ἦν στρά­τευμα τού­των τῆς ναυ­τικῆς δυ­νάμεως περὶ τέτ­τα­ρας καὶ δέ­κα μυ­ριάδας, ὡς ἂν ἑκάσ­της νεὼς λαμ­βα­νούσης ἐρέ­τας μὲν τριακο­σίους, ἐπι­βά­τας δ᾽ ἑκα­τὸν εἴκο­σιν. [8] οἱ δὲ Καρ­χη­δόνιοι τὸ μὲν πλεῖον καὶ τὸ πᾶν ἡρμό­ζον­το πρὸς τὸν κα­τὰ θά­λατ­ταν κίν­δυ­νον· τό γε μὴν πλῆ­θος αὐτῶν ἦν ὑπὲρ πεν­τε­καίδε­κα μυ­ριάδας κα­τὰ τὸν τῶν νεῶν λό­γον. [9] ἐφ᾽ οἷς οὐχ οἷον ἄν τις πα­ρὼν καὶ θεώμε­νος ὑπὸ τὴν ὄψιν, ἀλλὰ κἂν ἀκούων κα­ταπ­λα­γείη τὸ τοῦ κιν­δύ­νου μέ­γεθος καὶ τὴν τῶν πο­λιτευ­μάτων ἀμφο­τέρων με­γαλο­μερίαν καὶ δύ­ναμιν, στο­χαζό­μενος ἔκ τε τοῦ τῶν ἀνδρῶν καὶ τοῦ τῶν νεῶν πλή­θους. [10] οἱ δὲ Ῥω­μαῖοι συλ­λο­γιζό­μενοι διότι τὸν μὲν πλοῦν εἶναι συμ­βαίνει πε­λάγιον, τοὺς δὲ πο­λεμίους τα­χυναυ­τεῖν, παν­τα­χόθεν ἐπει­ρῶν­το ποιεῖσ­θαι τὴν τά­ξιν ἀσφα­λῆ καὶ δυσπρό­σοδον. [11] τὰς μὲν οὖν ἑξή­ρεις δύ᾽ οὔσας, ἐφ᾽ ὧν ἔπλεον οἱ στρα­τηγοὶ Μάρ­κος Ἀτί­λιος καὶ Λεύκιος Μά­λιος, πρώ­τας ἐν με­τώπῳ πα­ραλ­λή­λους ἔτα­ξαν. [12] τού­των δ᾽ ἑκα­τέρᾳ συ­νεχεῖς κα­τὰ μίαν ναῦν ἐπι­τάτ­τον­τες τῇ μὲν τὸν πρῶ­τον, τῇ δὲ τὸν δεύτε­ρον στό­λον ἐπέσ­τη­σαν, ἀεὶ καθ᾽ ἑκάσ­την ναῦν ἑκα­τέρου τοῦ στό­λου μεῖ­ζον τὸ με­ταξὺ ποιοῦν­τες διάσ­τη­μα. ταῖς δὲ πρώρ­ραις ἔξω νεύον­τα τὰ σκά­φη τὴν ἐπίσ­τα­σιν ἐπ᾽ ἀλλή­λοις εἶχεν. [13] ἐπειδὴ δὲ τὸν πρῶ­τον καὶ δεύτε­ρον στό­λον ἁπλῶς εἰς ἔμβο­λον ἔτα­ξαν, ἐπέ­βαλον τού­τοις ἐπὶ μίαν ναῦν ἐν με­τώπῳ τὸ τρί­τον στρα­τόπε­δον· ὧν ἐπι­στάν­των ἀπε­τελέσ­θη τρί­γωνον τὸ πᾶν εἶδος τῆς τά­ξεως. [14] ἐπὶ δὲ τού­τοις ἐπέσ­τη­σαν τὰς ἱπ­πη­γούς, ῥύ­ματα δόν­τες ἐξ αὐτῶν ταῖς τοῦ τρί­του στό­λου ναυ­σίν. [15] ταύ­ταις δὲ κα­τόπιν ἐπέ­βαλον τὸν τέ­ταρ­τον στό­λον, τοὺς τριαρίους κλη­θέν­τας, ἐπὶ μίαν πα­ρεκ­τεί­ναν­τες ναῦν, ὡς ὑπερ­τεί­νειν ἐξ ἑκα­τέρου τοῦ μέ­ρους τοὺς πρὸ ἑαυτῶν. [16] καὶ συ­ναρ­μοσθέν­των πάν­των κα­τὰ τὸν εἰρη­μένον τρό­πον, τὸ μὲν ὅλον ἀπε­τελέσ­θη σχῆ­μα τῆς τά­ξεως ἔμβο­λον, οὗ τὸ μὲν ἐπὶ τὴν κο­ρυφὴν μέ­ρος ἦν κοῖλον, τὸ δὲ πρὸς τῇ βά­σει στε­ρεόν, τὸ δὲ σύμ­παν ἐνερ­γὸν καὶ πρακ­τι­κόν, ἅμα δὲ καὶ δυσ­διάλυ­τον.