Всеобщая история

Кн. I, гл. 63

63. τού­των δ᾽ ἐπα­νενεχ­θέντων εἰς τὴν Ῥώ­μην, οὐ προ­σεδέ­ξατο τὰς συν­θή­κας ὁ δῆ­μος. ἀλλ᾽ ἐξα­πέσ­τει­λεν ἄνδρας δέ­κα τοὺς ἐπι­σκε­ψομέ­νους ὑπὲρ τῶν πραγ­μά­των. [2] οἳ καὶ πα­ραγε­νόμε­νοι τῶν μὲν ὅλων οὐδὲν ἔτι με­τέθη­καν, βρα­χέα δὲ προ­σεπέ­τειναν τοὺς Καρ­χη­δονίους. [3] τόν τε γὰρ χρό­νον τῶν φό­ρων ἐποίησαν ἥμι­συν, χί­λια τά­λαν­τα προσ­θέν­τες, τῶν τε νή­σων ἐκχω­ρεῖν Καρ­χη­δονίους προ­σεπέ­ταξαν, ὅσαι με­ταξὺ τῆς Ἰτα­λίας κεῖν­ται καὶ τῆς Σι­κελίας.

[4] ὁ μὲν οὖν Ῥω­μαίοις καὶ Καρ­χη­δονίοις συσ­τὰς περὶ Σι­κελίας πό­λεμος ἐπὶ τοιούτοις καὶ τοιοῦτον ἔσχε τὸ τέ­λος, ἔτη πο­λεμη­θεὶς εἴκο­σι καὶ τέτ­τα­ρα συ­νεχῶς, πό­λεμος ὧν ἡμεῖς ἴσμεν ἀκοῇ μα­θόν­τες πο­λυ­χρο­νιώτα­τος καὶ συ­νεχέσ­τα­τος καὶ μέ­γισ­τος. [5] ἐν ᾧ χωρὶς τῶν λοιπῶν ἀγώ­νων καὶ πα­ρασ­κευῶν, κα­θάπερ εἴπο­μεν ἀνώ­τερον, ἅπαξ μὲν οἱ συ­νάμ­φω πλείο­σιν ἢ πεν­τα­κοσίοις, πά­λιν δὲ μικρῷ λεί­που­σιν ἑπτα­κοσίοις σκά­φεσι πεν­τη­ρικοῖς ἐναυ­μάχη­σαν πρὸς ἀλλή­λους. [6] ἀπέ­βαλόν γε μὴν Ῥω­μαῖοι μὲν ἐν τῷ πο­λέμῳ τού­τῳ πεν­τή­ρεις με­τὰ τῶν ἐν ταῖς ναυαγίαις διαφ­θα­ρεισῶν εἰς ἑπτα­κοσίας, Καρ­χη­δόνιοι δ᾽ εἰς πεν­τα­κοσίας. [7] ὥστε τοὺς θαυ­μάζον­τας τὰς Ἀντι­γόνου καὶ Πτο­λεμαίου καὶ Δη­μητ­ρίου ναυ­μαχίας καὶ τοὺς στό­λους εἰκό­τως ἂν περὶ τού­των ἱστο­ρήσαν­τας ἐκπεπ­λῆχ­θαι τὴν ὑπερ­βολὴν τῶν πρά­ξεων. [8] εἰ δέ τις βου­λη­θείη συλ­λο­γίσασ­θαι τὴν διαφο­ρὰν τῶν πεν­τη­ρικῶν πλοίων πρὸς τὰς τριήρεις, αἷς οἵ τε Πέρ­σαι πρὸς τοὺς Ἕλ­λη­νας καὶ πά­λιν Ἀθη­ναῖοι καὶ Λα­κεδαι­μόνιοι πρὸς ἀλλή­λους ἐναυ­μάχουν, οὐδ᾽ ἂν κα­θόλου δυ­νηθείη τη­λικαύ­τας δυ­νάμεις εὑρεῖν ἐν θα­λάττῃ διη­γωνισ­μέ­νας. [9] ἐξ ὧν δῆ­λον τὸ προ­τεθὲν ἡμῖν ἐξ ἀρχῆς ὡς οὐ τύχῃ Ῥω­μαῖοι, κα­θάπερ ἔνιοι δο­κοῦσι τῶν Ἑλλή­νων, οὐδ᾽ αὐτο­μάτως, ἀλλὰ καὶ λίαν εἰκό­τως ἐν τοιούτοις καὶ τη­λικού­τοις πράγ­μα­σιν ἐνασ­κή­σαν­τες οὐ μό­νον ἐπε­βάλον­το τῇ τῶν ὅλων ἡγε­μο­νίᾳ καὶ δυ­νασ­τείᾳ τολ­μη­ρῶς, ἀλλὰ καὶ κα­θίκον­το τῆς προ­θέσεως.