Всеобщая история

Кн. II, гл. 58

58. με­τὰ δὲ ταῦτα προορώ­μενοι τὰς ἐν αὑτοῖς στά­σεις καὶ τὰς ὑπ᾽ Αἰτω­λῶν καὶ Λα­κεδαι­μο­νίων ἐπι­βου­λάς, πρεσ­βεύσαν­τες πρὸς τοὺς Ἀχαιοὺς ἠξίωσαν δοῦ­ναι πα­ραφυ­λακὴν αὑτοῖς. [2] οἱ δὲ πεισ­θέν­τες ἀπεκ­λή­ρωσαν ἐξ αὑτῶν τριακο­σίους ἄνδρας· ὧν οἱ λα­χόν­τες ὥρμη­σαν, ἀπο­λιπόν­τες τὰς ἰδίας πατ­ρί­δας καὶ τοὺς βίους, καὶ διέτ­ρι­βον ἐν Μαν­τι­νείᾳ, πα­ραφυ­λάτ­τον­τες τὴν ἐκεί­νων ἐλευ­θερίαν ἅμα καὶ σω­τηρίαν. [3] σὺν δὲ τού­τοις καὶ μισ­θο­φόρους διακο­σίους ἐξέ­πεμ­ψαν, οἳ με­τὰ τῶν Ἀχαιῶν συν­διετή­ρουν τὴν ὑπο­κειμέ­νην αὐτοῖς κα­τάσ­τα­σιν. [4] μετ᾽ οὐ πολὺ δὲ στα­σιάσαν­τες πρὸς σφᾶς οἱ Μαν­τι­νεῖς καὶ Λα­κεδαι­μο­νίους ἐπι­σπα­σάμε­νοι τήν τε πό­λιν ἐνε­χείρι­σαν καὶ τοὺς πα­ρὰ τῶν Ἀχαιῶν διατ­ρί­βον­τας παρ᾽ αὑτοῖς κα­τέσ­φα­ξαν· οὗ μεῖ­ζον πα­ρασ­πόνδη­μα καὶ δει­νότε­ρον οὐδ᾽ εἰπεῖν εὐμα­ρές. [5] ἐπειδὴ γὰρ ἔδο­ξε σφί­σι κα­θόλου τὴν πρὸς τὸ ἔθνος χά­ριν καὶ φι­λίαν ἀθε­τεῖν, τῶν γε προειρη­μέ­νων ἀνδρῶν ἐχρῆν δή­που φει­σαμέ­νους ἐᾶσαι πάν­τας ὑποσ­πόνδους ἀπελ­θεῖν· [6] τοῦ­το γὰρ καὶ τοῖς πο­λεμίοις ἔθος ἐστὶ συγ­χω­ρεῖσ­θαι κα­τὰ τοὺς κοινοὺς τῶν ἀνθρώ­πων νό­μους. [7] οἱ δ᾽ ἵνα Κλεομέ­νει καὶ Λα­κεδαι­μο­νίοις ἱκανὴν πα­ράσ­χωνται πίσ­τιν πρὸς τὴν ἐνεσ­τῶ­σαν ἐπι­βο­λήν, τὰ κοινὰ τῶν ἀνθρώ­πων δί­καια πα­ραβάν­τες τὸ μέ­γισ­τον ἀσέ­βημα κα­τὰ προαίρε­σιν ἐπε­τέλε­σαν. [8] τὸ γὰρ τού­των αὐτό­χειρας γε­νέσ­θαι καὶ τι­μωροὺς οἵτι­νες πρό­τερον μὲν κα­τὰ κρά­τος λα­βόν­τες αὐτοὺς ἀθῴους ἀφῆ­καν, τό­τε δὲ τὴν ἐκεί­νων ἐλευ­θερίαν καὶ σω­τηρίαν ἐφύ­λατ­τον, πη­λίκης ὀργῆς ἐστιν ἄξιον; [9] τί δ᾽ ἂν πα­θόν­τες οὗτοι δί­κην δό­ξαιεν ἁρμό­ζουσαν δε­δωκέ­ναι; τυ­χὸν ἴσως εἴποι τις ἄν, πρα­θέν­τες με­τὰ τέκ­νων καὶ γυ­ναικῶν, ἐπεὶ κα­τεπο­λεμή­θησαν. [10] ἀλλὰ τοῦ­τό γε καὶ τοῖς μηθὲν ἀσεβὲς ἐπι­τε­λεσα­μένοις κα­τὰ τοὺς τοῦ πο­λέ­μου νό­μους ὑπό­κειται πα­θεῖν. οὐκοῦν ὁλοσ­χε­ρεσ­τέ­ρας τι­νὸς καὶ μεί­ζονος τυ­χεῖν ἦσαν ἄξιοι τι­μωρίας, [11] ὥστ᾽ εἴπερ ἔπα­θον ἃ Φύλαρ­χός φη­σιν, οὐκ ἔλεον εἰκὸς ἦν συ­νεξα­κολου­θεῖν αὐτοῖς πα­ρὰ τῶν Ἑλλή­νων, ἔπαι­νον δὲ καὶ συγ­κα­τάθε­σιν μᾶλ­λον τοῖς πράτ­του­σι καὶ με­ταπο­ρευομέ­νοις τὴν ἀσέ­βειαν αὐτῶν. [12] ἀλλ᾽ ὅμως οὐδε­νὸς πε­ραιτέ­ρω συ­νεξα­κολου­θήσαν­τος Μαν­τι­νεῦσι κα­τὰ τὴν πε­ριπέ­τειαν πλὴν τοῦ διαρ­πα­γῆναι τοὺς βίους καὶ πρα­θῆναι τοὺς ἐλευ­θέρους, ὁ συγ­γρα­φεὺς αὐτῆς τῆς τε­ρατείας χά­ριν οὐ μό­νον ψεῦδος εἰσή­νεγ­κε τὸ ὅλον, ἀλλὰ καὶ τὸ ψεῦδος ἀπί­θανον, [13] καὶ διὰ τὴν ὑπερ­βολὴν τῆς ἀγνοίας οὐδὲ τὸ πα­ρακεί­μενον ἠδυ­νήθη συ­νεπισ­τῆ­σαι, πῶς οἱ αὐτοὶ κα­τὰ τοὺς αὐτοὺς και­ροὺς κυ­ριεύσαν­τες Τε­γεατῶν κα­τὰ κρά­τος οὐδὲν τῶν ὁμοίων ἔπρα­ξαν. [14] καίτοι γ᾽ εἰ μὲν ἡ τῶν πρατ­τόντων ὠμό­της ἦν αἰτία, καὶ τού­τους εἰκὸς ἦν πε­πον­θέ­ναι ταὐτὰ τοῖς ὑπὸ τὸν αὐτὸν ὑπο­πεπ­τω­κόσι και­ρόν. [15] εἰ δὲ περὶ μό­νους γέ­γονε Μαν­τι­νεῖς ἡ διαφο­ρά, φα­νερὸν ὅτι καὶ τὴν αἰτίαν τῆς ὀργῆς ἀνάγ­κη διαφέ­ρουσαν γε­γονέ­ναι περὶ τού­τους.