15. (12) 59Òðè ïëàíåòû, ðàñïîëîæåííûå, êàê ìû óæå ãîâîðèëè [â § 32—34], âûøå Ñîëíöà, ñîåäèíÿÿñü ñ íèì, èñ÷åçàþò èç âèäà. Âîñõîäÿ óòðîì, îíè íèêîãäà íå îòñòîÿò [îò Ñîëíöà] äàëüøå, ÷åì íà 11 ãðàäóñîâ. Çàòåì îíè îòñòóïàþò, ãîíèìûå åãî ëó÷àìè, è îñòàíàâëèâàþòñÿ íà «óòðåííèõ ñòîÿíêàõ » (stationes matutinas) — èõ íàçûâàþò «ïåðâûìè » — â òðåóãîëüíèêå íà ðàññòîÿíèè 120 ãðàäóñîâ [îò ñâîåãî âîñõîäà]. Çàòåì îíè âîñõîäÿò âå÷åðîì, â ïðîòèâîïîëîæíîé ÷àñòè íåáà, óäàëÿÿñü íà 180 ãðàäóñîâ, è ïîäõîäÿò ñ äðóãîé ñòîðîíû ê ñâîèì âå÷åðíèì èëè òàê íàçûâàåìûì «âòîðûì ñòîÿíêàì », óäàëåííûì åùå íà 120 ãðàäóñîâ, ãäå èõ íàñòèãàåò Ñîëíöå è ñ ðàññòîÿíèÿ 12 ãðàäóñîâ äåëàåò íåâèäèìûìè, ÷òî è íàçûâàþò èõ âå÷åðíèì çàõîäîì.
60Ìàðñîâà çâåçäà, ñàìàÿ áëèçêàÿ [ê Ñîëíöó], îùóùàåò åãî ëó÷è óæå â ïðåäåëàõ «êâàäðàòóðû » — ñ ðàññòîÿíèÿ â 90 ãðàäóñîâ, ïî÷åìó åå äâèæåíèÿ ïîñëå îáîèõ åå âîñõîäîâ è íàçâàëè «ïåðâûì » è «âòîðûì 90-ãðàäóñíûì» [äâèæåíèÿìè]. Íà óñòîé÷èâîì [îòðåçêå ñâîåãî ïóòè] Ìàðñ îñòàåòñÿ â êàæäîì çíàêå çîäèàêà ïî øåñòè ìåñÿöåâ, íà äðóãèõ [îòðåçêàõ] — ïî äâà ìåñÿöà, à îáå îñòàëüíûå [âåðõíèå ïëàíåòû] ïðîâîäÿò â êàæäîì çîäèàêàëüíîì çíàêå íå áîëåå ÷åòûðåõ ìåñÿöåâ.
61Òàêèì æå îáðàçîì èñ÷åçàþò â âå÷åðíåì ñîåäèíåíèè è îáå íèæíèå ïëàíåòû. Êîãäà æå Ñîëíöå îò íèõ îòäåëÿåòñÿ, îíè ñîâåðøàþò ñâîé óòðåííèé âîñõîä íà ïðåæíåì óäàëåíèè îò Ñîëíöà, âíîâü ñòðåìÿòñÿ ê íåìó è äîãíàâ, ñêðûâàþòñÿ, [÷òî è çîâåòñÿ èõ] óòðåííèì çàõîäîì. Çàòåì, îòõîäÿ íà òå æå ðàññòîÿíèÿ, î êîòîðûõ ìû óæå ãîâîðèëè, îíè ïîÿâëÿþòñÿ íà âå÷åðíåì íåáå, äàëåå âîçâðàùàþòñÿ ê Ñîëíöó è òåðÿþòñÿ â [îáùåì ñ íèì] âå÷åðíåì çàõîäå. Âåíåðà ïðè ýòîì îñòàíàâëèâàåòñÿ íà äâóõ ñòîÿíêàõ, óòðåííåé è âå÷åðíåé, íà ñàìûõ îòäàëåííûõ êîíöàõ ñâîåãî ïóòè, ïîñëå îáîèõ ñâîèõ ïîÿâëåíèé íà íåáå. Ñòîÿíîê æå Ìåðêóðèÿ íå óäàåòñÿ çàìåòèòü èç-çà êðàéíåé íåïðîäîëæèòåëüíîñòè åãî ïðåáûâàíèÿ íà íèõ.
(13) 62Èòàê, ìû èçëîæèëè òåîðèþ ñâåòèë è èõ çàòìåíèé, äîâîëüíî ñëîæíóþ, ïîñêîëüêó ðå÷ü øëà î äâèæåíèÿõ, ñîïðîâîæäàåìûõ ìíîæåñòâîì óäèâèòåëüíûõ ÿâëåíèé: ñâåòèëà ìåíÿþò ñâîè ðàçìåðû è öâåò, çàõîäÿò íà ñåâåð è óäàëÿþòñÿ ê þãó, ïðèáëèæàþòñÿ ê Çåìëå èëè âíåçàïíî ïîÿâëÿþòñÿ âûñîêî â íåáå. Ñîîáùåííîå íàìè âî ìíîãîì ðàñõîäèòñÿ ñ òðàäèöèîííûìè ìíåíèÿìè íàøèõ ïðåäøåñòâåííèêîâ. Ïðèçíàâàÿ èõ çàñëóãó â òîì, ÷òî îíè ïåðâûìè ñòàëè èñêàòü è ïîêàçàëè äðóãèì ïóòè èññëåäîâàíèÿ, îòíþäü íå áóäåì îñòàâëÿòü íàäåæäó íà ïðîãðåññ îò âåêà ê âåêó (modo ne quis desperet saecula proficere semper).
63Âñå ðàññìîòðåííûå ÿâëåíèÿ âîçíèêàþò èç [âçàèìîäåéñòâèÿ] ìíîæåñòâà ïðè÷èí. Âî-ïåðâûõ, îðáèòû, êîòîðûå ãðåêè ïðèìåíèòåëüíî ê íåáåñíûì òåëàì íàçûâàþò «àïñèäàìè » — íî íåëüçÿ ëè îáîéòèñü áåç ãðå÷åñêèõ òåðìèíîâ? Ó êàæäîãî íåáåñíîãî òåëà ñâîÿ îðáèòà, íå ñîâïàäàþùàÿ ñ âðàùåíèåì íåáà â öåëîì, ïîñêîëüêó öåíòðîì íåáà ñëóæèò Çåìëÿ, à [åå ïîëîæåíèå îïðåäåëåíî] äâóìÿ êðàéíèìè òî÷êàìè, èìåíóåìûìè ïîëþñàìè, è ïîñêîëüêó çîäèàê ðàñïîëîæåí ìåæäó íèìè íàêëîííî. Òàêèì îáðàçîì, ó êàæäîé îðáèòû ñâîé öåíòð. Ñîîòâåòñòâåííî è ñàìè îðáèòû ðàçíûå [ó ðàçíûõ íåáåñíûõ òåë], è íåáåñíûå ïóòè è äâèæåíèÿ ó íèõ òîæå ðàçíûå [õîòÿ áû óæå] ïîòîìó, ÷òî âíóòðåííèå îðáèòû (apsidas) ïî íåîáõîäèìîñòè êîðî÷å 36 [âíåøíèõ].
|
15. (12) [59] Errantium autem tres, quas supra solem diximus sitas, occultantur meantes cum eo, exoriuntur vero matutino discedentes partibus numquam amplius undenis. postea radiorum eius contactu reguntur et in triquetro a partibus CXX stationes matutinas faciunt, quae et primae vocantur, mox in adverso a partibus CLXXX exortus vespertinos, iterumque in CXX ab alio latere appropinquantes stationes vespertinas, quas et secundas vocant, donec assecutus in partibus duodenis occultet illas, qui vespertini occasus appellantur.
[60] Martis stella, ut propior, etiam ex quadrato sentit radios, a XC partibus, unde et nomen accepit motus primus et secundus nonagenarius dictus ab utroque exortu. eadem stationalis senis mensibus commoratur in signis, alioqui bimenstris, cum ceterae utraque statione quaternos menses non inpleant.
[61] inferiores autem duae occultantur in coitu vespertino simili modo, relictaeque a sole totidem in partibus faciunt exortus matutinos, ad quos longissimis distantiae suae metis solem insequuntur adeptaeque occasu matutino conduntur ac praetereunt. mox eodem intervallo vespere exoriuntur usque ad quos diximus terminos. ab his retrogradiuntur ad solem et occasu vespertino delitescunt. Veneris stella et stationes duas, matutinam vespertinamque, ab utroque exortu facit a longissimis distantiae suae finibus, Mercurii stationum breviore momento quam ut deprehendi possint.
(13) [62] Haec est luminum occultationumque ratio, perplexior motu multisque involuta miraculis, siquidem magnitudines suas et colores mutant, et eaedem ad septentrionem accedunt abeuntque ad austrum terrisque propiores aut caelo repente cernuntur. in quibus aliter multa quam priores tradituri fatemur ea quoque illorum esse muneris qui primi vias quaerendi demonstraverint, modo ne quis desperet saecula proficere semper.
[63] pluribus de causis haec omnia accidunt: prima circulorum, quos Graeci ἀψῖδας in stellis vocant; etenim Graecis utendum erit vocabulis. sunt autem hi sui cuique earum aliique quam mundo, quoniam terra a verticibus duobus, quos appellaverunt polos, centrum caeli nec non et signiferi est oblique inter eos siti. omnia autem haec constant ratione circini semper indubitata. ergo ab alio cuique centro apsides suae exsurgunt ideoque diversos habent orbes motusque dissimiles, quoniam interiores apsidas necesse est breviores esse.
|