Òèò Ëèâèé

Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà I, ãë. 47

<<<
ÎÃËÀÂËÅÍÈÅ
>>>
Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Â. Ì. Ñìèðèíà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

47. (1) Ñ êàæ­äûì äíåì òåïåðü ñèëü­íåå îïàñ­íîñòü, íàâèñ­øàÿ íàä ñòà­ðî­ñòüþ Ñåð­âèÿ, íàä åãî öàð­ñêîé âëà­ñòüþ, ïîòî­ìó, ÷òî îò ïðå­ñòóï­ëå­íèÿ ê íîâî­ìó ïðå­ñòóï­ëå­íèþ óñòðåì­ëÿ­åò­ñÿ âçîð æåí­ùè­íû è íè íî÷üþ íè äíåì íå äàåò ìóæó ïîêîÿ, ÷òîáû íå îêà­çà­ëèñü íàïðàñ­íû­ìè ïðåæ­íèå êîùóí­ñò­âåí­íûå óáèé­ñòâà. (2) Íå ìóæà, ãîâî­ðèò îíà, åé íåäî­ñòà­âà­ëî, ÷òîáû çâàòü­ñÿ ñóïðó­ãîþ, íå ñîòî­âà­ðè­ùà ïî ðàá­ñòâó è íåìîé ïîêîð­íî­ñòè — íåò, åé íå õâà­òà­ëî òîãî, êòî ñ÷è­òàë áû ñåáÿ äîñòîé­íûì öàð­ñòâà, êòî ïîì­íèë áû, ÷òî îí ñûí Òàðê­âè­íèÿ Äðåâ­íå­ãî, êòî ïðåä­ïî­÷åë áû âëàñòü îæè­äà­íè­ÿì âëà­ñòè. (3) «Åñëè òû òîò, çà êîãî, äóìà­ëîñü ìíå, ÿ âûõî­æó çàìóæ, òî ÿ ãîòî­âà òåáÿ íàçâàòü è ìóæ­÷è­íîþ, è öàðåì, åñëè æå íåò, òî ê õóä­øå­ìó áûëà äëÿ ìåíÿ ïåðå­ìå­íà: âåäü òåïåðü ÿ íå çà òðó­ñîì òîëü­êî, íî è çà ïðå­ñòóï­íè­êîì. (4) Î÷íèñü æå! Íå èç Êîðèí­ôà, íå èç Òàðê­âè­íèé, êàê òâî­å­ìó îòöó, èäòè òåáå äîáû­âàòü Öàð­ñòâî â ÷óæîé çåì­ëå: ñàìè áîãè, îòå­÷å­ñêèå ïåíà­òû, îòöîâ­ñêèé ñ.52 îáðàç, öàð­ñêèé äîì, öàð­ñêèé òðîí â äîìå, èìÿ Òàðê­âè­íèÿ — âñå ïðè­çû­âà­åò òåáÿ, âñå âîç­âî­äèò íà öàð­ñòâî. (5) À åñëè äóõà íåäî­ñòà­åò, ÷åãî ðàäè ìîðî­÷èøü òû ãîðîä? ×åãî ðàäè ïîç­âî­ëÿ­åøü ñìîò­ðåòü íà ñåáÿ êàê íà öàð­ñêî­ãî ñûíà? Ïðî÷ü îòñþäà â Òàðê­âè­íèè èëè â Êîðèíô! Âîç­âðà­ùàé­ñÿ òóäà, îòêóäà âûøåë, áîëü­øå ïîõî­æèé íà áðà­òà, ÷åì íà îòöà!» (6) Òàêè­ìè è äðó­ãè­ìè ïîïðå­êà­ìè ïîä­ñòðå­êà­åò Òóë­ëèÿ þíî­øó, äà è ñàìà íå ìîæåò íàé­òè ïîêîÿ, ïîêóäà îíà, öàð­ñêèé îòïðûñê, íå âëàñò­íà äàâàòü è îòáè­ðàòü öàð­ñòâî, òîãäà êàê ó Òàíà­ê­âè­ëè, ÷óæå­ñòðàí­êè, äîñòà­ëî ñèëû äóõà ñäå­ëàòü öàðåì ìóæà è âñëåä çà òåì çÿòÿ.

(7) Ïîä­ñòðå­êàå­ìûé íåèñòî­âîé æåí­ùè­íîé, Òàðê­âè­íèé îáõî­äèò ñåíà­òî­ðîâ (îñî­áåí­íî èç ìëàä­øèõ ðîäîâ), õâà­òà­åò èõ çà ðóêè143, íàïî­ìè­íà­åò îá îòöîâ­ñêèõ áëà­ãî­äå­ÿ­íè­ÿõ è òðå­áó­åò âîçäà­ÿ­íüÿ, þíî­øåé ïðè­ìà­íè­âà­åò ïîäàð­êà­ìè. Òóò äàâàÿ íåïî­ìåð­íûå îáå­ùà­íüÿ, òàì âîç­âî­äÿ âñÿ­÷å­ñêèå îáâè­íå­íèÿ íà öàðÿ, Òàðê­âè­íèé ïîâñþäó óñè­ëè­âà­åò ñâîå âëè­ÿ­íèå. (8) Óáåäèâ­øèñü íàêî­íåö, ÷òî ïîðà äåé­ñò­âî­âàòü, îí ñ îòðÿäîì âîîðó­æåí­íûõ âîðâàë­ñÿ íà ôîðóì. Âñåõ îáú­ÿë óæàñ, à îí, óñåâ­øèñü â öàð­ñêîå êðåñ­ëî ïåðåä êóðè­åé, âåëåë ÷åðåç ãëà­øà­òàÿ ñîçû­âàòü îòöîâ â êóðèþ, ê öàðþ Òàðê­âè­íèþ. (9) È îíè òîò­÷àñ ñîøëèñü, îäíè óæå çàðà­íåå ê òîìó ïîä­ãîòîâ­ëåí­íûå, äðó­ãèå — íå ñìåÿ îñëó­øàòü­ñÿ, ïîòðÿ­ñåí­íûå ÷óäî­âèù­íîé íîâî­ñòüþ è ðåøèâ âäî­áà­âîê, ÷òî ñ Ñåð­âè­åì óæå ïîêîí­÷å­íî. (10) Òóò Òàðê­âè­íèé ïðè­íÿë­ñÿ ïîðî­÷èòü Ñåð­âèÿ îò ñàìî­ãî åãî êîð­íÿ: ðàá, ðàáû­íåé ðîæ­äåí­íûé, îí ïîëó­÷èë öàð­ñòâî ïîñëå óæàñ­íîé ñìåð­òè Òàðê­âè­íè­å­âà îòöà — ïîëó­÷èë áåç îáú­ÿâ­ëå­íèÿ ìåæ­äó­öàð­ñò­âèÿ (êàê òî äåëà­ëîñü ïðåæ­äå), áåç ñîçû­âà ñîáðà­íèÿ, íå îò íàðî­äà, êîòî­ðûé åãî èçáðàë áû, íå îò îòöîâ, êîòî­ðûå óòâåð­äè­ëè áû âûáîð, íî â äàð îò æåí­ùè­íû. (11) Âîò êàê îí ðîæ­äåí, âîò êàê âîç­âåäåí íà öàð­ñòâî, îí, ïîêðî­âè­òåëü ïîä­ëåé­øå­ãî ëþäà, èç êîòî­ðî­ãî âûøåë è ñàì. Îòòîðã­íó­òóþ ó çíàò­íûõ çåì­ëþ îí, íåíà­âèäÿ ÷óæîå áëà­ãî­ðîä­ñòâî, ðàçäå­ëèë ìåæ­äó âñÿ­÷å­ñêîþ ðâà­íüþ, (12) à áðå­ìÿ ïîâèí­íî­ñòåé, íåêî­ãäà îáùåå âñåì, âçâà­ëèë íà çíàò­íåé­øèõ ëþäåé ãîñóäàð­ñòâà; îí ó÷ðåäèë öåíç, ÷òîáû ñîñòî­ÿ­íèÿ òåõ, êòî ïîáî­ãà­÷å, áûëè îòêðû­òû çàâè­ñòè, áûëè ê åãî óñëó­ãàì, åäâà îí çàõî­÷åò ïîêà­çàòü ñâîþ ùåä­ðîñòü íèùèì.

47. tum ve­ro in dies in­fes­tior Tul­li se­nec­tus, in­fes­tius coe­pit reg­num es­se. iam enim ab sce­le­re ad aliud spec­ta­re mu­lier sce­lus, nec noc­te nec in­ter­diu vi­rum con­quies­ce­re pa­ti, ne gra­tui­ta prae­te­ri­ta par­ri­ci­dia es­sent: [2] non si­bi de­fuis­se, cui nup­ta di­ce­re­tur, nec cum quo ta­ci­ta ser­vi­ret; de­fuis­se, qui se reg­no dig­num pu­ta­ret, qui me­mi­nis­set se es­se Pris­ci Tar­qui­ni fi­lium, qui ha­be­re quam spe­ra­re reg­num mal­let. [3] «si tu is es, cui nup­tam es­se me ar­bit­ror, et vi­rum et re­gem ap­pel­lo; sin mi­nus, eo nunc pei­us mu­ta­ta res est, quod is­tic cum ig­na­via est sce­lus. [4] quin ac­cin­ge­ris? non ti­bi ab Co­rin­tho nec ab Tar­qui­niis, ut pat­ri tuo, pe­reg­ri­na reg­na mo­li­ri ne­ces­se est; di te pe­na­tes pat­rii­que et pat­ris ima­go et do­mus re­gia et in do­mo re­ga­le so­lium et no­men Tar­qui­nium creat vo­cat­que re­gem. [5] aut si ad haec pa­rum est ani­mi, quid frustra­ris ci­vi­ta­tem? quid te ut re­gium iuve­nem conspi­ci si­nis? fa­ces­se hinc Tar­qui­nios aut Co­rin­thum, de­vol­ve­re ret­ro ad stir­pem, [6] frat­ris si­mi­lior quam pat­ris». his aliis­que incre­pan­do iuve­nem insti­gat nec con­quies­ce­re ip­sa po­test, si, cum Ta­na­quil, pe­reg­ri­na mu­lier, tan­tum mo­li­ri po­tuis­set ani­mo, ut duo con­ti­nua reg­na vi­ro ac dein­ceps ge­ne­ro de­dis­set, ip­sa, re­gio se­mi­ne or­ta, nul­lum mo­men­tum in dan­do adi­men­do­que reg­no fa­ce­ret.

[7] his mu­lieb­ri­bus instinctus fu­riis Tar­qui­nius cir­cu­mi­re et pren­sa­re mi­no­rum ma­xi­me gen­tium pat­res; ad­mo­ne­re pa­ter­ni be­ne­fi­cii ac pro eo gra­tiam re­pe­te­re; al­li­ce­re do­nis iuve­nes; cum de se in­gen­tia pol­li­cen­do tum re­gis cri­mi­ni­bus om­ni­bus lo­cis cres­ce­re. [8] postre­mo, ut iam agen­dae rei tem­pus vi­sum est, sti­pa­tus ag­mi­ne ar­ma­to­rum in fo­rum in­ru­pit. in­de om­ni­bus per­cul­sis pa­vo­re in re­gia se­de pro cu­ria se­dens pat­res in cu­riam per prae­co­nem ad re­gem Tar­qui­nium ci­ta­ri ius­sit. con­ve­ne­re ex­templo, [9] alii iam an­te ad hoc prae­pa­ra­ti, alii me­tu, ne non ve­nis­se frau­di es­set, no­vi­ta­te ac mi­ra­cu­lo at­to­ni­ti et iam de Ser­vio ac­tum ra­ti. [10] ibi Tar­qui­nius ma­le­dic­ta ab stir­pe ul­ti­ma or­sus: ser­vum ser­va­que na­tum post mor­tem in­dig­nam pa­ren­tis sui, non in­ter­reg­no, ut an­tea, ini­to, non co­mi­tiis ha­bi­tis, non per suffra­gium po­pu­li, non auc­to­ri­bus pat­ri­bus, mu­lieb­ri do­no reg­num oc­cu­pas­se. [11] ita na­tum, ita crea­tum re­gem, fau­to­rem in­fi­mi ge­ne­ris ho­mi­num, ex quo ip­se sit, odio alie­nae ho­nes­ta­tis erep­tum pri­mo­ri­bus ag­rum sor­di­dis­si­mo cui­que di­vi­sis­se; [12] om­nia one­ra, quae com­mu­nia quon­dam fue­rint, incli­nas­se in pri­mo­res ci­vi­ta­tis; insti­tuis­se cen­sus, ut in­sig­nis ad in­vi­diam lo­cup­le­tio­rum for­tu­na es­set et pa­ra­ta, un­de, ubi vel­let, egen­tis­si­mis lar­gi­re­tur.
<<<
ÎÃËÀÂËÅÍÈÅ
>>>

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 143Ýòîò îáû­÷àé áûë õàðàê­òå­ðåí äëÿ ïðåä­âû­áîð­íîé áîðü­áû âðå­ìåí Ðåñ­ïóá­ëè­êè (ñì. òàê­æå II, 54, 3; III, 47, 2).
    • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010226 1260010229 1260010312 1364000148 1364000149 1364000150