Ïåðåâîä Â. Ì. Ñìèðèíà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
57. (1) Ðóòóëû, îáèòàòåëè ãîðîäà Àðäåè163, áûëè ñàìûì áîãàòûì â òåõ êðàÿõ è ïî òåì âðåìåíàì íàðîäîì. Èõ áîãàòñòâî è ñòàëî ïðè÷èíîé âîéíû: öàðü î÷åíü õîòåë ïîïðàâèòü ñîáñòâåííûå äåëà — èáî äîðîãîñòîÿùèå îáùåñòâåííûå ðàáîòû èñòîùèëè êàçíó — è ñìÿã÷èòü äîáû÷åþ íåäîâîëüñòâî ñâîèõ ñîîòå÷åñòâåííèêîâ, (2) êîòîðûå è òàê íåíàâèäåëè åãî çà âñåãäàøíþþ ãîðäûíþ, à òóò åùå ñòàëè ðîïòàòü, ÷òî öàðü òàê äîëãî äåðæèò èõ íà ðåìåñëåííûõ è ðàáñêèõ ðàáîòàõ. (3) Ïîïðîáîâàëè, íå óäàñòñÿ ëè âçÿòü Àðäåþ ñðàçó, ïðèñòóïîì. Ïîïûòêà íå ïðèíåñëà óñïåõà. Òîãäà, îáëîæèâ ãîðîä è îáâåäÿ åãî óêðåïëåíèÿìè, ïðèñòóïèëè ê îñàäå. (4) Çäåñü, â ëàãåðÿõ, êàê âîäèòñÿ ïðè âîéíå áîëåå äîëãîé, íåæåëè æåñòîêîé, äîïóñêàëèñü äîâîëüíî ñâîáîäíûå îòëó÷êè, áîëüøå äëÿ íà÷àëüíèêîâ, ïðàâäà, ÷åì äëÿ âîèíîâ. (5) Öàðñêèå ñûíîâüÿ ìåæ òåì ïðîâîäèëè ïðàçäíîå âðåìÿ â ñâîåì êðóãó, â ïèðàõ è ïîïîéêàõ. (6) Ñëó÷àéíî, êîãäà îíè ïèëè ó Ñåêñòà Òàðêâèíèÿ, ãäå îáåäàë è Òàðêâèíèé Êîëëàòèí164, ñûí Ýãåðèÿ, ðàçãîâîð çàõîäèò î æåíàõ è êàæäûé õâàëèò ñâîþ ñâåðõ ìåðû. (7) Òîãäà â ïûëó ñïîðà Êîëëàòèí è ãîâîðèò: ê ÷åìó, ìîë, ñëîâà — âñåãî âåäü íåñêîëüêî ÷àñîâ, è ìîæíî óáåäèòüñÿ, ñêîëü âûøå ïðî÷èõ åãî Ëóêðåöèÿ. «Îò÷åãî æ, åñëè ìû ìîëîäû è áîäðû, íå âñêî÷èòü íàì òîò÷àñ íà êîíåé è íå ïîñìîòðåòü ñâîèìè ãëàçàìè, êàêîâû íàøè æåíû? Íåîæèäàííûé ïðèåçä ìóæà ïîêàæåò ýòî ëþáîìó èç íàñ ëó÷øå âñåãî». (8) Ïîäîãðåòûå âèíîì, âñå â îòâåò: «Åäåì!» È âî âåñü îïîð óíåñëèñü â Ðèì. Ïðèñêàêàâ òóäà â ñãóùàâøèõñÿ ñóìåðêàõ, (9) îíè äâèíóëèñü äàëüøå â Êîëëàöèþ, ãäå ïîçäíåé íî÷üþ çàñòàëè Ëóêðåöèþ çà ïðÿäåíèåì øåðñòè. Ñîâñåì íå ïîõîæàÿ íà öàðñêèõ íåâåñòîê, êîòîðûõ íàøëè ïðîâîäÿùèìè âðåìÿ íà ïûøíîì ïèðó ñðåäè ñâåðñòíèö, ñèäåëà îíà ïîñðåäè ïîêîÿ â êðóãó ïðèñëóæíèö, ðàáîòàâøèõ ïðè îãíå.  ñîñòÿçàíèè æåí ñ.61 ïåðâåíñòâî îñòàëîñü çà Ëóêðåöèåé. (10) Ïðèåõàâøèå ìóæ è Òàðêâèíèè íàõîäÿò ðàäóøíûé ïðèåì: ïîáåäèâøèé â ñïîðå ñóïðóã äðóæåñêè ïðèãëàøàåò ê ñåáå öàðñêèõ ñûíîâåé. Òóò-òî è îõâàòûâàåò Ñåêñòà Òàðêâèíèÿ ãðÿçíîå æåëàíüå íàñèëèåì îáåñ÷åñòèòü Ëóêðåöèþ. È êðàñîòà âîçáóæäàåò åãî, è íåñîìíåííàÿ äîáðîäåòåëü. (11) Íî ïîêà ÷òî, ïîñëå íî÷íîãî ñâîåãî ðàçâëå÷åíèÿ, ìîëîäåæü âîçâðàùàåòñÿ â ëàãåðü. |
57. Ardeam Rutuli habebant, gens ut in ea regione atque in ea aetate divitiis praepollens. eaque ipsa causa belli fuit, quod rex Romanus cum ipse ditari, exhaustus magnificentia publicorum operum, tum praeda delenire popularium animos studebat, [2] praeter aliam superbiam regno infestos etiam, quod se in fabrorum ministeriis ac servili tam diu habitos opere ab rege indignabantur. [3] temptata res est, si primo impetu capi Ardea posset. ubi id parum processit, obsidione munitionibusque coepti premi hostes. [4] in his stativis, ut fit longo magis quam acri bello, satis liberi commeatus erant, primoribus tamen magis quam militibus; [5] regii quidem iuvenes interdum otium conviviis comisationibusque inter se terebant. forte potantibus his apud Sex. [6] Tarquinium, ubi et Collatinus cenabat Tarquinius, Egerii filius, incidit de uxoribus mentio; suam quisque laudare miris modis. [7] inde certamine accenso Collatinus negat verbis opus esse, paucis id quidem horis posse sciri, quantum ceteris praestet Lucretia sua. «quin, si vigor iuventae inest, conscendimus equos invisimusque praesentes nostrarum ingenia? id cuique spectatissimum sit, quod necopinato viri adventu occurrerit oculis.» [8] incaluerant vino; «age sane!» omnes; citatis equis avolant Romam. quo cum primis se intendentibus tenebris pervenissent, pergunt inde Collatiam, [9] ubi Lucretiam haudquaquam ut regias nurus, quas in convivio luxuque cum aequalibus viderant tempus terentes, sed nocte sera deditam lanae inter lucubrantes ancillas in medio aedium sedentem inveniunt. muliebris certaminis laus penes Lucretiam fuit. [10] adveniens vir Tarquiniique excepti benigne; victor maritus comiter invitat regios iuvenes. ibi Sex. Tarquinium mala libido Lucretiae per vim stuprandae capit; [11] cum forma tum spectata castitas incitat. et tum quidem ab nocturno iuvenali ludo in castra redeunt. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß