Ïåðåâîä Í. À. Ïîçäíÿêîâîé. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
2. (1) Çàòåì ïîçàáîòèëèñü î äåëàõ áîæåñòâåííûõ, è ïîñêîëüêó íåêîòîðûå îáùåñòâåííûå ñâÿùåííîäåéñòâèÿ ïðåæäå âûïîëíÿëèñü ñàìèìè öàðÿìè, òî, ÷òîáû íèãäå íå íóæäàòüñÿ â öàðÿõ, ó÷ðåäèëè äîëæíîñòü öàðÿ-æðåöà7. (2) Åãî ïîä÷èíèëè ïîíòèôèêó8, ÷òîáû ïî÷òåíèå ê öàðñêîìó çâàíèþ íå ñòàëî ïîìåõîé ê ñâîáîäå, î êîòîðîé òîãäà áîëüøå âñåãî ïåêëèñü. È ÿ íå çíàþ, íå ïåðåñòàðàëèñü ëè òîãäà, îáåðåãàÿ ñâîáîäó ñî âñåõ ñòîðîí è âî âñåõ ìåëî÷àõ. (3) Òàê, âòîðîé êîíñóë, â îñòàëüíîì áåçóïðå÷íûé, èìÿ íîñèë íåóãîäíîå ãðàæäàíàì. Òàðêâèíèè, äåñêàòü, ïðèâûêëè ê öàðñêîé âëàñòè — íà÷àëî áûëî ïîëîæåíî Ïðèñêîì, ïîòîì öàðñòâîâàë Ñåðâèé Òóëëèé, íî, íåñìîòðÿ íà ýòîò ïåðåðûâ, Òàðêâèíèé Ãîðäûé íå çàáûë î öàðñêîé âëàñòè êàê î ïðèíàäëåæàùåé óæå äðóãîìó. Ïðåñòóïëåíèåì è íàñèëèåì îí âîçâðàòèë åå, áóäòî íàñëåäñòâåííîå äîñòîÿíèå ðîäà. À èçãíàëè Ãîðäîãî, òàê Êîëëàòèí ó âëàñòè — íå óìåþò Òàðêâèíèè æèòü ñàìè ïî ñåáå. (4)  òÿãîñòü íàì ýòî èìÿ, îïàñíî îíî äëÿ ñâîáîäû. Òàêèå òîëêè ïîäñòðåêàòåëåé, èñïîäâîëü ñìóùàâøèõ óìû, ðàçîøëèñü ïî âñåìó ãîðîäó. È âîò Áðóò ñîçûâàåò âîçáóæäåííûõ ïîäîçðåíèÿìè ïëåáååâ íà ñõîäêó. (5) Òàì îí ïðåæäå âñåãî ãðîìêî ÷èòàåò íàðîäó åãî ïðèñÿãó: íå ïîòåðïÿò â Ðèìå íè öàðÿ, íè êîãî äðóãîãî, îïàñíîãî äëÿ ñâîáîäû. Íàäî áäèòåëüíî çà ýòèì ñëåäèòü è íè÷åì íå ïðåíåáðåãàòü. Íåîõîòíî-äå îí ãîâîðèò, çíàÿ ýòîãî ÷åëîâåêà, è íå ãîâîðèë áû, åñëè áû íå ïåðåñèëèëà â íåì ëþáîâü ê îáùåìó äåëó. (6) Íå âåðèò ðèìñêèé íàðîä â íàäåæíîñòü âíîâü îáðåòåííîé ñâîáîäû: öàðñêèé ðîä, öàðñêîå èìÿ ïî-ïðåæíåìó â ãîðîäå, è äàæå ó âëàñòè; ýòî ïðåïÿòñòâóåò, ýòî ïðîòèâîñòîèò ñâîáîäå. (7) «Óñòðàíè æå òû ñàì ýòîò ñòðàõ, Ëóöèé Òàðêâèíèé, — ñêàçàë Áðóò, — óñòðàíè äîáðîâîëüíî. Ìû ïîìíèì, ìû ïðèçíàåì, òû âûãíàë öàðåé, íî äîâåðøè ñâîå áëàãîäåÿíèå, óíåñè îòñþäà ñàìî öàðñêîå èìÿ. Òâîå èìóùåñòâî íå òîëüêî îòäàäóò òåáå ãðàæäàíå ïî ìîåìó ïðåäëîæåíèþ, íî, åñëè ÷åãî íå õâàòàåò, ùåäðî äîáàâÿò. Óäàëèñü äðóãîì, îñâîáîäè ãîðîä îò áðåìåíè ñòðàõà, ìîæåò ñòàòüñÿ íàïðàñíîãî. Âñå óáåæäåíû â òîì, ÷òî ëèøü ñ ðîäîì Òàðêâèíèåâ óéäåò îòñþäà öàðñêàÿ âëàñòü». (8) Èçóìëåííûé ñòîëü íîâûì è íåîæèäàííûì ïîâîðîòîì äåëà, êîíñóë ïîíà÷àëó ëèøèëñÿ äàðà ðå÷è, à ïîòîì, êîãäà ïîïûòàëñÿ çàãîâîðèòü, åãî îáñòóïèëè ïåðâåéøèå ãðàæäàíå, âñÿ÷åñêè óìîëÿÿ î òîì æå. (9) Ýòè ðå÷è åãî ìàëî òðîãàëè, íî, êîãäà íàêîíåö Ñïóðèé Ëóêðåöèé, êîòîðûé áûë è ñòàðøå åãî, è ïî÷òåííåå, è ïðèòîì ïðèõîäèëñÿ åìó òåñòåì, ñòàë åãî âñÿ÷åñêè óâåùåâàòü, ïåðåìåæàÿ ïðîñüáû ñ ñîâåòàìè, óãîâàðèâàÿ óñòóïèòü åäèíîäóøíîìó ìíåíèþ ãðàæäàí, (10) êîíñóë èç îïàñåíèÿ, êàê áû åìó ïîòîì, âíîâü ñòàâøè ÷àñòíûì ëèöîì, íå ëèøèòüñÿ åùå è èìóùåñòâà, íå èñïûòàòü åùå è áåñ÷åñòèÿ, îòðåêñÿ îò êîíñóëüñêîé âëàñòè, îòïðàâèë â Ëàâèíèé ñâîå äîáðî è ïîêèíóë ãîðîä. (11) Áðóò ñ.66 ïî ðåøåíèþ ñåíàòà ïðåäëîæèë íàðîäó îáúÿâèòü èçãíàííèêàìè âñåõ, ïðèíàäëåæàùèõ ê ðîäó Òàðêâèíèåâ.  öåíòóðèàòíîì ñîáðàíèè îí âçÿë ñåáå â ñîòîâàðèùè Ïóáëèÿ Âàëåðèÿ, òîãî ñàìîãî, ñ ÷üåþ ïîìîùüþ èçãîíÿë öàðåé. |
2. rerum deinde divinarum habita cura; et quia quaedam publica sacra per ipsos reges factitata erant, necubi regum desiderium esset, regem sacrificulum creant. [2] id sacerdotium pontifici subiecere, ne additus nomini honos aliquid libertati, cuius tunc prima erat cura, officeret. [3] ac nescio an nimis undique eam minimisque rebus muniendo modum excesserint. consulis enim alterius, cum nihil aliud offenderet, nomen invisum civitati fuit: nimium Tarquinios regno adsuesse; initium a Prisco factum; regnasse dein Ser. Tullium; ne intervallo quidem facto oblitum, tamquam alieni, regni Superbum Tarquinium velut hereditatem gentis scelere ac vi repetisse; pulso Superbo penes Collatinum imperium esse; nescire Tarquinios privatos vivere. non placere nomen, periculosum libertati esse. [4] hic primo sensim temptantium animos sermo per totam civitatem est datus, sollicitamque suspicione plebem Brutus ad contionem vocat. [5] ibi omnium primum ius iurandum populi recitat neminem regnare passuros nec esse Romae, unde periculum libertati foret. id summa ope tuendum esse neque ullam rem, quae eo pertineat, contemnendam. invitum se dicere hominis causa nec dicturum fuisse, ni caritas rei publicae vinceret: [6] non credere populum Romanum solidam libertatem reciperatam esse; regium genus, regium nomen non solum in civitate, sed etiam in imperio esse; id officere, id obstare libertati. [7] «hunc tu» inquit «tua voluntate, L. Tarquini, remove metum. meminimus, fatemur, eiecisti reges; absolve beneficium tuum, aufer hinc regum nomen. res tuas tibi non solum reddent cives tui auctore me, sed, si quid deest, munifice augebunt. amicus abi; exonera civitatem vano forsitan metu: ita persuasum est animis, cum gente Tarquinia regnum hinc abiturum.» [8] consuli primo tam novae rei ac subitae admiratio incluserat vocem; dicere deinde incipientem primores civitatis circumsistunt, eadem multis precibus orant. et ceteri quidem movebant minus; [9] postquam Sp. Lucretius, maior aetate ac dignitate, socer praeterea ipsius, agere varie rogando alternis suadendoque coepit, ut vinci se consensu civitatis pateretur, [10] timens consul, ne postmodum privato sibi eadem illa cum bonorum amissione additaque alia insuper ignominia acciderent, abdicavit se consulatu rebusque suis omnibus Lavinium translatis civitate cessit. [11] Brutus ex senatus consulto ad populum tulit, ut omnes Tarquiniae gentis exules essent. collegam sibi comitiis centuriatis creavit P. Valerium, quo adiutore reges eiecerat. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß