Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà II, ãë. 24

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. À. Ïîçäíÿêîâîé. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8

24. (1) Ñðå­äè òàêèõ áåä­ñò­âèé íàäâè­ãà­åò­ñÿ îïàñ­íîñòü åùå ñòðàø­íåé: â Ðèì ïðè­ñêà­êà­ëè ëàòèí­ñêèå âñàä­íè­êè ñ ãðîç­íîé âåñòüþ, ÷òî íà ãîðîä äâè­æåò­ñÿ ãîòî­âîå ê áîþ âîé­ñêî âîëü­ñêîâ61. Ãîñóäàð­ñòâî íàñòîëü­êî ðàñ­êî­ëî­ëîñü ðàçäî­ðîì íàäâîå, ÷òî èçâå­ñòèå ýòî áûëî ñîâñåì ïî-ðàç­íî­ìó ïðè­íÿ­òî ñåíà­òî­ðà­ìè è ïëå­áå­ÿ­ìè. (2) Ïðî­ñòîé íàðîä ëèêî­âàë. Áîãè ìñòÿò çà ñâîå­âî­ëèå ñåíà­òî­ðîâ, ãîâî­ðè­ëè ïëå­áåè; îíè ïðè­çû­âà­ëè äðóã äðó­ãà íå çàïè­ñû­âàòü­ñÿ â âîé­ñêî, âåäü ëó÷­øå âìå­ñòå ñî âñå­ìè, ÷åì â îäè­íî÷­êó; ñåíà­òî­ðû ïóñòü âîþ­þò, ñåíà­òî­ðû ïóñòü áåðóò­ñÿ çà îðó­æèå, ÷òîáû îïàñ­íî­ñòè âîé­íû ïðè­øëèñü áû íà äîëþ òåõ, íà ÷üþ è äîáû­÷à. (3) Ñåíàò æå, ïðè­óíûâ­øèé è íàïó­ãàí­íûé äâîé­íîé îïàñ­íî­ñòüþ è îò ãðàæ­äàí, è îò âðà­ãîâ, ñòàë ïðî­ñèòü êîí­ñó­ëà Ñåð­âè­ëèÿ, ÷åé íðàâ áûë ïðè­ÿò­íåé íàðî­äó, âûðó­÷èòü ãîñóäàð­ñòâî â ñòîëü ãðîç­íûõ îáñòî­ÿ­òåëü­ñòâàõ. (4) Òîãäà êîí­ñóë, ðàñ­ïó­ñòèâ ñåíàò, âûñòó­ïèë íà ñõîä­êå. Òàì îí çàÿâèë, ÷òî ñåíà­òî­ðû ïîë­íû çàáîò î ïðî­ñòîì íàðî­äå, îäíà­êî ïëå­áåè — ëèøü ÷àñòü ãðàæ­äàí­ñêî­ãî öåëî­ãî, õîòÿ è áîëü­øàÿ, ïîýòî­ìó äóìàì î íèõ ïîìå­øà­ëà ñåé­÷àñ òðå­âî­ãà îá îáùåì äåëå. (5) Âîç­ìîæ­íî ëè, êîãäà âðà­ãè ïî÷òè ó âîðîò, çàíè­ìàòü­ñÿ ÷åì-ëèáî ïðåæ­äå âîé­íû? Äà åñëè áû è íàøëîñü êàêîå-òî îáëåã­÷å­íèå, ðàç­âå áûëî áû ê ÷åñòè ïðî­ñòî­ìó íàðî­äó, ÷òî âçÿë­ñÿ îí çà îðó­æèå òîëü­êî â îáìåí íà óñòóï­êè, äà è îòöàì ïðè­ñòà­ëî ëè ïå÷ü­ñÿ î ñâî­èõ îáåç­äî­ëåí­íûõ ñîãðàæ­äà­íàõ ëèøü îò ñòðà­õà, à íå äîá­ðî­âîëü­íî è ïîñëå âîé­íû? (6) Äîâå­ðèå ê ñâî­åé ðå÷è óêðå­ïèë îí óêà­çîì, ÷òîáû íèêòî íå äåð­æàë ðèì­ñêî­ãî ãðàæ­äà­íè­íà â îêî­âàõ èëè â íåâî­ëå, ëèøàÿ åãî âîç­ìîæ­íî­ñòè çàïè­ñàòü­ñÿ â êîí­ñóëü­ñêîå âîé­ñêî, è ÷òîáû íèêòî, ïîêà âîèí â ëàãå­ðå, íå çàáè­ðàë è íå îò÷óæ­äàë åãî èìó­ùå­ñòâà, è íå çàäåð­æè­âàë áû åãî äåòåé è âíó­êîâ. (7) Ïîñëå òàêî­ãî óêà­çà è ñîáðàâ­øè­å­ñÿ çäåñü äîëæ­íè­êè ñïå­øàò òîò­÷àñ çàïè­ñàòü­ñÿ â âîé­ñêî, è ñî âñå­ãî ãîðî­äà ñáå­ãà­þò­ñÿ ëþäè íà ôîðóì, âûðâàâ­øèñü èç-ïîä âëà­ñòè çàè­ìî­äàâ­öåâ, è òîðî­ïÿò­ñÿ ïðè­íå­ñòè ïðè­ñÿ­ãó. (8) Èç íèõ ñîñòà­âèë­ñÿ áîëü­øîé îòðÿä, è íèêà­êîé äðó­ãîé íå âûêà­çàë ñòîëü­êî äîá­ëå­ñòè è óñåð­äèÿ â âîéíå ñ.83 ñ âîëüñêà­ìè. Êîí­ñóë âûâî­äèò âîé­ñêà ïðî­òèâ âðà­ãà è íåâäà­ëå­êå îò íåãî ðàñ­ïî­ëà­ãà­åò­ñÿ ëàãå­ðåì.

24. in­ter haec maior ali­us ter­ror: La­ti­ni equi­tes cum tu­mul­tuo­so ad­vo­lant nun­tio Volscos in­fes­to exer­ci­tu ad ur­bem op­pug­nan­dam ve­ni­re. quae audi­ta — adeo duas ex una ci­vi­ta­te dis­cor­dia fe­ce­rat — lon­ge ali­ter pat­res ac ple­bem ad­fe­ce­re. [2] ex­sul­ta­re gau­dio ple­bes, ul­to­res su­per­biae pat­rum ades­se di­ce­re deos; ali­us ali­um con­fir­ma­re, ne no­mi­na da­rent: cum om­ni­bus po­tius quam so­los pe­ri­tu­ros; pat­res mi­li­ta­rent, pat­res ar­ma ca­pe­rent, ut pe­nes eos­dem pe­ri­cu­la bel­li, pe­nes quos prae­mia es­sent. [3] at ve­ro cu­ria maes­ta ac tre­pi­da an­ci­pi­ti me­tu et ab ci­ve et ab hos­te Ser­vi­lium con­su­lem, cui in­ge­nium ma­gis po­pu­la­re erat, ora­re, ut tan­tis cir­cum­ven­tam ter­ro­ri­bus ex­pe­di­ret rem pub­li­cam. [4] tum con­sul mis­so se­na­tu in con­tio­nem pro­dit. ibi cu­rae es­se pat­ri­bus os­ten­dit, ut con­su­la­tur ple­bi; ce­te­rum de­li­be­ra­tio­ni de ma­xi­ma qui­dem il­la, sed ta­men par­te ci­vi­ta­tis me­tum pro uni­ver­sa re pub­li­ca in­ter­ve­nis­se. nec pos­se, [5] cum hos­tes pro­pe ad por­tas es­sent, bel­lo prae­ver­ti quic­quam, nec, si sit la­xa­men­ti ali­quid, aut ple­bi ho­nes­tum es­se, ni­si mer­ce­de pri­us ac­cep­ta ar­ma pro pat­ria non ce­pis­se, aut pat­ri­bus sa­tis de­co­rum per me­tum po­tius quam postmo­do vo­lun­ta­te adflic­tis ci­vium suo­rum for­tu­nis con­su­luis­se. [6] con­tio­ni dein­de edic­to ad­di­dit fi­dem, quo edi­xit, ne quis ci­vem Ro­ma­num vinctum aut clau­sum te­ne­ret, quo mi­nus ei no­mi­nis eden­di apud con­su­les po­tes­tas fie­ret, neu quis mi­li­tis, do­nec in castris es­set, bo­na pos­si­de­ret aut ven­de­ret, li­be­ros ne­po­tes­ve eius mo­ra­re­tur. [7] hoc pro­po­si­to edic­to et qui ade­rant ne­xi, pro­fi­te­ri ex­templo no­mi­na, et un­di­que ex to­ta ur­be pro­ri­pien­tium se ex pri­va­te, cum re­ti­nen­di ius cre­di­to­ri non es­set, con­cur­sus in fo­rum, ut sac­ra­men­to di­ce­rent, fie­ri. [8] mag­na ea ma­nus fuit, ne­que alio­rum ma­gis in Volsco bel­lo vir­tus at­que ope­ra eni­tuit. con­sul co­pias contra hos­tem edu­cit; par­vo di­ri­men­te in­ter­val­lo castra po­nit.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 61Ñì. ïðè­ìå÷. 151 ê êí. I.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000225 1364000226 1364000227