Ïåðåâîä Í. À. Ïîçäíÿêîâîé. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
ñ.86 29. (1) Âçâåñèâ îáå âîçìîæíîñòè69, êîíñóëû íàêîíåö çàÿâèëè: «Íå ãîâîðèòå, ÷òî âàñ íå ïðåäóïðåæäàëè, îòöû-ñåíàòîðû: íà÷èíàåòñÿ ãðîçíûé ìÿòåæ. Ìû òðåáóåì, ÷òîáû òå, êòî óïðåêàåò íàñ â áåçäåéñòâèè, ó÷àñòâîâàëè ñ íàìè â íàáîðå âîéñêà. Òîãäà, åñëè âàì òàê óãîäíî, ìû ïîâåäåì äåëî ïî ñàìîìó ñóðîâîìó âàøåìó ðåøåíèþ». (2) Êîíñóëû âîçâðàùàþòñÿ íà òðèáóíàë è íàðî÷íî ïðèêàçûâàþò âûêëèêíóòü ïî èìåíè îäíîãî èç òåõ, êòî íà âèäó. Ïîñêîëüêó òîò ñòîèò ìîë÷à, à âîêðóã íåãî êîëüöîì ñòàíîâÿòñÿ ëþäè, ÷òîáû åãî êàê-íèáóäü íå îáèäåëè, êîíñóëû ïîñûëàþò ëèêòîðà. (3) Êîãäà ëèêòîðà îòîãíàëè, ñîïðîâîæäàþùèå êîíñóëîâ ñåíàòîðû êðè÷àò, ÷òî ýòî âîçìóòèòåëüíî, è ñáåãàþòñÿ ê íåìó íà ïîìîùü. (4) Îäíàêî ëèêòîðó òîëïà ëèøü íå ïîçâîëèëà ñõâàòèòü ÷åëîâåêà, à íà ñåíàòîðîâ îíà îáðàòèëà âñþ ñâîþ ãîðÿ÷íîñòü, è òîëüêî âìåøàòåëüñòâîì êîíñóëîâ îñòàíîâëåíà áûëà äðàêà, â êîòîðîé, ïðàâäà, îáîøëîñü áåç êàìíåé è îðóæèÿ, òàê ÷òî áîëüøå áûëî êðèêîâ è ðàçäðàæåíèÿ, ÷åì íàñèëèÿ. (5)  ñòðàõå ñîçûâàþò ñåíàò, â åùå áîëüøåì ñòðàõå ñîâåùàþòñÿ, ïîñòðàäàâøèå òðåáóþò ðàçáèðàòåëüñòâà, êàæäûé ïðåäëàãàåò ñàìûå ñóðîâûå ìåðû, íî íå ñòîëüêî òîëêîâûìè ñóæäåíèÿìè, ñêîëüêî êðèêàìè è øóìîì. (6) Çàòåì, êîãäà ãíåâ ñòèõ è êîíñóëû ïîïåíÿëè, ÷òî â êóðèè íå áîëüøå çäðàâîìûñëèÿ, ÷åì íà ôîðóìå, çàñåäàíèå ïîøëî ïî ïîðÿäêó. (7) Áûëî òðè ìíåíèÿ. Ïóáëèé Âåðãèíèé íå ðàññìàòðèâàë ïðåäìåòà øèðîêî, îí ñ÷èòàë, ÷òî ñëåäóåò îáñóäèòü òîëüêî äåëî òåõ, êòî, ïîëîæàñü íà îáåùàíèÿ êîíñóëà Ïóáëèÿ Ñåðâèëèÿ, õîäèë âîåâàòü ñ âîëüñêàìè, àâðóíêàìè è ñàáèíÿíàìè. (8) Òèò Ëàðöèé ïîëàãàë, ÷òî íå òàêîå òåïåðü âðåìÿ, ÷òîáû ëèøü âîçíàãðàæäàòü çàñëóãè; âåñü íàðîä îïóòàí äîëãàìè, è ñ äåëîì íå ïîêîí÷èòü, åñëè íå ïîçàáîòèòüñÿ îáî âñåõ: âåäü åñëè ëþäè îêàæóòñÿ â íåðàâíûõ óñëîâèÿõ, ýòî òîëüêî ðàçîææåò íåäîâîëüñòâî, à íå îñëàáèò åãî. (9) Àïïèé Êëàâäèé, è ïî ïðèðîäå ñóðîâûé, è îæåñòî÷åííûé êàê íåíàâèñòüþ ïëåáååâ, òàê è âîñõâàëåíèÿìè îòöîâ, óòâåðæäàë, ÷òî âñÿ ñìóòà ïîøëà íå îò áåä, à îò ðàñïóùåííîñòè è ïëåáåè áîëüøå äóðÿò, ÷åì íåèñòîâñòâóþò. (10) À êîðåíü âñåõ áåä — ïðàâî îáæàëîâàíèÿ70; åñëè âñå ìîæíî îáæàëîâàòü ïåðåä òàêèìè æå âèíîâàòûìè, òî îò êîíñóëüñêîé âëàñòè îñòàþòñÿ îäíè ïóñòûå óãðîçû. (11) «Äàâàéòå, — ñêàçàë îí, — íàçíà÷èì äèêòàòîðà, íà êîòîðîãî íåò îáæàëîâàíèÿ71, — è ñðàçó ñòèõíåò ÿðîñòü, êîòîðîþ òåïåðü âñå ãîðÿò. (12) Ïóñòü òîãäà ïîïðîáóåò òðîíóòü ëèêòîðà òîò, êòî çíàåò, ÷òî ñïèíà åãî è æèçíü â ïîëíîé âëàñòè äèêòàòîðà, ÷üå âåëè÷èå îí îñêîðáèë!» |
29. utraque re satis experta tum demum consules: «ne praedictum negetis, patres conscripti, adest ingens seditio. postulamus, ut ii, qui maxime ignaviam increpant, adsint nobis habentibus dilectum. acerrimi cuiusque arbitrio, quando ita placet, rem agemus.» redeunt in tribunal; [2] citari nominatim unum ex iis, qui in conspectu erant, dedita opera iubent. cum staret tacitus et circa eum aliquot hominum, ne forte violaretur, constitisset globus, lictorem ad eum consules mittunt. [3] quo repulso tum vero indignum facinus esse clamitantes, qui patrum consulibus aderant, devolant de tribunali, ut lictori auxilio essent. [4] sed ab lictore nihil aliud quam prendere prohibito cum conversus in patres impetus esset, consulum intercursu rixa sedata est, in qua tamen sine lapide, sine telo plus clamoris atque irarum quam iniuriae fuerat. [5] senatus tumultuose vocatus tumultuosius consulitur quaestionem postulantibus iis, qui pulsati fuerant, decernente ferocissimo quoque non sententiis magis quam clamore et strepitu. [6] tandem cum irae resedissent, exprobrantibus consulibus nihilo plus sanitatis in curia quam in foro esse, ordine consuli coepit. [7] tres fuere sententiae. P. Verginius rem non vulgabat; de iis tantum, qui fidem secuti P. Servili consulis Volsco, Aurunco Sabinoque militassent bello, agendum censebat. T. Larcius non id tempus esse, [8] ut merita tantummodo exsolverentur; totam plebem aere alieno demersam esse, nec sisti posse, ni omnibus consulatur; quin, si alia aliorum sit condicio, accendi magis discordiam quam sedari. [9] Ap. Claudius, et natura inmitis et efferatus hinc plebis odio, illinc patrum laudibus, non miseriis ait, sed licentia tantum concitum turbarum, et lascivire magis plebem quam saevire. [10] id adeo malum ex provocatione natum; quippe minas esse consulum, non imperium, ubi ad eos, qui una peccaverint, provocare liceat. [11] «agedum» inquit «dictatorem, a quo provocatio non est, creemus, iam hic, quo nunc omnia ardent, conticiscet furor. [12] pulset tum mihi lictorem, qui sciet ius de tergo vitaque sua penes unum illum esse, cuius maiestatem violarit.» |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß