Ïåðåâîä Í. À. Ïîçäíÿêîâîé. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
39. (1) Ïîëêîâîäöàìè â ýòîé âîéíå, ïî ñîãëàñíîìó ðåøåíèþ âñåõ ïëåìåí, áûëè èçáðàíû Àòòèé Òóëëèé è Ãíåé Ìàðöèé, ðèìñêèé èçãíàííèê, íà êîòîðîãî íàäåÿëèñü áîëüøå [488 ã.]. (2) Ýòèõ íàäåæä îí íå îáìàíóë, ÷òîáû âñåì áûëî ÿñíî: ðèìñêàÿ ìîùü êðåï÷å âîæäÿìè, ÷åì âîéñêîì. Ñíà÷àëà îí äâèíóëñÿ íà Öèðöåè, âûãíàë îòòóäà ðèìñêèõ ïîñåëåíöåâ, à îñâîáîæäåííûé ãîðîä ïåðåäàë âîëüñêàì; ïîòîì îáõîäíûìè ïóòÿìè âûøåë íà Ëàòèíñêóþ äîðîãó, îòíÿë ó ðèìëÿí íåäàâíî ïîêîðåííûå ãîðîäà: (3) Ñàòðèê, Ëîíãóëó, Ïîëóñêó, Êîðèîëû; çàòåì îòáèë (4) Ëàâèíèé, âçÿë Êîðáèîí, Âèòåëëèþ, Òðåáèé, Ëàáèêè è Ïåä87. (5) Îò Ïåäà îí âåäåò âîëüñêîâ ê Ðèìó è, ðàñïîëîæèâøèñü ëàãåðåì ó Êëóèëèåâà ðâà â ïÿòè ìèëÿõ îò Ãîðîäà, íà÷èíàåò îòñþäà íàáåãè íà ðèìñêèå ïîëÿ, (6) íî ñ îïóñòîøèòåëÿìè ðàññûëàåò è ñòîðîæåé, ÷òîáû ñëåäèòü çà íåïðèêîñíîâåííîñòüþ ïîëåé ïàòðèöèåâ, — òî ëè ïîòîìó, ÷òî ïëåáåè áîëüøå åìó äîñàäèëè, òî ëè ÷òîáû ïîñåÿòü âðàæäó ìåæäó ïàòðèöèÿìè è ïëåáåÿìè. (7) È îíà íå çàñòàâèëà ñåáÿ æäàòü — íàñòîëüêî ê òîìó âðåìåíè òðèáóíû íàïàäêàìè íà çíàòíåéøèõ ãðàæäàí ðàçîæãëè è áåç òîãî ñåðäèòûé ïðîñòîé íàðîä; îäíàêî âíåøíÿÿ îïàñíîñòü — ãëàâíàÿ ñêðåïà ñîãëàñèÿ, — íåñìîòðÿ íà âçàèìíóþ ïîäîçðèòåëüíîñòü è íåïðèÿçíü, ñîåäèíÿëà äðóã ñ äðóãîì ëþäåé. (8) Íå ñõîäèëèñü, îäíàêî, â ãëàâíîì: ñåíàò è êîíñóëû âîçëàãàëè âñå íàäåæäû íà âîåííóþ ñèëó, ïðîñòîé æå íàðîä ïðåäïî÷èòàë ÷òî óãîäíî, òîëüêî íå âîéíó. (9) Êîíñóëàìè óæå áûëè ñ.95 Ñïóðèé Íàâòèé è Ñåêñò Ôóðèé. Êîãäà îíè äåëàëè ñìîòð ëåãèîíàì è ðàññòàâëÿëè ñòîðîæåâûå îòðÿäû ïî ñòåíàì è âñþäó, ãäå òðåáîâàëàñü îõðàíà, òî áîëüøàÿ òîëïà íàðîäà, òðåáóÿ ìèðà, äàæå íàïóãàëà èõ ìÿòåæíûìè âûêðèêàìè, à ïîòîì ïðèíóäèëà ñîçâàòü ñåíàò è âíåñòè ïðåäëîæåíèå îòïðàâèòü ê Ãíåþ Ìàðöèþ ïîñëîâ. (10) Âèäÿ, ÷òî ïðîñòîé íàðîä ïàë äóõîì, ñåíàòîðû ñîãëàñèëèñü, è ê Ìàðöèþ ïîñëàëè ñ ïðåäëîæåíèåì ìèðà. (11) Ïîñëû ïðèíåñëè ñóðîâûé îòâåò: åñëè âîëüñêàì áóäåò âîçâðàùåíà èõ çåìëÿ, òî ìîæíî ãîâîðèòü î ìèðå; åñëè æå ðèìëÿíå ðàññ÷èòûâàþò ñïîêîéíî ïîëüçîâàòüñÿ ïëîäàìè çàâîåâàííîãî, òî îí, Ìàðöèé, íå çàáóäåò íè îáèä îò ñîãðàæäàí, íè äîáðà îò ÷óæèõ è ïîñòàðàåòñÿ ïîêàçàòü, ÷òî èçãíàíèå îæåñòî÷èëî åãî, à íå ñëîìèëî. (12) Ïîñëîâ îòïðàâèëè âòîðè÷íî, íî îíè íå áûëè äîïóùåíû â ëàãåðü. Æðåöû òîæå, êàê ðàññêàçûâàþò, âî âñåì îáëà÷åíèè ïðèõîäèëè âî âðàæåñêèé ëàãåðü ñ ìîëüáàìè, íî íå áîëåå, ÷åì ïîñëàì, óäàëîñü èì ñìÿã÷èòü ñåðäöå Ìàðöèÿ. |
39. imperatores ad id bellum de omnium populorum sententia lecti Attius Tullius et Cn. Marcius, exul Romanus, in quo aliquanto plus spei repositum. [2] quam spem nequaquam fefellit, ut facile appareret ducibus validiorem quam exercitu rem Romanam esse. Cerceios profectus primum colonos inde Romanos expulit liberamque eam urbem Volscis tradidit; [3] inde in Latinam viam transversis tramitibus transgressurus Satricum, Longulam, Poluscam, Coriolos, Mugillam — haec Romanis — oppida ademit; [4] inde Lavinium recepit; tum deinceps Corbionem, Vitelliam, Trebium, Lavicos, Pedum cepit. [5] postremum ad urbem a Pedo ducit et ad fossas Cluilias quinque ab urbe milia passuum castris positis populatur inde agrum Romanum custodibus inter populatores missis, [6] qui patriciorum agros intactos servarent, sive infensus plebi magis, sive ut discordia inde inter patres plebemque oreretur. [7] quae profecto orta esset — adeo tribuni iam ferocem per se plebem criminando in primores civitatis instigabant, — sed externus timor, maximum concordiae vinculum, quamvis suspectos infensosque inter se iungebat animos. id modo non conveniebat, [8] quod senatus consulesque nusquam alibi spem quam in armis ponebant, plebes omnia quam bellum malebat. Sp. Nautius iam et Sex. [9] Furius consules erant. eos recensentes legiones, praesidia per muros aliaque, in quibus stationes vigiliasque esse placuerat, loca distribuentis multitudo ingens pacem poscentium primum seditioso clamore conterruit, deinde vocare senatum, referre de legatis ad Cn. Marcium mittendis coegit. acceperunt relationem patres, [10] postquam apparuit labare plebis animos, missique de pace ad Marcium oratores. atrox responsum rettulerunt: [11] si Volscis ager redderetur, posse agi de pace; si praeda belli per otium frui velint, memorem se et civium iniuriae et hospitum beneficii adnisurum, ut appareat exilio sibi inritatos, non fractos animos esse. [12] iterum deinde iidem missi non recipiuntur in castra. sacerdotes quoque suis insignibus velatos isse supplices ad castra hostium traditum est; nihilo magis quam legatos flexisse animum. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß