Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà II, ãë. 43

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. À. Ïîçäíÿêîâîé. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

43. (1) Êîí­ñó­ëà­ìè ñòà­ëè Êâèíò Ôàáèé è Ãàé Þëèé [482 ã.]. Â òîì ãîäó âíóò­ðåí­íèå ðàçäî­ðû áûëè íå ìåíü­øè­ìè, à âíåø­íÿÿ âîé­íà áîëåå ãðîç­íîé. Ýêâû âçÿ­ëèñü çà îðó­æèå, à âåé­ÿíå âòîðã­ëèñü â ðèì­ñêóþ çåì­ëþ è ðàçî­ðÿ­ëè åå. (2) Ýòè âîé­íû âíó­øà­ëè âñå áîëü­øå òðå­âîã, êîãäà êîí­ñó­ëà­ìè ñäå­ëà­ëèñü Öåçîí Ôàáèé è Ñïó­ðèé Ôóðèé. Ýêâû îñà­æäà­ëè Îðòî­íó, ëàòèí­ñêèé ãîðîä; âåé­ÿíå, ïðå­ñû­òÿñü óæå ãðà­áå­æà­ìè, ãðî­çè­ëè îñà­äîé ñàìî­ìó Ðèìó.

(3) Ýòè ïóãàþ­ùèå ñîáû­òèÿ, êîòî­ðûå äîëæ­íû áûëè óòè­õî­ìè­ðèòü ïëå­áå­åâ, íàïðî­òèâ, òîëü­êî ïðè­äà­ëè èì ñìå­ëî­ñòè. Íî íå ïî ñîá­ñò­âåí­íî­ìó ïî÷è­íó âíîâü ñòàë îòêà­çû­âàòü­ñÿ ïðî­ñòîé íàðîä îò âîåí­íîé ñëóæ­áû — ýòî íàðîä­íûé òðè­áóí Ñïó­ðèé Ëèöè­íèé, ðàñ­ñóäèâ, ÷òî ïðè­øëà ïîðà âîñ­ïîëü­çî­âàòü­ñÿ êðàé­íåé îïàñ­íî­ñòüþ, ÷òîáû íàâÿ­çàòü ñåíà­òî­ðàì çåìåëü­íûé çàêîí, ñòàë ìåøàòü âîåí­íûì ïðè­ãîòîâ­ëå­íè­ÿì. (4) Îäíà­êî âñå ðàç­äðà­æå­íèå òðè­áóí­ñêîé âëà­ñòüþ îáðà­òè­ëîñü íà ñàìî­ãî çà÷èí­ùè­êà, íà íåãî âîñ­ñòà­ëè íå òîëü­êî êîí­ñó­ëû, íî è åãî æå òîâà­ðè­ùè — ñ èõ-òî ïîìî­ùüþ ïðî­âå­ëè êîí­ñó­ëû âîåí­íûé íàáîð. (5) Äëÿ äâóõ ñðà­çó âîéí íàáè­ðà­åò­ñÿ âîé­ñêî: Ôàáèé äîë­æåí âåñòè âîé­ñêî íà âåé­ÿí, Ôóðèé — íà ýêâîâ97.  âîéíå ñ ýêâà­ìè íè÷å­ãî äîñòî­ïà­ìÿò­íî­ãî íå ïðî­èçî­øëî; (6) ó Ôàáèÿ æå áûëî áîëü­øå õëî­ïîò ñ ñîãðàæ­äà­íà­ìè, ÷åì ñ âðà­ãà­ìè. Ñàì-òî îí êàê êîí­ñóë ñóìåë îäèí ïîñòî­ÿòü çà îáùåå äåëî, êîòî­ðîå âîè­íû èç íåíà­âè­ñòè ê íåìó, êàê ìîã­ëè, ïðå­äà­âà­ëè. (7) Âåäü êîãäà êîí­ñóë, óæå ïîêà­çàâ ñåáÿ ïðå­âîñ­õîä­íûì ïîë­êî­âîä­öåì â ïîä­ãîòîâ­êå è âåäå­íèè âîé­íû, òàê âûñòðî­èë ñâîå âîé­ñêî, ñ.99 ÷òî îäíîþ êîí­íè­öåé ðàñ­ñå­ÿë âðà­æå­ñêèé ñòðîé, ïåõî­òèí­öû íå çàõî­òå­ëè ïðå­ñëå­äî­âàòü áåãó­ùèõ; (8) íè ïðè­çû­âû íåíà­âèñò­íî­ãî èì âîæäÿ, íè äàæå ñîá­ñò­âåí­íîå áåñ­÷å­ñòüå è ïîçîð ïåðåä ëèöîì ñîãðàæ­äàí, íè äàæå îïàñ­íîñòü, ÷òî âðàã âíîâü âîñ­ïðÿíåò äóõîì, íå ìîã­ëè çàñòà­âèòü èõ íå òîëü­êî óñêî­ðèòü øàã, íî õîòÿ áû îñòà­âàòü­ñÿ â ñòðîþ: (9) íåò, îíè ñàìî­âîëü­íî ïîâî­ðà­÷è­âà­þò, çíà­ìå­íà è, óíû­ëûå — ìîæ­íî ïîäó­ìàòü, ïîáåæ­äåí­íûå, — ïðî­êëè­íàÿ òî ïîë­êî­âî­ä­öà, òî óñåð­äèå êîí­íè­öû, âîç­âðà­ùà­þò­ñÿ â ëàãåðü. (10) Ïðî­òèâ ñòîëü ãèáåëü­íî­ãî ïðè­ìå­ðà íè÷å­ãî íå ñìîã èçûñ­êàòü ïîë­êî­âî­äåö; íàñòîëü­êî äàæå âûäàþ­ùèì­ñÿ óìàì òðóä­íåå áûâà­åò ñïðà­âèòü­ñÿ ñ ãðàæ­äà­íà­ìè, ÷åì ïîáåäèòü âðà­ãîâ. (11) Êîí­ñóë âåð­íóë­ñÿ â Ðèì, íå ñòîëü­êî óìíî­æèâ âîåí­íóþ ñëà­âó, ñêîëü­êî ðàç­äðà­æèâ è îçëî­áèâ íåíà­âèäÿ­ùèõ åãî âîè­íîâ. Îäíà­êî ïàò­ðè­öèè äîáè­ëèñü, ÷òîáû êîí­ñóëü­ñòâî îñòà­ëîñü çà ðîäîì Ôàáè­åâ: Ìàðê Ôàáèé áûë èçáðàí â êîí­ñó­ëû, à â òîâà­ðè­ùè åìó äàí Ãíåé Ìàí­ëèé.

43. Q. Fa­bius in­de et C. Iuli­us con­su­les fac­ti. eo an­no non seg­nior dis­cor­dia do­mi et bel­lum fo­ris at­ro­cius fuit. ab Aequis ar­ma sumpta; Veien­tes ag­rum quo­que Ro­ma­no­rum po­pu­lan­tes inie­runt. quo­rum bel­lo­rum cres­cen­te cu­ra K. Fa­bius et Sp. Fu­rius con­su­les fiunt. Or­to­nam, La­ti­nam ur­bem, Aequi op­pug­na­bant; [2] Veien­tes ple­ni iam po­pu­la­tio­num Ro­mam ip­sam se op­pug­na­tu­ros mi­na­ban­tur.

qui ter­ro­res cum com­pes­ce­re de­be­rent, [3] auxe­re in­su­per ani­mos ple­bis; re­di­bat­que non sua spon­te ple­bi mos det­rac­tan­di mi­li­tiam, sed Sp. Li­ci­nius tri­bu­nus ple­bis, ve­nis­se tem­pus ra­tus per ul­ti­mam ne­ces­si­ta­tem le­gis ag­ra­riae pat­ri­bus iniun­gen­dae, sus­ce­pe­rat rem mi­li­ta­rem im­pe­dien­dam. [4] ce­te­rum to­ta in­vi­dia tri­bu­ni­ciae po­tes­ta­tis ver­sa in auc­to­rem est, nec in eum con­su­les ac­rius quam ip­sius col­le­gae coor­ti sunt, auxi­lio­que eorum di­lec­tum con­su­les ha­bent. [5] ad duo si­mul bel­la exer­ci­tus scri­bi­tur; du­cen­dus Fa­bio in Veien­tes, in Aequos Fu­rio da­tur. et in Aequis qui­dem ni­hil dig­num me­mo­ria ges­tum est; [6] Fa­bio ali­quan­to plus ne­go­tii cum ci­vi­bus quam cum hos­ti­bus fuit. unus il­le vir, ip­se con­sul, rem pub­li­cam sus­ti­nuit, quam exer­ci­tus odio con­su­lis, quan­tum in se fuit, pro­de­bat. nam cum con­sul prae­ter ce­te­ras im­pe­ra­to­rias ar­tes, [7] quas pa­ran­do ge­ren­do­que bel­lo edi­dit plu­ri­mas, ita instru­xis­set aciem, ut so­lo equi­ta­tu emis­so exer­ci­tum hos­tium fun­de­ret, in­se­qui fu­sos pe­des no­luit; [8] nec il­los, et­si non ad­hor­ta­tio in­vi­si du­cis, suum sal­tem fla­gi­tium et pub­li­cum in prae­sen­tia de­de­cus, postmo­do pe­ri­cu­lum, si ani­mus hos­ti re­dis­set, co­ge­re po­tuit gra­dum ac­ce­le­ra­re aut, si aliud ni­hil, sta­re instruc­tos. [9] ini­us­su sig­na re­fe­runt maes­ti­que — cre­de­res vic­tos, — ex­sec­ran­tes nunc im­pe­ra­to­rem nunc na­va­tam ab equi­te ope­ram, re­deunt in castra. [10] nec huic tam pes­ti­len­ti exemplo re­me­dia ul­la ab im­pe­ra­to­re quae­si­ta sunt; adeo ex­cel­len­ti­bus in­ge­niis ci­tius de­fue­rit ars, qua ci­vem re­gant, quam qua hos­tem su­pe­rent.

[11] con­sul Ro­mam re­diit non tam bel­li glo­ria auc­ta quam in­ri­ta­to exa­cer­ba­to­que in se mi­li­tum odio. ob­ti­nue­re ta­men pat­res, ut in Fa­bia gen­te con­su­la­tus ma­ne­ret; M. Fa­bium con­su­lem creant, Fa­bio col­le­ga Cn. Man­lius da­tur.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 97 èçäà­íèè Á. Î. Ôîñòå­ðà ïðè­íÿ­òà êîíú­åê­òó­ðà Êîí­âåÿ è Óîë­òåð­ñà: «Ôàáèé äîë­æåí âåñòè âîé­ñêî íà ýêâîâ, Ôóðèé — íà âåé­ÿí.  âîéíå ñ âåé­ÿ­íà­ìè íè÷å­ãî äîñòî­ïà­ìÿò­íî­ãî íå ïðî­èçî­øëî, â âîéíå æå ñ ýêâà­ìè ó Ôàáèÿ áûëî…» è ò. ä. (Ñð. íèæå: ãë. 44, 11).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010226 1327007032 1327008059 1364000244 1364000245 1364000246