Ïåðåâîä Í. À. Ïîçäíÿêîâîé. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
43. (1) Êîíñóëàìè ñòàëè Êâèíò Ôàáèé è Ãàé Þëèé [482 ã.].  òîì ãîäó âíóòðåííèå ðàçäîðû áûëè íå ìåíüøèìè, à âíåøíÿÿ âîéíà áîëåå ãðîçíîé. Ýêâû âçÿëèñü çà îðóæèå, à âåéÿíå âòîðãëèñü â ðèìñêóþ çåìëþ è ðàçîðÿëè åå. (2) Ýòè âîéíû âíóøàëè âñå áîëüøå òðåâîã, êîãäà êîíñóëàìè ñäåëàëèñü Öåçîí Ôàáèé è Ñïóðèé Ôóðèé. Ýêâû îñàæäàëè Îðòîíó, ëàòèíñêèé ãîðîä; âåéÿíå, ïðåñûòÿñü óæå ãðàáåæàìè, ãðîçèëè îñàäîé ñàìîìó Ðèìó. (3) Ýòè ïóãàþùèå ñîáûòèÿ, êîòîðûå äîëæíû áûëè óòèõîìèðèòü ïëåáååâ, íàïðîòèâ, òîëüêî ïðèäàëè èì ñìåëîñòè. Íî íå ïî ñîáñòâåííîìó ïî÷èíó âíîâü ñòàë îòêàçûâàòüñÿ ïðîñòîé íàðîä îò âîåííîé ñëóæáû — ýòî íàðîäíûé òðèáóí Ñïóðèé Ëèöèíèé, ðàññóäèâ, ÷òî ïðèøëà ïîðà âîñïîëüçîâàòüñÿ êðàéíåé îïàñíîñòüþ, ÷òîáû íàâÿçàòü ñåíàòîðàì çåìåëüíûé çàêîí, ñòàë ìåøàòü âîåííûì ïðèãîòîâëåíèÿì. (4) Îäíàêî âñå ðàçäðàæåíèå òðèáóíñêîé âëàñòüþ îáðàòèëîñü íà ñàìîãî çà÷èíùèêà, íà íåãî âîññòàëè íå òîëüêî êîíñóëû, íî è åãî æå òîâàðèùè — ñ èõ-òî ïîìîùüþ ïðîâåëè êîíñóëû âîåííûé íàáîð. (5) Äëÿ äâóõ ñðàçó âîéí íàáèðàåòñÿ âîéñêî: Ôàáèé äîëæåí âåñòè âîéñêî íà âåéÿí, Ôóðèé — íà ýêâîâ97.  âîéíå ñ ýêâàìè íè÷åãî äîñòîïàìÿòíîãî íå ïðîèçîøëî; (6) ó Ôàáèÿ æå áûëî áîëüøå õëîïîò ñ ñîãðàæäàíàìè, ÷åì ñ âðàãàìè. Ñàì-òî îí êàê êîíñóë ñóìåë îäèí ïîñòîÿòü çà îáùåå äåëî, êîòîðîå âîèíû èç íåíàâèñòè ê íåìó, êàê ìîãëè, ïðåäàâàëè. (7) Âåäü êîãäà êîíñóë, óæå ïîêàçàâ ñåáÿ ïðåâîñõîäíûì ïîëêîâîäöåì â ïîäãîòîâêå è âåäåíèè âîéíû, òàê âûñòðîèë ñâîå âîéñêî, ñ.99 ÷òî îäíîþ êîííèöåé ðàññåÿë âðàæåñêèé ñòðîé, ïåõîòèíöû íå çàõîòåëè ïðåñëåäîâàòü áåãóùèõ; (8) íè ïðèçûâû íåíàâèñòíîãî èì âîæäÿ, íè äàæå ñîáñòâåííîå áåñ÷åñòüå è ïîçîð ïåðåä ëèöîì ñîãðàæäàí, íè äàæå îïàñíîñòü, ÷òî âðàã âíîâü âîñïðÿíåò äóõîì, íå ìîãëè çàñòàâèòü èõ íå òîëüêî óñêîðèòü øàã, íî õîòÿ áû îñòàâàòüñÿ â ñòðîþ: (9) íåò, îíè ñàìîâîëüíî ïîâîðà÷èâàþò, çíàìåíà è, óíûëûå — ìîæíî ïîäóìàòü, ïîáåæäåííûå, — ïðîêëèíàÿ òî ïîëêîâîäöà, òî óñåðäèå êîííèöû, âîçâðàùàþòñÿ â ëàãåðü. (10) Ïðîòèâ ñòîëü ãèáåëüíîãî ïðèìåðà íè÷åãî íå ñìîã èçûñêàòü ïîëêîâîäåö; íàñòîëüêî äàæå âûäàþùèìñÿ óìàì òðóäíåå áûâàåò ñïðàâèòüñÿ ñ ãðàæäàíàìè, ÷åì ïîáåäèòü âðàãîâ. (11) Êîíñóë âåðíóëñÿ â Ðèì, íå ñòîëüêî óìíîæèâ âîåííóþ ñëàâó, ñêîëüêî ðàçäðàæèâ è îçëîáèâ íåíàâèäÿùèõ åãî âîèíîâ. Îäíàêî ïàòðèöèè äîáèëèñü, ÷òîáû êîíñóëüñòâî îñòàëîñü çà ðîäîì Ôàáèåâ: Ìàðê Ôàáèé áûë èçáðàí â êîíñóëû, à â òîâàðèùè åìó äàí Ãíåé Ìàíëèé. |
43. Q. Fabius inde et C. Iulius consules facti. eo anno non segnior discordia domi et bellum foris atrocius fuit. ab Aequis arma sumpta; Veientes agrum quoque Romanorum populantes inierunt. quorum bellorum crescente cura K. Fabius et Sp. Furius consules fiunt. Ortonam, Latinam urbem, Aequi oppugnabant; [2] Veientes pleni iam populationum Romam ipsam se oppugnaturos minabantur. qui terrores cum compescere deberent, [3] auxere insuper animos plebis; redibatque non sua sponte plebi mos detractandi militiam, sed Sp. Licinius tribunus plebis, venisse tempus ratus per ultimam necessitatem legis agrariae patribus iniungendae, susceperat rem militarem impediendam. [4] ceterum tota invidia tribuniciae potestatis versa in auctorem est, nec in eum consules acrius quam ipsius collegae coorti sunt, auxilioque eorum dilectum consules habent. [5] ad duo simul bella exercitus scribitur; ducendus Fabio in Veientes, in Aequos Furio datur. et in Aequis quidem nihil dignum memoria gestum est; [6] Fabio aliquanto plus negotii cum civibus quam cum hostibus fuit. unus ille vir, ipse consul, rem publicam sustinuit, quam exercitus odio consulis, quantum in se fuit, prodebat. nam cum consul praeter ceteras imperatorias artes, [7] quas parando gerendoque bello edidit plurimas, ita instruxisset aciem, ut solo equitatu emisso exercitum hostium funderet, insequi fusos pedes noluit; [8] nec illos, etsi non adhortatio invisi ducis, suum saltem flagitium et publicum in praesentia dedecus, postmodo periculum, si animus hosti redisset, cogere potuit gradum accelerare aut, si aliud nihil, stare instructos. [9] iniussu signa referunt maestique — crederes victos, — exsecrantes nunc imperatorem nunc navatam ab equite operam, redeunt in castra. [10] nec huic tam pestilenti exemplo remedia ulla ab imperatore quaesita sunt; adeo excellentibus ingeniis citius defuerit ars, qua civem regant, quam qua hostem superent. [11] consul Romam rediit non tam belli gloria aucta quam inritato exacerbatoque in se militum odio. obtinuere tamen patres, ut in Fabia gente consulatus maneret; M. Fabium consulem creant, Fabio collega Cn. Manlius datur. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß