Ïåðåâîä Í. À. Ïîçäíÿêîâîé. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
51. (1) Êîãäà ñòàëî èçâåñòíî îá ýòîì íåñ÷àñòüå, êîíñóëàìè áûëè óæå Ãàé Ãîðàöèé è Òèò Ìåíåíèé [477 ã.]. Ìåíåíèé òîò÷àñ áûë ïîñëàí ïðîòèâ ýòðóñêîâ, ãîðäûõ ñâîåé ïîáåäîé. (2) Íî îïÿòü áèòâà áûëà íåóäà÷íà: âðàãè çàíÿëè ßíèêóëüñêèé õîëì, è íå ìèíîâàòü áû îñàäû Ãîðîäó, òåñíèìîìó, ïîìèìî âîéíû, è áåñõëåáüåì (âåäü ïî îáå ñòîðîíû Òèáðà ñòîÿëè ýòðóñêè), åñëè áû íå ïîäîñïåë êîíñóë Ãîðàöèé, âûçâàííûé èç çåìëè âîëüñêîâ. Âîéíà íàñòîëüêî ïðèáëèçèëàñü ê ñàìûì ñòåíàì Ãîðîäà, ÷òî ñðàæàòüñÿ ïðèøëîñü ñíà÷àëà ó õðàìà Íàäåæäû109, ãäå íå îñèëèë íèêòî è åùå ðàç — ó Êîëëèíñêèõ âîðîò. (3) Òóò ðèìëÿíå ïîëó÷èëè — ïóñòü íåçíà÷èòåëüíûé — ïåðåâåñ, è ýòî âñåëèëî â âîèíîâ ïðåæíþþ óâåðåííîñòü, óêðåïèâ èõ äëÿ áóäóùèõ áèòâ. (4) Êîíñóëàìè ñäåëàëèñü Àâë Âåðãèíèé è Ñïóðèé Ñåðâèëèé [476 ã.]. Ïîòåðïåâøèå òîëüêî ÷òî ïîðàæåíèå, âåéÿíå âîçäåðæàëèñü îò áèòâû è íà÷àëè ðàçîðÿòü ïîëÿ; ñ ßíèêóëüñêîãî õîëìà, êàê èç êðåïîñòè, îíè íàïàäàëè íà âñå ðèìñêèå çåìëè — íè ñêîò, íè ñåëÿíå íèãäå íå áûëè â áåçîïàñíîñòè. (5) Ïîéìàíû áûëè âðàãè òî÷íî òàê æå, êàê ñàìè ðàíüøå ïîéìàëè Ôàáèåâ. Ãîíÿñü çà âûãíàííûì òàì è ñÿì äëÿ ïðèìàíêè ñêîòîì, îíè óãîäèëè â çàñàäó. Íàñêîëüêî èõ áûëî áîëüøå, íàñòîëüêî êðîâîïðîëèòíåé áûëà ðåçíÿ. (6) Çëîñòü è ÿðîñòü îò ýòîé íåóäà÷è ïîñëóæèëè ïðè÷èíîé è íà÷àëîì åùå õóäøåãî ïîðàæåíèÿ. Ïåðåïëûâ íî÷üþ Òèáð, îíè ïîäñòóïèëè ê ëàãåðþ êîíñóëà Ñåðâèëèÿ. Îòáèòûå, ñ áîëüøèìè ïîòåðÿìè, êîå-êàê âîçâðàòèëèñü îíè íà ßíèêóë. (7) Êîíñóë òîò÷àñ ñàì ïåðåõîäèò Òèáð è ñòàíîâèòñÿ ëàãåðåì ïîä ßíèêóëîì. Óòðîì ñëåäóþùåãî äíÿ îí, îáîäðåííûé â÷åðàøíåé óäà÷åé è æàæäàâøèé áèòâû, à ãëàâíîå, ïîáóæäàåìûé íåõâàòêîþ ïðîäîâîëüñòâèÿ ê ïðåäïðèÿòèÿì õîòü îïàñíûì, äà áîëåå ñêîðûì, îïðîìåò÷èâî ïîâåë ñòðîé ââåðõ ïî ßíèêóëó íà âðàæåñêèé ëàãåðü, íî áûë îòáèò ñ åùå áîëüøèì ïîçîðîì, ÷åì íàêàíóíå âðàãè, (8) è òîëüêî ïðèáûòèåì âòîðîãî êîíñóëà îí è âîéñêî åãî áûëè ñïàñåíû. (9) Îêàçàâøèñü ìåæäó äâóõ êîíñóëüñêèõ àðìèé è îáðàùàÿ òûë òî ê îäíîé, òî ê äðóãîé, ýòðóñêè áûëè ïîëíîñòüþ óíè÷òîæåíû. Òàê ñ÷àñòëèâàÿ îïðîìåò÷èâîñòü ïîëîæèëà êîíåö âåéñêîé âîéíå. |
51. cum haec accepta clades est, iam C. Horatius et T. Menenius consules erant. Menenius adversus Tuscos victoria elatos confestim missus. [2] tum quoque male pugnatum est, et Ianiculum hostes occupavere; obsessaque urbs foret super bellum annona premente — transierant enim Etrusci Tiberim, — ni Horatius consul ex Volscis esset revocatus. adeoque id bellum ipsis institit moenibus, ut primo pugnatum ad Spei sit aequo Marte, iterum ad portam Collinam. [3] ibi quamquam parvo momento superior Romana res fuit, meliorem tamen militem recepto pristino animo in futura proelia id certamen fecit. A. Verginius et Sp. Servilius consules fiunt. [4] post acceptam proxima pugna cladem Veientes abstinuere acie; populationes erant, et velut ab arce Ianiculo passim in Romanum agrum impetus dabant; [5] non usquam pecora tuta, non agrestes erant. capti deinde eadem arte sunt, qua ceperant Fabios. secuti dedita opera passim ad inlecebras propulsa pecora praecipitavere in insidias. [6] quo plures erant, maior caedes fuit. ex hac clade atrox ira maioris cladis causa atque initium fuit. traiecto enim nocte Tiberi castra Servili consulis adorti sunt oppugnare. inde fusi magna caede in Ianiculum se aegre recepere. [7] confestim consul et ipse transit Tiberim, castra sub Ianiculo communit. postero die luce orta nonnihil et hesterna felicitate pugnae ferox, magis tamen quod inopia frumenti quamvis in praecipitia, dum celeriora essent, agebat consilia, temere adverso Ianiculo ad castra hostium aciem erexit foediusque inde pulsus, [8] quam pridie pepulerat, interventu collegae ipse exercitusque est servatus. [9] inter duas acies Etrusci, cum in vicem his atque illis terga darent, occidione occisi. ita oppressum temeritate felici Veiens bellum. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß