Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà II, ãë. 54

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. À. Ïîçäíÿêîâîé. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

54. (1) Çàòåì áûëè êîí­ñó­ëû Ëóöèé Ôóðèé è Ãàé Ìàí­ëèé [474 ã.]. Ìàí­ëèþ ïî æðå­áèþ äîñòà­ëèñü Âåéè. Âîé­íû çäåñü, îäíà­êî, íå áûëî; ïî ïðîñü­áå âåé­ÿí çàêëþ­÷å­íî áûëî ñîðî­êà­ëåò­íåå ïåðå­ìè­ðèå112; èõ îáÿ­çà­ëè ïîñòàâ­ëÿòü çåð­íî è ïëà­òèòü äàíü. (2) Ñ óñòà­íîâ­ëå­íè­åì ìèðà íåçà­ìåä­ëè­òåëü­íî âîç­îá­íî­âè­ëèñü âíóò­ðåí­íèå ðàçäî­ðû. Òðè­áó­íû ïðåä­ëî­æè­ëè çåìåëü­íûé çàêîí, è âîç­áóæ­äåí­íûé ýòèì ïðî­ñòîé íàðîä áóøå­âàë. Êîí­ñó­ëû, íå óñòðà­øåí­íûå íè îñóæ­äå­íè­åì Ìåíå­íèÿ, íè îïàñ­íî­ñòüþ äëÿ Ñåð­âè­ëèÿ, âñå­ìè ñèëà­ìè ñîïðî­òèâ­ëÿ­ëèñü. Ïî ñëî­æå­íèè èìè ïîë­íî­ìî­÷èé íàðîä­íûé òðè­áóí Ãíåé Ãåíó­öèé òóò æå ïîòðå­áî­âàë èõ ê ñóäó.

(3) Ëóöèé Ýìè­ëèé è Îïè­òåð Âåð­ãè­íèé âñòó­ïè­ëè â êîí­ñóëü­ñòâî [473 ã.]; âïðî­÷åì, â íåêî­òî­ðûõ ëåòî­ïè­ñÿõ âìå­ñòî Âåð­ãè­íèÿ êîí­ñó­ëîì çíà­÷èò­ñÿ Âîïèñê Þëèé.  ýòîì ãîäó, íà ÷üå êîí­ñóëü­ñòâî îí áû íè ïðè­õî­äèë­ñÿ, Ôóðèé è Ìàí­ëèé, ïðè­âëå­÷åí­íûå ê îòâå­òó ïåðåä íàðî­äîì, â ñêîðá­íûõ îäåæ­äàõ îáõî­äÿò íå ñòîëü­êî ïëå­áå­åâ, ñêîëü­êî ìëàä­øèõ ñåíà­òî­ðîâ. (4) Óáåæ­äà­þò, ïðåä­ó­ïðåæ­äà­þò, ïðå­äî­ñòå­ðå­ãà­þò îò äîëæ­íî­ñòåé, îò ó÷à­ñòèÿ â äåëàõ ãîñóäàð­ñòâà; ãîâî­ðÿò èì, ÷òî êîí­ñóëü­ñêèå ôàñ­êè, îêàéì­ëåí­íóþ òîãó, êóðóëü­íîå êðåñ­ëî ñëå­äó­åò ïî÷è­òàòü ðàç­âå çà ïîãðå­áàëü­íîå âåëè­êî­ëå­ïèå, âåäü óêðà­øåí­íûå ýòè­ìè çíà­êà­ìè, êàê æåðò­âåí­íîå æèâîò­íîå ëåí­òà­ìè, êîí­ñó­ëû îáðå­÷å­íû íà çàêëà­íèå. (5) À åñëè äëÿ íèõ âñå æå òàê ïðå­ëüñòè­òåëü­íî êîí­ñóëü­ñòâî, òî ïóñòü ïîé­ìóò, ÷òî îíî òåïåðü â ïëå­íó è ïîä ãíå­òîì òðè­áóí­ñêîé âëà­ñòè; êîí­ñóë, áóä­òî ïðè­ñëóæ­íèê òðè­áó­íà, âñå äîë­æåí äåëàòü ïî åãî óêàç­êå è ïðè­êà­çà­íèþ; (6) åñëè îí òîëü­êî íàïîì­íèò î ñåáå, åñëè óâà­æèò ñåíà­òî­ðîâ, åñëè ïîäó­ìà­åò, áóä­òî â ãîñóäàð­ñòâå åñòü åùå ÷òî-íèáóäü, êðî­ìå ïëå­áå­åâ, òî ïóñòü ïåðåä âçî­ðîì åãî áóäåò èçãíà­íèå Ãíåÿ Ìàð­öèÿ, îñóæ­äå­íüå è ñìåðòü Ìåíå­íèÿ. (7) Âîç­áóæ­äåí­íûå òàêè­ìè ðå÷à­ìè, ñåíà­òî­ðû ñòà­ëè òîãäà ñîâå­ùàòü­ñÿ íå â êóðèè, à ÷àñò­íûì îáðà­çîì, íå äîâî­äÿ äåëà äî ñâåäå­íèÿ ñëèø­êîì ìíî­ãèõ. È ïîñêîëü­êó ðåøå­íî áûëî ïðàâ­äîé èëè íåïðàâ­äîé, íî âûðâàòü îáâè­íÿ­å­ìûõ èç-ïîä ñóäà, òî ñàìîå êðàé­íåå ìíå­íèå èìå­ëî íàè­áîëü­øèé óñïåõ; íàøåë­ñÿ è èñïîë­íè­òåëü îò÷à­ÿí­íî­ãî çàìûñ­ëà. (8) Èòàê, â äåíü ñóäà ñîøåä­øè­å­ñÿ ïëå­áåè ñòî­ÿ­ëè íà ôîðó­ìå â îæè­äà­íèè, ñ.109 ñíà­÷à­ëà îíè óäèâ­ëÿ­ëèñü, ïî÷å­ìó íå ÿâëÿ­åò­ñÿ òðè­áóí; (9) çàòåì, êîãäà çàäåðæ­êà åãî ñòà­ëà óæå ïîäî­çðè­òåëü­íîé, ñî÷ëè, ÷òî çàïó­ãàí îí çíà­òüþ, ñòà­ëè ñåòî­âàòü, ÷òî áðî­øå­íî è ïðå­äà­íî íàðîä­íîå äåëî. Íàêî­íåö èç äîìà òðè­áó­íà ïðè­õî­äèò èçâå­ñòèå, ÷òî îí íàé­äåí ó ñåáÿ ìåðò­âûì113. Êîãäà ýòà âåñòü îáî­øëà ñîáðàâ­øèõ­ñÿ, îíè âñå ðàç­áå­æà­ëèñü êòî êóäà, êàê âîé­ñêî ðàñ­ñå­è­âà­åò­ñÿ, ïîòå­ðÿâ âîæäÿ. Ñèëü­íåé­øèé ñòðàõ íàïàë íà òðè­áó­íîâ: ãèáåëü òîâà­ðè­ùà ïîêà­çà­ëà èì, ÷òî íèêà­êèå çàêî­íû î ñâÿ­ùåí­íîé íåïðè­êîñ­íî­âåí­íî­ñòè èì íå çàùè­òà. (10) À ñåíà­òî­ðû íå ñòà­ðà­ëèñü ñäåð­æè­âàòü ðàäîñòü; è íàñòîëü­êî íèêòî íå òÿãî­òèë­ñÿ âèíîé, ÷òî äàæå íåïðè­÷àñò­íûå æåëà­ëè êàçàòü­ñÿ ñîó÷àñò­íè­êà­ìè è îòêðû­òî øëè ðàç­ãî­âî­ðû î òîì, ÷òî òðè­áóí­ñêàÿ âëàñòü äîëæ­íà áûòü óêðî­ùàå­ìà êàðîé.

54. L. Fu­rius in­de et C. Man­lius con­su­les. Man­lio Veien­tes pro­vin­cia eve­nit. non ta­men bel­la­tum; in­du­tiae in an­nos quad­ra­gin­ta pe­ten­ti­bus da­tae fru­men­to sti­pen­dio­que im­pe­ra­to. [2] pa­ci ex­ter­nae con­fes­tim con­ti­nua­tur dis­cor­dia do­mi. ag­ra­riae le­gis tri­bu­ni­ciis sti­mu­lis plebs fu­re­bat. con­su­les, ni­hil Me­ne­ni dam­na­tio­ne, ni­hil pe­ri­cu­lo de­ter­ri­ti Ser­vi­lii, sum­ma vi re­sis­tunt. abeun­tes ma­gistrat Cn. Ge­nu­cius tri­bu­nus ple­bis ar­ri­puit.

L. Aemi­lius et Opi­ter Ver­gi­nius con­su­la­tum ineunt; [3] Vo­pis­cum Iuli­um pro Ver­gi­nio in qui­bus­dam an­na­li­bus con­su­lem in­ve­nio. hoc an­no — quos­cum­que con­su­les ha­buit — rei ad po­pu­lum Fu­rius et Man­lius cir­cu­meunt sor­di­da­ti non ple­bem ma­gis quam iunio­res pat­rum. sua­dent, [4] mo­nent, ho­no­ri­bus et ad­mi­nistra­tio­ne rei pub­li­cae absti­neant; con­su­la­res ve­ro fas­ces, prae­tex­tam cu­ru­lem­que sel­lam ni­hil aliud quam pom­pam fu­ne­ris pu­tent; [5] cla­ris in­sig­ni­bus ve­lut in­fu­lis ve­la­tos ad mor­tem des­ti­na­ri. quod si con­su­la­tus tan­ta dul­ce­do sit, iam nunc ita in ani­mum in­du­cant, con­su­la­tum cap­tum et oppres­sum ab tri­bu­ni­cia po­tes­ta­te es­se; [6] con­su­li, ve­lut ap­pa­ri­to­ri tri­bu­ni­cio, om­nia ad nu­tum im­pe­rium­que tri­bu­ni agen­da es­se; si se com­mo­ve­rit, si res­pe­xe­rit pat­res, si aliud quam ple­bem es­se in re pub­li­ca cre­di­de­rit, exi­lium Cn. Mar­ci, Me­ne­ni dam­na­tio­nem et mor­tem si­bi pro­po­nat an­te ocu­los.

[7] his ac­cen­si vo­ci­bus pat­res con­si­lia in­de non pub­li­ca, sed in pri­va­to se­duc­ta­que a plu­rium conscien­tia ha­bue­re. ubi cum id mo­do consta­ret, iure an iniu­ria eri­pien­dos es­se reos, at­ro­cis­si­ma quae­que ma­xi­me pla­ce­bat sen­ten­tia, nec auc­tor quam­vis auda­ci fa­ci­no­ri de erat. [8] igi­tur iudi­cii die, cum plebs in fo­ro erec­ta ex­pec­ta­tio­ne sta­ret, mi­ra­ri pri­mo, quod non des­cen­de­ret tri­bu­nus; dein, cum iam mo­ra sus­pec­tior fie­ret, de­ter­ri­tum a pri­mo­ri­bus cre­de­re et de­ser­tam ac pro­di­tam cau­sam pub­li­cam que­ri; [9] tan­dem, qui ob­ver­sa­ti ves­ti­bu­lo tri­bu­ni fue­rant, nun­tiant do­mi mor­tuum es­se in­ven­tum. quod ubi in to­tam con­tio­nem per­tu­lit ru­mor, si­cut acies fun­di­tur du­ce oc­ci­so, ita di­lap­si pas­sim ali alio. prae­ci­puus pa­vor tri­bu­nos in­va­se­rat, quam ni­hil auxi­lii sac­ra­tae le­ges ha­be­rent, mor­te col­le­gae mo­ni­tos. nec pat­res sa­tis mo­de­ra­te fer­re lae­ti­tiam; [10] adeo­que ne­mi­nem no­xiae pae­ni­te­bat, ut etiam in­son­tes fe­cis­se vi­de­ri vel­lent, pa­lam­que fer­re­tur ma­lo do­man­dam tri­bu­ni­ciam po­tes­ta­tem.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 112Ïåðå­ìè­ðèå ïðî­äîë­æà­ëîñü äî 437 ã. äî í. ý., ò. å. 37 ëåò (IV, 17, 8).
  • 113Ðàñ­ñêàç î çàãî­âî­ðå ñåíà­òî­ðîâ è óáèé­ñòâå íàðîä­íî­ãî òðè­áó­íà áîëåå îòâå­÷à­åò ïîëè­òè­÷å­ñêèì íðà­âàì è âíóò­ðè­ïî­ëè­òè­÷å­ñêîé îáñòà­íîâ­êå â Ðèìå âðå­ìåí ïîçä­íåé Ðåñ­ïóá­ëè­êè.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000255 1364000256 1364000257