Ïåðåâîä Í. À. Ïîçäíÿêîâîé. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
53. (1) Âíóòðåííèå ðàñïðè çàêîí÷èëèñü; íà÷àëàñü âîéíà ñ âåéÿíàìè, ê êîòîðûì ïðèñîåäèíèëèñü ñàáèíÿíå. Êîíñóë Ïóáëèé Âàëåðèé ïðèçâàë âñïîìîãàòåëüíûå îòðÿäû îò ëàòèíîâ è ãåðíèêîâ è, ïîñëàííûé ñ âîéñêîì ê Âåéÿì, òîò÷àñ íàïàë íà ñàáèíñêèé ëàãåðü, ðàñïîëîæåííûé ïåðåä ñòåíàìè ñîþçíèêîâ, è íàâåë òàêîé ñòðàõ, ÷òî, ïîêóäà âðàãè ïûòàëèñü íåáîëüøèìè ðàññåÿííûìè âûëàçêàìè ñäåðæàòü íàïîð ðèìëÿí, îí âîðâàëñÿ â ëàãåðü ÷åðåç ïåðâûå æå àòàêîâàííûå èì âîðîòà, (2) à âíóòðè áûëà óæå ñêîðåå ðåçíÿ, ÷åì ñðàæåíèå. Ñìÿòåíèå èç ëàãåðÿ ïåðåêèäûâàåòñÿ è â ãîðîä; êàê åñëè áû Âåéè áûëè âçÿòû, — â òàêîì ñòðàõå êèäàþòñÿ âåéÿíå ê îðóæèþ. ×àñòü èõ èäåò íà ïîìîùü ñàáèíÿíàì, äðóãàÿ íàïàäàåò íà ðèìëÿí, ïîëíîñòüþ çàíÿòûõ âðàæåñêèì ëàãåðåì. (3) Íåíàäîëãî ðèìëÿí óäàëîñü ïðèâåñòè â çàìåøàòåëüñòâî; íî çàòåì îíè, îáðàòèâ â îáå ñòîðîíû ñâîè çíàìåíà, âûäåðæèâàþò ñ.108 íàòèñê, à êîííèöà, âûñëàííàÿ êîíñóëîì, ðàññåèâàåò ýòðóñêîâ è îáðàùàåò èõ â áåãñòâî.  òå÷åíèå ÷àñà äâà âîéñêà, äâà ñèëüíåéøèõ è ìíîãîëþäíåéøèõ ñîñåäíèõ íàðîäà áûëè ïîáåæäåíû. (4) Ïîêà øëà ýòà âîéíà ïîä Âåéÿìè, âîëüñêè è ýêâû ñòàëè ëàãåðåì íà ëàòèíñêîé çåìëå è ðàçîðÿëè ïîëÿ. Íî ëàòèíû ñàìè â ñîþçå ñ ãåðíèêàìè, áåç ðèìñêîé ïîäìîãè è ïðåäâîäèòåëüñòâà, âûáèëè èõ èç ëàãåðÿ, (5) îòáèâ ñîáñòâåííîå äîáðî è ñâåðõ òîãî çàõâàòèâ áîëüøóþ äîáû÷ó. Òåì íå ìåíåå èç Ðèìà ïðîòèâ âîëüñêîâ áûë ïîñëàí êîíñóë Ãíåé Íàâòèé[1]; â Ðèìå, äóìàþ, íå ïîíðàâèëîñü, ÷òî áåç ðèìñêîãî âîéñêà è ïðåäâîäèòåëÿ âîþþò ñîþçíèêè ñîáñòâåííûìè ñèëàìè è ðàçóìåíèåì. (6) Êàêèõ òîëüêî áåä è îáèä íå ïðèøëîñü òåïåðü âûòåðïåòü âîëüñêàì, è âñå æå ðèìëÿíàì íå óäàëîñü ïðèíóäèòü èõ äðàòüñÿ â îòêðûòîì áîþ. |
53. certamina domi finita; Veiens bellum exortum, quibus Sabini arma coniunxerant. P. Valerius consul accitis Latinorum Hernicorumque auxiliis cum exercitu Veios missus castra Sabina, quae pro moenibus sociorum locata erant, confestim adgreditur tantamque trepidationem iniecit, ut, dum dispersi alii alia manipulatim excurrunt ad arcendam hostium vim, ea porta, cui signa primum intulerat, caperetur. [2] intra vallum deinde caedes magis quam proelium esse. tumultus e castris et in urbem penetrat; tamquam Veis captis, ita pavidi Veientes ad arma currunt. pars Sabinis eunt subsidio, pars Romanos toto impetu intentos in castra adoriuntur. [3] paulisper aversi turbatique sunt; deinde et ipsi utroque versis signis resistunt, et eques ab consule inmissus Tuscos fundit fugatque; eademque hora duo exercitus, duae potentissimae et maximae finitimae gentes superatae sunt. [4] dum haec ad Veios geruntur, Volsci Aequique in Latino agro posuerant castra populatique fines erant. eos per se ipsi Latini adsumptis Hernicis sine Romano aut duce aut auxilio castris exuerunt; [5] ingenti praeda praeter suas reciperatas res potiti sunt. missus tamen ab Roma consul in Volscos C. Nautius; mos, credo, non placebat sine Romano duce exercituque socios propriis viribus consiliisque bella gerere. [6] nullum genus calamitatis contumeliaeque non editum in Volscos est, nec tamen perpelli potuere, ut acie dimicarent. |