Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà II, ãë. 50

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. À. Ïîçäíÿêîâîé. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

50. (1) È âíîâü íà÷à­ëèñü ñòîëê­íî­âå­íèÿ âåé­ÿí ñ Ôàáè­ÿ­ìè — áåç ïîä­ãîòîâ­êè, êàêîé òðå­áî­âà­ëà áû íàñòî­ÿ­ùàÿ âîé­íà; è âñå æå äåëî íå îãðà­íè­÷è­âà­ëîñü ðàçî­ðå­íè­åì ïîëåé è âíå­çàï­íû­ìè íàïà­äå­íè­ÿ­ìè íà ðàçî­ðè­òå­ëåé; íåñêîëü­êî ðàç ñðà­æà­ëèñü è ïîä çíà­ìå­íà­ìè â îòêðû­òîì áîþ. (2) È ÷àñòî îäèí òîëü­êî ðèì­ñêèé ðîä îäåð­æè­âàë ïîáåäó íàä ñèëü­íåé­øèì ïî òåì âðå­ìå­íàì ýòðóñ­ñêèì ãîðî­äîì. (3) Âåé­ÿíå ñíà­÷à­ëà îãîð­÷è­ëèñü è íåãî­äî­âà­ëè; íî ïîòîì, ðàñ­ñóäèâ ïî îáñòî­ÿ­òåëü­ñòâàì, çàäó­ìà­ëè çàìà­íèòü íåóñòðà­øè­ìî­ãî âðà­ãà â ëîâóø­êó è äàæå ðàäî­âà­ëèñü òîìó, ÷òî îò óñïå­õîâ äåð­çîñòü Ôàáè­åâ âñå ðîñ­ëà. (4) Íå îäíà­æäû, êîãäà âûõî­äè­ëè Ôàáèè íà äîáû­÷ó, íàâñòðå­÷ó èì, êàê áû ñëó­÷àé­íî, âûïóñ­êà­ëè ñêîò, ñåëÿíå ðàç­áå­ãà­ëèñü, îñòàâ­ëÿÿ ñâîè ïîëÿ, à âîîðó­æåí­íûå îòðÿäû, âûñëàí­íûå äëÿ îòïî­ðà, îáðà­ùà­ëèñü â áåã­ñòâî, ÷àùå â ïðè­òâîð­íîì, ÷åì â äåé­ñò­âè­òåëü­íîì ñòðà­õå.

(5) À Ôàáèè óæå íàñòîëü­êî ïðå­çè­ðà­ëè âðà­ãà, ÷òî ïîâå­ðè­ëè, áóä­òî îí íèãäå è íèêî­ãäà íå ñìî­æåò èõ ïîáåäèòü. Ýòà ñàìî­íà­äå­ÿí­íîñòü è äîâå­ëà èõ äî òîãî, ÷òî, óâèäåâ ñ Êðå­ìå­ðû ñòà­äî, ïàñó­ùå­å­ñÿ äàëå­êî â ïîëå, îíè ê íåìó ðèíó­ëèñü, õîòÿ êîå-ãäå è ìîæ­íî áûëî ðàç­ãëÿäåòü âîîðó­æåí­íûõ âðà­ãîâ. (6) È, êîãäà Ôàáèè, íè÷å­ãî íå çàìå­÷àÿ, ñòðå­ìè­òåëü­íî ïðî­íåñ­ëèñü ìèìî ðàñ­ñòàâ­ëåí­íûõ âîêðóã äîðî­ãè çàñàä è, ðàñ­ñû­ïàâ­øèñü ïî ïîëþ, ñòà­ëè ëîâèòü ðàç­áå­æàâ­øèé­ñÿ â ïåðå­ïî­ëî­õå ñêîò, âäðóã ïåðåä íèìè èç çàñàä ïîÿâè­ëèñü âðà­ãè. (7) Ñî âñåõ ñòî­ðîí ñïåð­âà ïîä­íÿë­ñÿ ïóãàþ­ùèé êðèê, çàòåì ïîëå­òå­ëè äðî­òè­êè; ñõî­äÿñü îòî­âñþäó, ýòðóñ­êè îêðó­æà­ëè Ôàáè­åâ óæå ïëîò­íîé òîë­ïîé âîîðó­æåí­íûõ, è, ÷åì ñèëü­íåé áûë íàïîð âðà­ãîâ, òåì ìåíü­øå îñòà­âà­ëîñü ìåñòà äëÿ êîëü­öå­âîé îáî­ðî­íû (8) è äåëà­ëîñü âñå çàìåò­íåé, êàê ìàëî­÷èñ­ëåí­íû Ôàáèè è êàê ìíî­ãî ýòðóñ­êîâ, òåñ­íèâ­øèõ èõ âñå óìíî­æàþ­ùè­ìè­ñÿ ðÿäà­ìè. (9) Òîãäà, ïåðå­ñòàâ îòáè­âàòü­ñÿ ïî âñå­ìó êðó­ãó, îáðà­òè­ëèñü îíè â îäíó ñòî­ðî­íó. Äåé­ñò­âóÿ è îðó­æè­åì, è ñîá­ñò­âåí­íûì òåëîì, îíè, ïîñòðî­èâ­øèñü êëè­íîì, ïðî­áè­âà­þò ñåáå äîðî­ãó. (10) ñ.106 Ïóòü èõ ïðè­âåë íà âûñî­êèé ïîëî­ãèé õîëì. Çäåñü îíè ñíà­÷à­ëà îñòà­íî­âè­ëèñü; à çàòåì, êîãäà âûãîä­íîå ìåñòî­ïî­ëî­æå­íèå ïîç­âî­ëè­ëî èì ïåðå­âå­ñòè äóõ è ïðè­îáî­ä­ðèòü­ñÿ, äàæå îòáè­ëè ïîä­íè­ìàâ­øèõ­ñÿ ê íèì âðà­ãîâ.  ñòîëü óäîá­íîì ìåñòå ìàëûé îòðÿä ñòàë áûëî ïîáåæ­äàòü, íî ïîñëàí­íûå â îáõîä âåé­ÿíå âûøëè íà âåð­øè­íó õîë­ìà. Ïðå­âîñ­õîä­ñòâî îïÿòü áûëî ó âðà­ãîâ. (11) Ôàáèè áûëè âñå äî îäíî­ãî ïåðå­áè­òû, à èõ óêðåï­ëå­íèå âçÿ­òî. Âñå ñõî­äÿò­ñÿ íà òîì, ÷òî ïîãèá­ëî òðè­ñòà øåñòü ÷åëî­âåê è â æèâûõ îñòàë­ñÿ òîëü­êî îäèí ïî÷òè âçðîñ­ëûé îòïðûñê Ôàáè­å­âà ðîäà108, ÷òîáû âïî­ñëåä­ñò­âèè â îáñòî­ÿ­òåëü­ñòâàõ òðóä­íûõ äëÿ ðèì­ñêî­ãî íàðî­äà ïðè­íî­ñèòü åìó âåëè­÷àé­øóþ ïîëü­çó.

50. rur­sus cum Fa­biis erat Veien­ti po­pu­lo si­ne ul­lo maio­ris bel­li ap­pa­ra­tu cer­ta­men, nec erant in­cur­sio­nes mo­do in ag­ros aut su­bi­ti im­pe­tus in in­cur­san­tes, sed ali­quo­tiens aequo cam­po con­la­tis­que sig­nis cer­ta­tum, gensque una po­pu­li Ro­ma­ni sae­pe ex opu­len­tis­si­ma, [2] ut tum res erant, Et­rus­ca ci­vi­ta­te vic­to­riam tu­lit. [3] id pri­mo acer­bum in­dig­num­que Veien­ti­bus est vi­sum; in­de con­si­lium ex re na­tum in­si­diis fe­ro­cem hos­tem cap­tan­di; gau­de­re etiam mul­to suc­ces­su Fa­biis auda­ciam cres­ce­re. [4] ita­que et pe­co­ra prae­dan­ti­bus ali­quo­tiens, ve­lut ca­su in­ci­dis­sent, ob­viam ac­ta, et ag­res­tium fu­ga vas­ti re­lic­ti ag­ri, et sub­si­dia ar­ma­to­rum ad ar­cen­das po­pu­la­tio­nes mis­sa sae­pius si­mu­la­to quam ve­ro pa­vo­re re­fu­ge­runt.

[5] iam­que Fa­bii adeo con­tempse­rant hos­tem, ut sua in­vic­ta ar­ma ne­que lo­co ne­que tem­po­re ul­lo cre­de­rent sus­ti­ne­ri pos­se. haec spes pro­ve­xit, ut ad conspec­ta pro­cul a Cre­me­ra mag­no cam­pi in­ter­val­lo pe­co­ra, quam­quam ra­ra hos­tium ap­pa­re­bant ar­ma, de­cur­re­rent. [6] et cum inpro­vi­di ef­fu­so cur­su in­si­dias cir­ca ip­sum iter lo­ca­tas su­pe­ras­sent pa­la­ti­que pas­sim va­ga, ut fit pa­vo­re iniec­to, ra­pe­rent pe­co­ra, su­bi­to ex in­si­diis con­sur­gi­tur, et ad­ver­si et un­di­que hos­tes erant. [7] pri­mo cla­mor cir­cum­la­tus ex­ter­ruit, dein te­la ab om­ni par­te ac­ci­de­bant; coeun­ti­bus­que Et­rus­cis iam con­ti­nen­ti ag­mi­ne ar­ma­to­rum saep­ti, quo ma­gis se hos­tis in­fe­re­bat, co­ge­ban­tur bre­vio­re spa­tio et ip­si or­bem col­li­ge­re, quae res [8] et pau­ci­ta­tem eorum in­sig­nem et mul­ti­tu­di­nem Et­rus­co­rum mul­tip­li­ca­tis in ar­to or­di­ni­bus fa­cie­bat. tum omis­sa pug­na, [9] quam in om­nes par­tes pa­rem in­ten­de­rant, in unum lo­cum se om­nes incli­nant. eo ni­si cor­po­ri­bus ar­mis­que ru­pe­re cu­neo viam. [10] du­xit via in edi­tum le­ni­ter col­lem. in­de pri­mo res­ti­te­re; mox, ut res­pi­ran­di su­pe­rior lo­cus spa­tium de­dit re­ci­pien­di­que a pa­vo­re tan­to ani­mum, pe­pu­le­re etiam su­beun­tes; vin­ce­bat­que auxi­lio lo­ci pau­ci­tas, ni iugo cir­cum­mis­sus Veiens in ver­ti­cem col­lis eva­sis­set. [11] ita su­pe­rior rur­sus hos­tis fac­tus. Fa­bii cae­si ad unum om­nes prae­si­dium­que ex­pug­na­tum. tre­cen­tos sex pe­ris­se sa­tis con­ve­nit, unum pro­pe pu­be­rem aeta­te re­lic­tum, stir­pem gen­ti Fa­biae du­biis­que re­bus po­pu­li Ro­ma­ni sae­pe do­mi bel­li­que vel ma­xi­mum fu­tu­rum auxi­lium.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 108Ñì. III, 1, 1.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000251 1364000252 1364000253