Ïåðåâîä Í. À. Ïîçäíÿêîâîé. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
55. (1) Ñðàçó ïîñëå ýòîé ïàãóáíåéøåé ïîáåäû áûë îáúÿâëåí íàáîð, è, ïîñêîëüêó òðèáóíû áûëè çàïóòàíû, êîíñóëû ïðîâåëè åãî áåñïðåïÿòñòâåííî. (2) Ïëåáåè ìåæ òåì áîëüøå ãíåâàëèñü íà ìîë÷àíüå òðèáóíîâ, ÷åì íà ìîãóùåñòâî êîíñóëîâ, è ãîâîðèëè, ÷òî ñ èõ ñâîáîäîé ïîêîí÷åíî, ÷òî ñíîâà âåðíóëèñü ê ñòàðîìó. Ñ Ãåíóöèåì ïîãèáëà è ïîõîðîíåíà òðèáóíñêàÿ âëàñòü. ×òîáû âûñòîÿòü ïðîòèâ ñåíàòîðîâ, íóæíî äóìàòü è äåéñòâîâàòü èíà÷å, (3) à ïóòü ê ýòîìó òîëüêî îäèí: ÷òîáû ïëåáåè, ëèøåííûå âñÿêîé äðóãîé çàùèòû, ñàìè ñåáÿ çàùèùàëè. Äâàäöàòü ÷åòûðå ëèêòîðà ñîñòîÿò ïðè êîíñóëàõ, è ñàìè îíè — ïëåáåè; íåò âëàñòè ïðåçðåííåå è áåññèëüíåå, áûëè áû ëþäè, ñïîñîáíûå åå ïðåçèðàòü, à òî êàæäûé âíóøàåò ñåáå, ÷òî îíà âåëèêà è ñòðàøíà. (4) Òàêèìè ðå÷àìè îíè âîçáóæäàþò äðóã äðóãà, à ìåæäó òåì êîíñóëû ïîñëàëè ëèêòîðà ê Âîëåðîíó Ïóáëèëèþ, ïëåáåþ, êîòîðûé îòêàçûâàëñÿ ñëóæèòü ðÿäîâûì, ïîòîìó ÷òî ïðåæäå áûë öåíòóðèîíîì. (5) Âîëåðîí âçûâàåò ê òðèáóíàì. Òàê êàê íèêòî íå ïðèøåë åìó íà ïîìîùü, êîíñóëû ïðèêàçûâàþò ðàçäåòü åãî è âûñå÷ü. «Îáðàùàþñü ê íàðîäó, — ãîâîðèò Âîëåðîí, — ïîñêîëüêó òðèáóíàì ïðèÿòíåé ñìîòðåòü, êàê ñåêóò ðèìñêîãî ãðàæäàíèíà, ÷åì ñàìèì ãèáíóòü â ñâîåé ïîñòåëè îò âàøèõ êèíæàëîâ!» ×åì ãðîì÷å êðè÷àë îí, òåì îæåñòî÷åííåå ðâàë ñ íåãî ëèêòîð îäåæäó. (6) Òîãäà Âîëåðîí, êîòîðûé è ñàì áûë ñèëüíåå, äà åùå ïîìîãàëè åìó çàñòóïíèêè, îòòîëêíóâ ëèêòîðà, áðîñàåòñÿ â ãóùó òîëïû, ãäå íàèáîëåå ãðîìîê áûë êðèê íåãîäóþùèõ, è îòòóäà óæå êðè÷èò: «Âçûâàþ, ìîëþ íàðîä î çàùèòå! (7) Íà ïîìîùü, ãðàæäàíå, íà ïîìîùü, ñîðàòíèêè, íå÷åãî æäàòü îò òðèáóíîâ, êîòîðûì ñàìèì âïîðó èñêàòü âàøåé ïîìîùè!» (8)  âîçáóæäåíèè ëþäè ãîòîâÿòñÿ áóäòî ê áèòâå; ñòàëî ÿñíî, ÷òî æäàòü ìîæíî ÷åãî óãîäíî è íèêòî íè âî ÷òî íå ïîñòàâèò íè îáùåñòâåííîå, íè ÷àñòíîå ïðàâî. (9) Êîãäà êîíñóëû ÿâèëèñü íà ôîðóì âñòðåòèòü ýòó ñòðàøíóþ áóðþ, îíè óáåäèëèñü ñðàçó, ÷òî áåç ñèëû âåëè÷èå áåççàùèòíî. Ëèêòîðû áûëè èçáèòû, ôàñêè ñëîìàíû, à êîíñóëû ñ ôîðóìà áûëè çàãíàíû â êóðèþ è íå çíàëè, êàê âîñïîëüçóåòñÿ Âîëåðîí ñâîåþ ïîáåäîé. (10) Êîãäà âîëíåíèå óëåãëîñü, îíè ñîçâàëè ñåíàò, ñòàëè ñåòîâàòü íà ïðè÷èíåííûå èì îáèäû, íà íàñèëèå ïðîñòîíàðîäüÿ, íà äåðçîñòü Âîëåðîíà. (11) ñ.110 Íî íàä ìíîæåñòâîì ðàçäðàæåííûõ ãîëîñîâ âçÿëî âåðõ ìíåíèå ñòàðøèõ ñåíàòîðîâ, êîòîðûå íå çàõîòåëè ñòàëêèâàòü ãíåâ ñåíàòîðîâ ñ áåçðàññóäñòâîì ïëåáååâ. |
55. sub hanc pessimi exempli victoriam dilectus edicitur, paventibusque tribunis sine intercessione ulla consules rem peragunt. [2] tum vero irasci plebs tribunorum magis silentio quam consulum imperio et dicere actum esse de libertate sua, rursus ad antiqua reditum; cum Genucio una mortuam ac sepultam tribuniciam potestatem. aliud agendum ac cogitandum, quo modo resistatur patribus; [3] id autem unum consilium esse, ut se ipsa plebs, quando aliud nihil auxilii habeat, defendat. quattuor et viginti lictores apparere consulibus et eos ipsos plebis homines; nihil contemptius neque infirmius, si sint, qui contemnant; sibi quemque ea magna atque horrenda facere. [4] his vocibus alii alios cum incitassent, ad Voleronem Publilium, de plebe hominem, quia, quod ordines duxisset, negaret se militem fieri debere, lictor missus est a consulibus. [5] Volero appellat tribunos. cum auxilio nemo esset, consules spoliari hominem et virgas expediri iubent. «provoco» inquit «ad populum» Volero, «quoniam tribuni civem Romanum in conspectu suo virgis caedi malunt quam ipsi in lecto suo a vobis trucidari.» quo ferocius clamitabat, eo infestius circumscindere et spoliare lictor. [6] tum Volero, et praevalens ipse et adiuvantibus advocatis repulso lictore, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, eo se in turbam confertissimam recipit clamitans «provoco et fidem plebis inploro. [7] adeste cives, adeste commilitones; nihil est, quod expectetis tribunos, quibus ipsis vestro auxilio opus est.» [8] concitati homines veluti ad proelium se expediunt; apparebatque omne discrimen adesse, nihil cuiquam sanctum non publici fore, non privati iuris. huic tantae tempestati cum se consules obtulissent, [9] facile experti sunt parum tutam maiestatem sine viribus esse. violatis lictoribus, fascibus fractis e foro in curiam conpelluntur, incerti, quatenus Volero exerceret victoriam. [10] conticiscente deinde tumultu cum in senatum vocari iussissent, queruntur iniurias suas, vim plebis, Voleronis audaciam. [11] multis ferociter dictis sententiis vicere seniores, quibus ira patrum adversus temeritatem plebis certari non placuit. |