Ïåðåâîä Í. À. Ïîçäíÿêîâîé. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
56. (1) Îòäàâ ñâîå ðàñïîëîæåíèå Âîëåðîíó, ïëåáåè íà áëèæàéøèõ âûáîðàõ èçáðàëè åãî íàðîäíûì òðèáóíîì — â òîò ãîä [472 ã.], êîãäà êîíñóëàìè áûëè Ëóöèé Ïèíàðèé è Ïóáëèé Ôóðèé. (2) Âñå ïîëàãàëè, ÷òî Âîëåðîí âîñïîëüçóåòñÿ òðèáóíñêèì çâàíèåì äëÿ ïðåñëåäîâàíèÿ ïðîøëîãîäíèõ êîíñóëîâ; íî îí, ïîñòàâèâ îáùåå äåëî âûøå ëè÷íîé îáèäû, íè ñëîâîì íå çàäåâ êîíñóëîâ, ïðåäëîæèë íàðîäó çàêîí î òîì, ÷òîáû ïëåáåéñêèå äîëæíîñòíûå ëèöà èçáèðàëèñü â ñîáðàíèÿõ ïî òðèáàì. (3)  áåçîáèäíîì íà ïåðâûé âçãëÿä ïðåäëîæåíèè ðå÷ü øëà î ïðåäìåòå îòíþäü íå ìàëîçíà÷èòåëüíîì; íî î òîì, ÷òîáû îòîáðàòü ó ïàòðèöèåâ âîçìîæíîñòü ÷åðåç ïîñðåäñòâî ñâîèõ êëèåíòîâ äîáèâàòüñÿ èçáèðàòü óãîäíûõ ñåáå òðèáóíîâ. (4) Ýòîé ìåðå, ñòîëü æåëàòåëüíîé äëÿ ïëåáååâ, âñåìè ñèëàìè ñîïðîòèâëÿëèñü ñåíàòîðû, è, õîòÿ íè êîíñóëàì, íè çíàòíåéøèì ëþäÿì íå óäàëîñü ñâîèì âëèÿíèåì äîáèòüñÿ òîãî, ÷òîáû êòî-íèáóäü èç òðèáóíîâ âûñòóïèë ïðîòèâ (à ýòî áûëà åäèíñòâåííàÿ âîçìîæíîñòü ïðîâàëèòü ïðåäëîæåíèå), òåì íå ìåíåå äåëî ýòî, ïî ñàìîé ñâîåé çíà÷èòåëüíîñòè ÷ðåâàòîå ñïîðàìè, ðàñòÿíóëîñü íà öåëûé ãîä. (5) Ïëåáåè âíîâü èçáèðàþò òðèáóíîì Âîëåðîíà; ñåíàòîðû, ïîëàãàÿ, ÷òî äåëî äîéäåò äî ðåøèòåëüíîãî ñòîëêíîâåíèÿ, èçáèðàþò êîíñóëîì Àïïèÿ Êëàâäèÿ, ñûíà Àïïèÿ, íåíàâèñòíîãî è íåóãîäíîãî ïëåáåÿì óæå ïàìÿòüþ î ñòû÷êàõ ñ åãî îòöîì.  òîâàðèùè åìó äàþò Òèòà Êâèíêöèÿ. (6) Ñ ñàìîãî íà÷àëà ãîäà [471 ã.] ðå÷ü ïðåæäå âñåãî ïîøëà î íîâîì çàêîíå. Íî òåïåðü ïîáîðíèêîì çàêîíà, ïðåäëîæåííîãî Âîëåðîíîì, áûë è òîâàðèù åãî Ëåòîðèé, òîëüêî ÷òî âçÿâøèéñÿ çà ýòî äåëî; îí áûë åùå ðåøèòåëüíåå. (7) Ãîðÿ÷íîñòè äîáàâëÿëà åìó ãðîìêàÿ ñëàâà, îáðåòåííàÿ íà âîéíå, èáî âðÿä ëè áûë â òî âðåìÿ áîëåå õðàáðûé âîèí. È åñëè Âîëåðîí íå ãîâîðèë íè î ÷åì, êðîìå çàêîíà, âîçäåðæèâàÿñü îò ïîðèöàíèÿ êîíñóëîâ, òî Ëåòîðèé âûñòóïèë ñ îáâèíåíèåì Àïïèÿ è åãî ñåìåéñòâà, íàäìåííåéøåãî è æåñòî÷àéøåãî ê ïðîñòîìó íàðîäó: íå êîíñóëà, (8) óòâåðæäàë îí, èçáðàëè ñåíàòîðû, à ïàëà÷à, ÷òîáû òåðçàòü è ìó÷èòü ïëåáååâ. Ãðóáûé ÿçûê âîåííîãî ÷åëîâåêà áûë íåäîñòàòî÷åí äëÿ åãî ñâîáîäîëþáèâîãî äóõà. (9) È âîò, êîãäà íå õâàòèëî åìó ñëîâ, îí ñêàçàë: «Íå òàê ñêëàäíî ÿ ãîâîðþ, êâèðèòû, êàê äåðæóñü ñêàçàííîãî; áóäüòå çäåñü çàâòðà. ß ëèáî ïîãèáíó íà âàøèõ ãëàçàõ, ëèáî ïðîâåäó çàêîí». (10) Íà ñëåäóþùèé äåíü òðèáóíû çàíèìàþò îñâÿùåííîå ìåñòî114. Êîíñóëû è çíàòü ïðèõîäÿò â ñîáðàíèå, ÷òîáû ïîìåøàòü ïðèíÿòèþ çàêîíà. Ëåòîðèé ïðèêàçûâàåò óäàëèòü âñåõ, êðîìå ó÷àñòíèêîâ ãîëîñîâàíèÿ. (11) Çíàòíûå þíîøè ñòîÿëè ïåðåä ïîñûëüíûìè, íå äâèãàÿñü ñ ìåñòà. Òîãäà Ëåòîðèé ïðèêàçûâàåò ñõâàòèòü êîãî-íèáóäü èç íèõ. Êîíñóë Àïïèé âîçðàæàåò; ïðàâî òðèáóíîâ, ãîâîðèò îí, ðàñïðîñòðàíÿåòñÿ ëèøü íà ïëåáååâ, (12) ýòî ñ.111 äîëæíîñòü íå îáùåíàðîäíàÿ, íî òîëüêî ïëåáåéñêàÿ; äàæå è ñàì îí, ïî îáû÷àÿì ïðåäêîâ, íå ìîã áû ñâîåé âëàñòüþ ðàçãîíÿòü íàðîä, âåäü ãîâîðèòñÿ òàê: «Åñëè âàì óãîäíî, óäàëèòåñü, êâèðèòû». Òàêèìè ïðåíåáðåæèòåëüíûìè ðàññóæäåíèÿìè î ïðàâå îí ëåãêî âûâîäèò Ëåòîðèÿ èç ñåáÿ. (13) Êèïÿ íåãîäîâàíèåì, íàïðàâëÿåò òðèáóí ê êîíñóëó ïîñûëüíîãî, êîíñóë — ê òðèáóíó ëèêòîðà, âûêðèêèâàÿ, ÷òî òðèáóí — ÷àñòíûé ÷åëîâåê, íåò ó íåãî âëàñòè, íåò äîëæíîñòè; (14) íå ìèíîâàòü áû íàñèëèÿ, åñëè áû âñå ñîáðàíèå íå âîññòàëî ÿðîñòíî çà òðèáóíà ïðîòèâ êîíñóëà, à âçâîëíîâàííàÿ òîëïà íå ñáåæàëàñü íà ôîðóì ñî âñåãî ãîðîäà. Íî Àïïèé, íåâçèðàÿ íà ýòó áóðþ, óïîðíî ñòîÿë íà ñâîåì; (15) ñòîëêíîâåíèå ãîòîâî áûëî îáåðíóòüñÿ êðîâîïðîëèòèåì, åñëè áû íå âòîðîé êîíñóë — Êâèíêöèé; îí ïîðó÷èë êîíñóëÿðàì115 ñèëîé, åñëè èíà÷å íåëüçÿ, óâåñòè òîâàðèùà ñ ôîðóìà, îí ñìÿã÷èë ìîëüáàìè ðàçáóøåâàâøèéñÿ ïðîñòîé íàðîä, îí óãîâîðèë òðèáóíîâ ðàñïóñòèòü ñîáðàíèå: (16) ïóñòü óëÿæåòñÿ ðàçäðàæåíèå — âðåìÿ íå ëèøèò èõ ñèëû, íî ïðèáàâèò ê íåé ðàçóìåíèå, è îòöû ïîä÷èíÿòñÿ íàðîäó, è êîíñóë — îòöàì. |
56. Voleronem amplexa favore plebs proximis comitiis tribunum plebi creat in eum annum, qui L. Pinarium P. Furium consules habuit. [2] contraque omnium opinionem, qui eum vexandis prioris anni consulibus permissurum tribunatum credebant, post publicam causam privato dolore habito, ne verbo quidem violatis consulibus, rogationem tulit ad populum, ut plebei magistratus tributis comitiis fierent. [3] haud parva res sub titulo prima specie minime atroci ferebatur, sed quae patriciis omnem potestatem per clientium suffragia creandi, quos vellent, tribunos auferret. [4] huic actioni gratissimae plebi cum summa vi resisterent patres, nec, quae una vis ad resistendum erat, ut intercederet aliquis ex collegio auctoritate aut consulum aut principum adduci posset, res tamen suo ipsa molimine gravis certaminibus in annum extrahitur. [5] plebs Voleronem tribunum reficit; patres, ad ultimum dimicationis rati rem venturam, Ap. Claudium, Appi filium, iam inde a paternis certaminibus invisum infestumque plebi, consulem faciunt. collega ei T. Quinctius datur. [6] principio statim anni nihil prius quam de lege agebatur. sed ut inventor legis Volero, sic Laetorius, collega eius, auctor cum recentior, tum acrior erat. ferocem faciebat belli gloria ingens, [7] quod aetatis eius haud quisquam manu promptior erat. is, cum Volero nihil praeterquam de lege loqueretur, insectatione abstinens consulum, ipse accusationem Appi familiaeque superbissimae ac crudelissimae in plebem Romanam exorsus, [8] cum a patribus non consulem, sed carnificem ad vexandam et lacerandam plebem creatum esse contenderet, rudis in militari homine lingua non suppetebat libertati animoque. [9] itaque deficiente oratione «quando quidem non tarn facile loquor» inquit, «Quirites, quam, quod locutus sum, praesto, crastino die adeste. ego hic aut in conspectu vestro moriar aut perferam legem.» occupant tribuni templum postero die; [10] consules nobilitasque ad inpediendam legem in contione consistunt. submoveri Laetorius iubet, praeterquam qui suffragium ineant. [11] adulescentes nobiles stabant nihil cedentes viatori. tum ex his prendi quosdam Laetorius iubet. consul Appius negare ius esse tribuno in quemquam nisi in plebeium; [12] non enim populi, sed plebis eum magistratum esse; nec illum ipsum submovere pro imperio posse more maiorum, quia ita dicatur «si vobis videtur, discedite, Quirites.» facile contemptim de iure disserendo perturbare Laetorium poterat. [13] ardens igitur ira tribunus viatorem mittit ad consulem, consul lictorem ad tribunum, privatum esse clamitans, sine imperio, sine magistratu; [14] violatusque esset tribunus, ni et contio omnis atrox coorta pro tribuno in consulem esset, et concursus hominum in forum, ex tota urbe concitatae multitudinis, fieret. sustinebat tamen Appius pertinacia tantam tempestatem; [15] certatumque haud incruento proelio foret, ni Quinctius, consul alter, consularibus negotio dato, ut collegam vi, si aliter non possent, de foro abducerent, ipse nunc plebem saevientem precibus lenisset, nunc orasset tribunos, ut concilium dimitterent; [16] darent irae spatium: non vim suam illis tempus adempturum, sed consilium viribus additurum, et patres in populi et consulem in patrum fore potestate. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß