Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
18. (1) Ó íåïðèÿòåëÿ ìíåíèÿ ðàçäåëèëèñü. Ôàëèñêè, òÿãîòÿñü âîèíñêîé ñëóæáîé âäàëè îò äîìà è âïîëíå óâåðåííûå â ñåáå, òðåáîâàëè ñðàæåíèÿ; âåéÿíå è ôèäåíÿíå áîëüøå íàäåæä âîçëàãàëè íà çàòÿãèâàíèå âîéíû. (2) Òîëóìíèé, õîòü åìó áûëè áîëüøå ïî äóøå äîâîäû ñâîèõ, îïàñàëñÿ, êàê áû ôàëèñêàì íå íàäîåë çàòÿíóâøèéñÿ ïîõîä, è îáúÿâèë, ÷òî íàìåðåí ñðàæàòüñÿ çàâòðà. (3) Òî, ÷òî âðàã óêëîíÿëñÿ îò ñðàæåíèÿ, ïîäáàäðèâàëî äèêòàòîðà è ðèìëÿí, è óæå íà ñëåäóþùèé äåíü, êîãäà âîèíû çàøóìåëè, ãðîçÿ ïîéòè íà ïðèñòóï ëàãåðÿ è ãîðîäà, åñëè èì íå ïîçâîëÿò ñðàçèòüñÿ, âîéñêà îáåèõ ñòîðîí âûõîäÿò â ïîëå ìåæäó ëàãåðÿìè. (4) Âåéÿíå áûëè ÷ðåçâû÷àéíî ìíîãî÷èñëåííû, è îíè íàøëè, êîãî ïîñëàòü â îáõîä ÷åðåç õîëìû äëÿ âòîðæåíèÿ â ðèìñêèé ëàãåðü â ðàçãàð ñðàæåíèÿ. Âîéñêà òðåõ íàðîäîâ áûëè ðàññòàâëåíû òàê, ÷òî ïðàâîå êðûëî çàíèìàëè âåéÿíå, ëåâîå — ôàëèñêè, à ñåðåäèíó — ôèäåíÿíå. (5) Ôàëèñêîâ ñïðàâà àòàêîâàë äèêòàòîð, âåéÿí ñëåâà — Êâèíêöèé Êàïèòîëèí, à ïðîòèâ ôèäåíÿí âûñòóïèë íà÷àëüíèê êîííèöû. (6) Íà ìãíîâåíèå âîöàðèëàñü ïîëíàÿ òèøèíà, âåäü íè ýòðóñêè íå ñîáèðàëèñü âñòóïàòü â áîé, ïîêà èõ íå ïðèíóäÿò, íè äèêòàòîð, îãëÿäûâàâøèéñÿ íà ðèìñêèå óêðåïëåíèÿ, ãäå àâãóðû, áóäå ïòèöåãàäàíèå îêàæåòñÿ áëàãîïðèÿòíûì, ïî óãîâîðó äîëæíû áûëè ïîäàòü çíàê. (7) ×óòü òîëüêî îí åãî çàìåòèë, êàê ïåðâûìè âûñëàë íà íåïðèÿòåëÿ âñàäíèêîâ, ïîíåñøèõñÿ ñ êðèêîì íà âðàãà; çàòåì âñåþ ñèëîþ óäàðèëà ñëåäîâàâøàÿ çà íèìè ïåõîòà. (8) Íèãäå íå ñäåðæàëè ýòðóññêèå ëåãèîíû íàòèñêà ðèìëÿí. Óïîðíîå ñîïðîòèâëåíèå îêàçûâàëà êîííèöà — ýòî ñàì öàðü, õðàáðåéøèé èç âñàäíèêîâ, ïîÿâëÿÿñü òî òóò, òî òàì ïåðåä ðèìëÿíàìè, ðàññåÿâøèìèñÿ â ïðåñëåäîâàíèè, îòòÿãèâàë èñõîä áîÿ. |
18. inter hostes variae fuere sententiae. Faliscus, procul ab domo militiam aegre patiens satisque fidens sibi, poscere pugnam: Veienti Fidenatique plus spei in trahendo bello esse. [2] Tolumnius, quamquam suorum magis placebant consilia, ne longinquam militiam non paterentur Falisci, postero die se pugnaturum edicit. [3] dictatori ac Romanis, quod detractasset pugnam hostis, animi accessere; posteroque die iam militibus castra urbemque se oppugnaturos frementibus ni copia pugnae fiat, utrimque acies inter bina castra in medium campi procedunt. [4] Veiens multitudine abundans, qui inter dimicationem castra Romana adgrederentur post montes circummisit. trium populorum exercitus ita stetit instructus ut dextrum cornu Veientes, sinistrum Falisci tenerent, medii Fidenates essent. [5] Dictator dextro cornu adversus Faliscos, sinistro contra Veientem Capitolinus Quinctius intulit signa; ante mediam aciem cum equitatu magister equitum processit. [6] parumper silentium et quies fuit nec Etruscis, nisi cogerentur, pugnam inituris et dictatore arcem Romanam respectante, ut ex ea ab auguribus, simul aves rite admisissent, ex composito tolleretur signum. [7] quod simul conspexit, primos equites clamore sublato in hostem emisit; secuta peditum acies ingenti vi conflixit. [8] nulla parte legiones Etruscae sustinuere impetum Romanorum; eques maxime resistebat; equitumque longe fortissimus ipse rex ab omni parte effuse sequentibus obequitans Romanis trahebat certamen. |