Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
35. (1)  ñëåäóþùåì ãîäó [425 ã.] âîåííûìè òðèáóíàìè ñ êîíñóëüñêîé âëàñòüþ áûëè Àâë Ñåìïðîíèé Àòðàòèí, Ëóöèé Êâèíêöèé Öèíöèííàò, Ëóöèé Ôóðèé Ìåäóëëèí è Ëóöèé Ãîðàöèé Áàðáàò. (2) Ñ âåéÿíàìè áûëî çàêëþ÷åíî ïåðåìèðèå íà äâàäöàòü ëåò, à ñ ýêâàìè — íà òðè ãîäà, õîòÿ îíè ïðîñèëè áîëüøåãî ñðîêà. Ñïîêîéíî áûëî è â Ãîðîäå. (3) Ñëåäóþùèé ãîä [424 ã.] íå áûë ïðèìå÷àòåëåí íè âîéíîþ çà ðóáåæàìè, íè âíóòðåííèìè ðàçäîðàìè; ñëàâó åìó äîñòàâèëè èãðû, îáåùàííûå âî âðåìÿ âîéíû, âåëèêîëåïíûå ñòàðàíèÿìè âîåííûõ òðèáóíîâ è ñîáðàâøèå ìíîãèõ ñîñåäåé. (4) À òðèáóíàìè ñ êîíñóëüñêèìè ïîëíîìî÷èÿìè áûëè Àïïèé Êëàâäèé Êðàññ, Ñïóðèé Íàâòèé Ðóòèë, Ëóöèé Ñåðãèé Ôèäåíàò è Ñåêñò Þëèé Þë. Áëàãîäàðÿ ðàäóøèþ ãîñòåïðèèìöåâ, îêàçàííîìó ñ âñåîáùåãî îäîáðåíèÿ, çðåëèùå äîñòàâèëî ãîñòÿì åùå áîëüøåå óäîâîëüñòâèå. (5) Ïîñëå èãð íàðîäíûå òðèáóíû íà ñõîäêàõ â ìÿòåæíûõ ðå÷àõ áðàíèëè òîëïó çà åå ïðåêëîíåíèå ïåðåä òåìè, êîãî îíà íåíàâèäèò, çà òî, ÷òî ñëåïî îòäàåòñÿ â âå÷íîå ðàáñòâî (6) è íå òîëüêî íå îñìåëèâàåòñÿ òðåáîâàòü ó÷àñòèÿ â ñîèñêàíèè êîíñóëüñòâà, íî è íå çàáîòèòñÿ íè î ñåáå, íè î ñâîèõ äàæå â îáùèõ ïàòðèöèÿì è ïëåáåÿì ñîáðàíèÿõ, ãäå èçáèðàþò âîåííûõ òðèáóíîâ. (7) Òàê ÷òî íå÷åãî è óäèâëÿòüñÿ, ïî÷åìó ýòî íèêòî íè÷åãî íå äåëàåò äëÿ áëàãà ïðîñòîãî íàðîäà. Íà òÿæêèé òðóä, íà îïàñíîñòü èäóò ëèøü òàì, ãäå åñòü íàäåæäà íà âîçíàãðàæäåíèå è óñïåõ. Íåòó òàêîãî, çà ÷òî íå âçÿëñÿ áû ÷åëîâåê, ëèøü áû òîëüêî áîëüøèå óñèëèÿ îáåùàëè áîëüøèå íàãðàäû. (8) Íå÷åãî òðåáîâàòü, íå÷åãî æäàòü, ÷òîáû êàêîé-íèáóäü íàðîäíûé òðèáóí ðèíóëñÿ ñëåïî òóäà, ãäå îïàñíîñòè âåëèêè, à âîçäàÿíèÿ íåò, ãäå, ñðàæàÿñü ïðîòèâ ïàòðèöèåâ, îí íàâåðíÿêà ïðåâðàòèò èõ â ñâîèõ íåïðèìèðèìûõ âðàãîâ, à îò ïëåáååâ, çà êîòîðûõ îí áóäåò áîðîòüñÿ, íå äîæäåòñÿ õîòü óâàæåíèÿ. (9) Âåëèêèå äóøè ðîæäàþòñÿ äëÿ âåëèêèõ ïî÷åñòåé. È íè îäèí ïëåáåé íå ñòàíåò ñåáÿ ïðåçèðàòü, êîãäà ïëåáåè íå áóäóò áîëüøå ïðåçðåííûìè. Íàäî, íàêîíåö, íà òîì èëè èíîì ÷åëîâåêå ïðîâåðèòü, ìîæíî ëè êîìó-íèáóäü èç ïëåáåéñêîãî ñîñëîâèÿ ïðåäîñòàâèòü îòïðàâëåíèå âûñøèõ äîëæíîñòåé — íåóæåëè íåâîçìîæíî, ÷òîáû íàøåëñÿ äåëüíûé è õðàáðûé ÷åëîâåê íåçíàòíîãî ðîäà. (10) Ñ âåëè÷àéøèìè óñèëèÿìè óäàëîñü îòâîåâàòü äëÿ ïëåáååâ ïðàâî áûòü èçáðàííûìè â âîåííûå òðèáóíû. Ëþäè, îòëè÷èâøèåñÿ íà âîåííîì è ãðàæäàíñêîì ïîïðèùå, ïðåäúÿâèëè ñâîè ïðàâà.  ïåðâûå ãîäû èõ îñêîðáëÿëè, îòñòðàíÿëè è ïîäíèìàëè íà ñìåõ ïàòðèöèè è, íàêîíåö, òå ïåðåñòàëè âûñòàâëÿòü ñåáÿ íà ïîíîøåíüå. (11) Íàì íå ÿñíî, ãîâîðèëè íà ñõîäêàõ, îò÷åãî íå îòìåíÿò çàêîí, äîçâîëÿþùèé òî, ÷åìó íèêîãäà íå áûâàòü: âåäü óçàêîíåííîå íåðàâåíñòâî íå ñòîëü îñêîðáëÿåò, êàê ïðåçðåíèå ê áóäòî áû íå äîñòîéíûì èçáðàíèÿ. |
35. insequens annus tribunos militares consulari potestate habuit A. Sempronium Atratinum L. Quinctium Cincinnatum L. Furium Medullinum L. Horatium Barbatum. [2] Veientibus annorum viginti indutiae datae et Aequis triennii, cum plurium annorum petissent; et a seditionibus urbanis otium fuit. [3] annum insequentem neque bello foris neque domi seditione insignem ludi bello voti celebrem et tribunorum militum apparatu et finitimorum concursu fecere. [4] tribuni consulari potestate erant Ap. Claudius Crassus Sp. Nautius Rutulus L. Sergius Fidenas Sex. Julius Iulus. spectaculum comitate etiam hospitum, ad quam publice consenserant, advenis gratius fuit. [5] post ludos contiones seditiosae tribunorum plebi fuerunt, obiurgantium multitudinem quod admiratione eorum quos odisset stupens, [6] in aeterno se ipsa teneret servitio, et non modo ad spem consulatus in partem revocandam adspirare non auderet, sed ne in tribunis quidem militum creandis, quae communia essent comitia patrum ac plebis, aut sui aut suorum meminisset. [7] desineret ergo mirari cur nemo de commodis plebis ageret; eo impendi laborem ac periculum unde emolumentum atque honos speretur; nihil non adgressuros homines si magna conatis magna praemia proponantur; [8] ut quidem aliquis tribunus plebis ruat caecus in certamina periculo ingenti, fructu nullo, ex quibus pro certo habeat patres, adversus quos tenderet, bello inexpiabili se persecuturos, apud plebem, pro qua dimicaverit, nihilo se honoratiorem fore, neque sperandum neque postulandum esse. [9] magnos animos magnis honoribus fieri. neminem se plebeium contempturum, ubi contemni desissent. experiundam rem denique in uno aut altero esse sitne aliqui plebeius ferendo magno honori, an portento simile miraculoque sit fortem ac strenuum virum aliquem exsistere ortum ex plebe. [10] summa vi expugnatum esse ut tribuni militum consulari potestate et ex plebe crearentur. petisse viros domi militiaeque spectatos; primis annis suggillatos, repulsos, risui patribus fuisse; desisse postremo praebere ad contumeliam os. [11] nec se videre cur non lex quoque abrogetur, qua id liceat quod nunquam futurum sit; minorem quippe ruborem fore in iuris iniquitate quam si per indignitatem ipsorum praetereantur. |