Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
39. (1) Íèêòî íå â ñèëàõ áûë îêàçàòü èì ñîïðîòèâëåíèå, è òîãäà ïðåäâîäèòåëü âîëüñêîâ äàë çíàê ïðîïóñêàòü íîâûé íåïðèÿòåëüñêèé îòðÿä, ïðèìåòíûé ëåãêèìè êðóãëûìè ùèòàìè, äî òåõ ïîð, ïîêà îí â ïûëó ñõâàòêè íå îòîðâåòñÿ îò ñâîèõ. (2) Êîãäà ýòî ñëó÷èëîñü, îêðóæåííûå âñàäíèêè íå ñìîãëè ïðîðâàòüñÿ íàçàä, òîé æå äîðîãîé, ÷òî ïðèøëè, èáî òàì óæå ïîâñþäó íà èõ ïóòè áûëè âðàãè; (3) êîíñóë è ðèìñêèå ëåãèîíû, íèãäå íå âèäÿ òåõ, êòî òîëüêî ÷òî îáîðîíÿë öåëîå âîéñêî, ãîòîâû áûëè ïîéòè íà âñå, ÷òîá íå ïîçâîëèòü âðàãó ñîêðóøèòü ñàìûõ ñìåëûõ âîèíîâ. (4) Âîëüñêè ðàçäåëèëèñü, ÷òîáû, íà îäíîì íàïðàâëåíèè ñäåðæèâàÿ íàòèñê êîíñóëà è ëåãèîíîâ, íà äðóãîì ïîäàâèòü Òåìïàíèÿ è åãî âñàäíèêîâ, êîòîðûå ïîñëå ìíîãèõ áåçóñïåøíûõ ïîïûòîê ïðîðâàòüñÿ ê ñâîèì çàíÿëè íà îäíîì èç õîëìîâ êðóãîâóþ îáîðîíó è, çàùèùàÿñü, íàíîñèëè çàìåòíûé óðîí âðàãó. Ñðàæåíèå íå ïðåêðàùàëîñü äî ñàìîé íî÷è. (5) È êîíñóë, íå îñëàáëÿÿ íàêàëà áèòâû, ïîêà áûëî åùå ñâåòëî, ñäåðæèâàë íåïðèÿòåëÿ. Íî÷ü ðàçâåëà èõ, íå ðåøèâ èñõîäà áîÿ. (6) Ýòà íåèçâåñòíîñòü ñäåëàëàñü ïðè÷èíîé òàêîãî óæàñà â îáîèõ ëàãåðÿõ, ÷òî, áðîñèâ ðàíåíûõ è áîëüøóþ ñ.210 ÷àñòü îáîçà, è òî è äðóãîå âîéñêî, ñî÷òÿ ñåáÿ ïîáåæäåííûìè, îòñòóïèëè â ãîðû. (7) Õîëì, îäíàêî æå, îñàæäàëè ïî÷òè âñþ íî÷ü, íî êîãäà îñàæäàâøèå óçíàëè î òîì, ÷òî èõ ëàãåðü áðîøåí, îíè ðåøèëè, ÷òî âîéñêî ðàçáèòî, è â ñòðàõå ðàçáåæàëèñü êòî êóäà. Òåìïàíèé, îïàñàÿñü çàñàäû, ïðîäåðæàë ñâîèõ äî ðàññâåòà. (8) Çàòåì, ñ íåñêîëüêèìè âîèíàìè ñïóñòèâøèñü ñ õîëìà íà ðàçâåäêó, îí âûâåäàë ó ðàíåíûõ âðàãîâ, ÷òî ëàãåðü âîëüñêîâ ïóñò, è, ñîçâàâ ñâîèõ, ðàäîñòíî íàïðàâèëñÿ ê ëàãåðþ ðèìëÿí. (9) Íî êîãäà è òàì îí íàøåë âñå áðîøåííûì â òàêîì áåñïîðÿäêå, êàê ó âðàãà, òî, íå çíàÿ, êóäà äâèíóëñÿ êîíñóë, îí ñîáðàë, ñêîëüêî ñìîã, ðàíåíûõ è ñ íèìè, ïîêà âîëüñêè, ïîíÿâ îøèáêó, íå âîðîòèëèñü, êðàò÷àéøåé äîðîãîé ïîñïåøèë â Ðèì. |
39. et cum iam parte nulla sustinerentur, dat signum Volscus imperator ut parmatis, novae cohorti hostium, locus detur, donec impetu inlati ab suis excludantur. [2] quod ubi est factum, interclusi equites nec perrumpere eadem qua transierant posse, ibi maxime confertis hostibus qua viam fecerant, et consul legionesque Romanae [3] cum quod tegumen modo omnis exercitus fuerat nusquam viderent, ne tot fortissimos viros interclusos opprimeret hostis, tendunt in quemcumque casum. [4] diversi Volsci hinc consulem ac legiones sustinere, altera fronte instare Tempanio atque equitibus; qui cum saepe conati nequissent perrumpere ad suos, tumulo quodam occupato in orbem se tutabantur, nequaquam inulti; nec pugnae finis ante noctem fuit. [5] consul quoque nusquam remisso certamine dum quicquam superfuit lucis, hostem tenuit. [6] nox incertos diremit; tantusque ab imprudentia eventus utraque castra tenuit pavor ut relictis sauciis et magna parte impedimentorum ambo pro victis exercitus se in montes proximos reciperent. [7] tumulus tamen circumsessus ultra mediam noctem est. quo cum circumsedentibus nuntiatum esset castra deserta esse, victos rati suos et ipsi, qua quemque in tenebris pavor tulit fugerunt. [8] Tempanius metu insidiarum suos ad lucem tenuit. degressus deinde ipse cum paucis speculatum cum ab sauciis hostibus sciscitando comperisset castra Volscorum deserta esse, laetus ab tumulo suos devocat et in castra Romana penetrat. [9] ubi cum vasta desertaque omnia atque eandem quam apud hostes foeditatem invenisset, priusquam Volscos cognitus error reduceret, quibus poterat sauciis ductis secum, ignarus quam regionem consul petisset, ad urbem proximis itineribus pergit. |