Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà IV, ãë. 43

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

43. (1)  ñëå­äóþ­ùåì ãîäó [421 ã.], â êîí­ñóëü­ñòâî Íóìå­ðèÿ Ôàáèÿ Âèáó­ëà­íà è Òèòà Êâèíê­öèÿ Êàïè­òî­ëè­íà, ñûíà Êàïè­òî­ëè­íà, êîãäà âîé­ñêîì ïî æðå­áèþ êîìàí­äî­âàë Ôàáèé, íå ñëó­÷è­ëîñü íè÷å­ãî äîñòîé­íî­ãî óïî­ìè­íà­íèÿ. (2) Ýêâû, âûñòà­âèâ­øèå áûëî ñâîå ðîá­êîå âîèí­ñòâî, ïîñòûä­íî áåæà­ëè, è áîëü­øîé ÷åñòè êîí­ñó­ëó â òîì íå áûëî.  òðè­óì­ôå åìó îòêà­çà­ëè, íî âñå æå, çà òî ÷òî îí çàãëà­äèë ïîçîð Ñåì­ï­ðî­íè­å­âà ïîðà­æå­íèÿ, ïîç­âî­ëè­ëè âñòó­ïèòü â ãîðîä ñ îâà­öè­åé97.

(3) Íî, ÷åì ìåíü­øèõ, ïðî­òèâ îïà­ñå­íèÿ, óñè­ëèé ïîòðå­áî­âà­ëà âîé­íà, òåì íåîæè­äàí­íåé îêà­çà­ëàñü ñðå­äè ýòîé áåç­ìÿ­òåæ­íî­ñòè ðàñ­ïðÿ ìåæ­äó ïàò­ðè­öè­ÿ­ìè è ïëå­áå­ÿ­ìè, âîç­íèê­øàÿ èç-çà óäâî­å­íèÿ ÷èñ­ëà êâå­ñòî­ðîâ98. (4) Êîãäà ýòî ïðåä­ëî­æå­íèå — èçáè­ðàòü, êðî­ìå äâóõ ãîðîä­ñêèõ êâå­ñòî­ðîâ, åùå äâî­èõ â ïîìîùü êîí­ñó­ëàì äëÿ ñ.213 âåäå­íèÿ âîé­íû — áûëî âíå­ñå­íî êîí­ñó­ëà­ìè â ñåíàò, ãäå ïîëó­÷è­ëî ïîë­íîå îäîá­ðå­íèå, íàðîä­íûå òðè­áó­íû ñòà­ëè áîðîòü­ñÿ çà òî, ÷òîáû ÷àñòü êâå­ñòî­ðîâ — à â òå âðå­ìå­íà â êâå­ñòî­ðû èçáè­ðà­ëèñü òîëü­êî ïàò­ðè­öèè — áûëà èç ïëå­áå­åâ. (5) Ïîíà­÷à­ëó è êîí­ñó­ëû è ñåíà­òî­ðû âñÿ­÷å­ñêè ïðî­òè­âî­äåé­ñò­âî­âà­ëè ýòèì ñòà­ðà­íè­ÿì, à ïîòîì óñòó­ïè­ëè, ñîãëà­ñèâ­øèñü íà òî, ÷òîáû êâå­ñòî­ðîâ, êàê è âîåí­íûõ òðè­áó­íîâ ñ êîí­ñóëü­ñêîé âëà­ñòüþ, íàðîä âûáè­ðàë ñâî­áîä­íî èç ïàò­ðè­öè­åâ è ïëå­áå­åâ, íî ýòà óñòóï­êà íè÷å­ãî íå äàëà, è òîãäà îíè âîâñå îòêà­çà­ëèñü îò çàìûñ­ëà óâå­ëè­÷èòü ÷èñ­ëî êâå­ñòî­ðîâ. (6) Íî îò íåãî íå îòêà­çà­ëèñü íàðîä­íûå òðè­áó­íû, è âîò óæå ñòà­ëè ðàçäà­âàòü­ñÿ íîâûå ïðåä­ëî­æå­íèÿ, ñóëèâ­øèå ñìó­òó; ñðå­äè íèõ — çàêîí î ðàçäå­ëå çåì­ëè. (7) Èç-çà ýòèõ âîë­íå­íèé ñåíàò ïðåä­ïî­÷åë èçáðàòü êîí­ñó­ëîâ, à íå âîåí­íûõ òðè­áó­íîâ, íî òàê êàê òðè­áó­íû âîç­ðà­æà­ëè — îíè äàæå íå äàâà­ëè ñåíà­òî­ðàì ñîáðàòü­ñÿ, — ñåíàò­ñêîå ïîñòà­íîâ­ëå­íèå ïðè­íÿ­òî íå áûëî è â ãîñóäàð­ñòâå — íå áåç óïîð­íîé áîðü­áû — âîç­íèê­ëî ìåæ­äó­öàð­ñò­âèå.

(8) Òàê êàê áî́ëüøàÿ ÷àñòü ñëå­äóþ­ùå­ãî ãîäà [420 ã.] áûëà ïîòðà­÷å­íà íà áîðü­áó íîâûõ íàðîä­íûõ òðè­áó­íîâ ñî ñìå­íÿ­þ­ùè­ìè äðóã äðó­ãà èíòåððåê­ñà­ìè, â õîäå êîòî­ðîé òðè­áó­íû ëèáî ìåøà­ëè ñåíà­òî­ðàì ñîáðàòü­ñÿ äëÿ ïåðå­äà­÷è âëà­ñòè î÷å­ðåä­íî­ìó èíòåððåê­ñó, ëèáî ÷èíè­ëè ïîìå­õè ïîñëåä­íå­ìó, ÷òîáû îí íå âíî­ñèë ñåíàò­ñêî­ãî ïîñòà­íîâ­ëå­íèÿ îá èçáðà­íèè êîí­ñó­ëîâ, (9) òî â êîí­öå êîí­öîâ Ëóöèé Ïàïè­ðèé Ìóãèë­ëàí, â ñâîþ î÷å­ðåäü ñòàâ­øèé èíòåððåê­ñîì, â óêîð è ñåíà­òî­ðàì, è íàðîä­íûì òðè­áó­íàì íàïîì­íèë, ÷òî çàáðî­øåí­íîå ëþäü­ìè ãîñóäàð­ñòâî åùå íå ïàëî ëèøü áëà­ãî­äà­ðÿ ïðî­ìûñ­ëó è ïîïå­÷å­íüþ áîãîâ, äà åùå ïîòî­ìó, ÷òî ñ âåé­ÿ­íà­ìè ïåðå­ìè­ðèå, à ýêâû ìåä­ëÿò. (10) Ìîæåò, îíè õîòÿò, ÷òîáû ãîñóäàð­ñòâî, íå îáåñ­ïå­÷åí­íîå âëà­ñòüþ ïàò­ðè­öè­åâ, ÷óòü ãðÿíåò ïåð­âàÿ ãðî­çà, áûëî óíè­÷òî­æå­íî? Ìîæåò, íå íàäî íàáè­ðàòü âîé­ñêî, à íàáðàí­íî­ìó âîé­ñêó íå íóæåí ïîë­êî­âî­äåö? Èëè âíóò­ðåí­íåé âîé­íîþ îíè ñîáè­ðà­þò­ñÿ ïðåä­îò­âðà­òèòü âîé­íó ñ íåïðè­ÿ­òå­ëåì? (11) Åñëè òàê ïîé­äåò äåëî, òî è áîãè áóäóò íå â ñèëàõ ñïà­ñòè ãîñóäàð­ñòâî ðèì­ëÿí. Îò÷å­ãî áû, îòáðî­ñèâ êðàé­íî­ñòè, íå äîáèòü­ñÿ âçà­èì­íî­ãî ñîãëà­ñèÿ, óâà­æàþ­ùå­ãî ïðà­âà îáå­èõ ñòî­ðîí: (12) ïóñòü ïàò­ðè­öèè íå âîç­ðà­æà­þò ïðî­òèâ âîåí­íûõ òðè­áó­íîâ ñ êîí­ñóëü­ñêîé âëà­ñòüþ, à íàðîä­íûå òðè­áó­íû íå âìå­øè­âà­þò­ñÿ â íàçíà­÷å­íèå ÷åòû­ðåõ êâå­ñòî­ðîâ íà îñíî­âà­íèè ñâî­áîä­íî­ãî íàðîä­íî­ãî ãîëî­ñî­âà­íèÿ, áåç ðàç­ëè­÷èé ñîñëî­âèé.

43. pro­xi­mo an­no Num. Fa­bio Vi­bu­la­no T. Quinctio Ca­pi­to­li­ni fi­lio Ca­pi­to­li­no con­su­li­bus duc­tu Fa­bii, cui sor­te ea pro­vin­cia eve­ne­rat, ni­hil dig­num me­mo­ra­tu ac­tum. [2] cum tre­pi­dam tan­tum os­ten­dis­sent aciem Aequi, tur­pi fu­ga fun­dun­tur haud mag­no con­su­lis de­co­re. ita­que tri­um­phus ne­ga­tus, ce­te­rum ob Sempro­nia­nae cla­dis le­va­tam ig­no­mi­niam ut ovans ur­bem intra­ret con­ces­sum est.

[3] que­mad­mo­dum bel­lum mi­no­re quam ti­mue­rant di­mi­ca­tio­ne erat per­fec­tum, sic in ur­be ex tran­quil­lo ne­co­pi­na­ta mo­les dis­cor­dia­rum in­ter ple­bem ac pat­res exor­ta est, coep­ta ab dup­li­can­do quaes­to­rum nu­me­ro. [4] quam rem — prae­ter duos ur­ba­nos ut crea­ren­tur alii quaes­to­res duo qui con­su­li­bus ad mi­nis­te­ria bel­li praes­to es­sent — a con­su­li­bus re­la­tam cum et pat­res sum­ma ope adpro­bas­sent, tri­bu­ni ple­bi cer­ta­men in­tu­le­runt ut pars quaes­to­rum — nam ad id tem­pus pat­ri­cii crea­ti erant — ex ple­be fie­ret. [5] ad­ver­sus quam ac­tio­nem pri­mo et con­su­les et pat­res sum­ma ope ad­ni­si sunt; con­ce­den­do dein­de ut, que­mad­mo­dum in tri­bu­nis con­su­la­ri po­tes­ta­te crean­dis, sic in quaes­to­ri­bus li­be­rum es­set ar­bit­rium po­pu­li, cum pa­rum pro­fi­ce­rent, to­tam rem de augen­do quaes­to­rum nu­me­ro omit­tunt. [6] ex­ci­piunt omis­sam tri­bu­ni, aliae­que su­bin­de, in­ter quas et ag­ra­riae le­gis, se­di­tio­sae ac­tio­nes ex­sis­tunt. prop­ter quos mo­tus cum se­na­tus con­su­les quam tri­bu­nos crea­ri mal­let, ne­que pos­set per in­ter­ces­sio­nes tri­bu­ni­cias se­na­tus con­sul­tum fie­ri, [7] res pub­li­ca a con­su­li­bus ad in­ter­reg­num, ne­que id ip­sum — nam coi­re pat­ri­cios tri­bu­ni pro­hi­be­bant — si­ne cer­ta­mi­ne in­gen­ti, re­dit. [8] cum pars maior in­se­quen­tis an­ni per no­vos tri­bu­nos ple­bi et ali­quot in­ter­re­ges cer­ta­mi­ni­bus extrac­ta es­set mo­do pro­hi­ben­ti­bus tri­bu­nis pat­ri­cios coi­re ad pro­den­dum in­ter­re­gem, mo­do in­ter­re­gem in­ter­pel­lan­ti­bus, [9] ne se­na­tus con­sul­tum de co­mi­tiis con­su­la­ri­bus fa­ce­ret, postre­mo L. Pa­pi­rius Mu­gil­la­nus pro­di­tus in­ter­rex cas­ti­gan­do nunc pat­res, nunc tri­bu­nos ple­bi de­ser­tam omis­sam­que ab ho­mi­ni­bus rem pub­li­cam, deo­rum pro­vi­den­tia cu­ra­que ex­cep­tam me­mo­ra­bat Veien­ti­bus in­du­tiis et cuncta­tio­ne Aequo­rum sta­re. [10] un­de si quid incre­pet ter­ro­ris, si­ne pat­ri­cio ma­gistra­tu pla­ce­re rem pub­li­cam oppri­mi? non exer­ci­tum, non du­cem scri­ben­do exer­ci­tui es­se? An bel­lo in­tes­ti­no bel­lum ex­ter­num pro­pul­sa­tu­ros? [11] quae si in unum con­ve­niant, vix deo­rum opi­bus quin ob­rua­tur Ro­ma­na res re­sis­ti pos­se. quin il­li re­mit­ten­do de sum­ma quis­que iuris me­diis con­si­liis co­pu­la­rent con­cor­diam, [12] pat­res pa­tien­do tri­bu­nos mi­li­tum pro con­su­li­bus fie­ri, tri­bu­ni ple­bi non in­ter­ce­den­do quo mi­nus quat­tuor quaes­to­res pro­mis­ce de ple­be ac pat­ri­bus li­be­ro suffra­gio po­pu­li fie­rent?

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 97Îá îâà­öèè ñì.: ïðè­ìå÷. 20 ê êí. III.
  • 98Âî âðå­ìå­íà öàðåé è ðàí­íåé Ðåñ­ïóá­ëè­êè êâå­ñòî­ðîì íàçû­âàë­ñÿ ñóäüÿ (èëè ñëå­äî­âà­òåëü) ïî óãî­ëîâ­íûì äåëàì. Ñ òå÷å­íè­åì âðå­ìå­íè èíñòè­òóò êâå­ñòó­ðû ïðè­îá­ðåë èíîå íàçíà­÷å­íèå: êâå­ñòî­ðû âåäà­ëè ãîñóäàð­ñò­âåí­íîé êàç­íîé.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000444 1364000445 1364000446