Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
45. (1) Ýòîò ãîä áëàãîäàðÿ ñ÷àñòüþ íàðîäà ðèìñêîãî îêàçàëñÿ îòìå÷åí ëèøü ãðîçíîé îïàñíîñòüþ, à íå áåäñòâèåì. Ðàáû ñ.215 ñãîâîðèëèñü ïîäæå÷ü Ãîðîä â ðàçíûõ ìåñòàõ, ÷òîáû, ïîêà ïîâñþäó íàðîä áóäåò çàíÿò ñïàñåíèåì ñâîèõ æèëèù, çàõâàòèòü ñèëîé îðóæèÿ Êðåïîñòü è Êàïèòîëèé. (2) Îñóùåñòâëåíèå ïðåñòóïíîãî çàìûñëà ïðåäîòâðàòèë Þïèòåð: ñõâà÷åííûå ïî äîíîñó äâîèõ ðàáîâ, ïðåñòóïíèêè áûëè êàçíåíû. À äîíîñ÷èêàì îòñ÷èòàëè â êàçíà÷åéñòâå ïî äåñÿòü òÿæåëûõ àññîâ — öåëîå ñîñòîÿíèå ïî òåì âðåìåíàì! — è äàëè â íàãðàäó ñâîáîäó. (3) Çàòåì ýêâû ñíîâà ïðèíÿëèñü ãîòîâèòüñÿ ê âîéíå, ïðè÷åì èç ñàìûõ äîñòîâåðíûõ èñòî÷íèêîâ â Ðèìå ñòàëî èçâåñòíî î òîì, ÷òî â ñîþçå ñî ñòàðûì âðàãîì âûñòóïèò íîâûé — Ëàáèêè101. (4)  Ðèìå óæå ïðèâûêëè ê òîìó, ÷òî ñ ýêâàìè ïðèõîäèòñÿ âîåâàòü ÷óòü ëè íå êàæäûé ãîä, êîãäà æå îòïðàâèëè ïîñëîâ â Ëàáèêè, òî ïîëó÷èëè äâóñìûñëåííûé îòâåò, èç êîòîðîãî ÿâñòâîâàëî, ÷òî îíè ïîêà ê âîéíå íå ãîòîâÿòñÿ, íî ìèð íå áóäåò äîëãèì. Ïîýòîìó òóñêóëàíöàì áûëî ïîðó÷åíî ñëåäèòü çà òåì, êàê áû â Ëàáèêàõ íå ñîçðåëà óãðîçà íîâîé âîéíû. (5) Íà ñëåäóþùèé ãîä [418 ã.] ê âîåííûì òðèáóíàì ñ êîíñóëüñêîé âëàñòüþ — Ëóöèþ Ñåðãèþ Ôèäåíàòó, Ìàðêó Ïàïèðèþ Ìóãèëëàíó è Ãàþ Ñåðâèëèþ, ñûíó Ïðèñêà, â ÷üå äèêòàòîðñòâî áûëè âçÿòû Ôèäåíû, — ÿâèëèñü ïîñëû èç Òóñêóëà. (6) Îíè ñîîáùèëè, ÷òî æèòåëè Ëàáèê âçÿëèñü çà îðóæèå è, îïóñòîøèâ ñîâìåñòíî ñ âîéñêîì ýêâîâ òóñêóëàíñêèå çåìëè, ñòàëè ëàãåðåì íà Àëüãèäå. (7) Òîò÷àñ Ëàáèêàì îáúÿâëåíà áûëà âîéíà, íî, êîãäà ñåíàò ïîñòàíîâèë, ÷òî âîåâàòü îòïðàâÿòñÿ äâîå òðèáóíîâ, à îäèí âîçüìåò íà ñåáÿ ïîïå÷åíèå î âíóòðåííèõ äåëàõ Ðèìà, ìåæäó òðèáóíàìè âäðóã âñïûõíóëà ññîðà: êàæäûé ñ÷èòàë ñåáÿ ïðåâîñõîäíûì ïîëêîâîäöåì, à çàáîòó î Ãîðîäå — íåáëàãîäàðíûì, íå ïðèíîñÿùèì ñëàâû ïîðó÷åíèåì. (8) Ïîêà ñåíàòîðû ñ èçóìëåíèåì ãëÿäåëè íà ýòó íåïðèñòîéíóþ ññîðó, Êâèíò Ñåðâèëèé çàÿâèë, ÷òî åñëè èì íå ñòûäíî íè ïåðåä ñåíàòîì, íè ïåðåä ãîñóäàðñòâîì, òî îí ïðåêðàòèò ýòîò ñïîð îòå÷åñêîé âëàñòüþ: «Ìîé ñûí, áåç æðåáèÿ, îñòàíåòñÿ íà÷àëüñòâîâàòü Ãîðîäîì. Ïóñòü òîëüêî òå, êòî ïðîñèòñÿ íà âîéíó, âåäóò åå îñìîòðèòåëüíåå è ñîãëàñíåå, ÷åì åå äîìîãàþòñÿ». |
45. annus felicitate populi Romani periculo potius ingenti quam clade insignis. servitia urbem ut incenderent distantibus locis coniurarunt, populoque ad opem passim ferendam tectis intento ut arcem Capitoliumque armati occuparent. [2] avertit nefanda consilia Iuppiter, indicioque duorum comprehensi sontes poenas dederunt. indicibus dena milia gravis aeris, quae tum divitiae habebantur, ex aerario numerata et libertas praemium fuit. [3] bellum inde ab Aequis reparari coeptum; et novos hostes Labicanos consilia cum veteribus iungere haud incertis auctoribus Romam est allatum. [4] Aequorum iam velut anniversariis armis adsueverat civitas: Labicos legati missi cum responsa inde rettulissent dubia, quibus nec tum bellum parari nec diuturnam pacem fore appareret, Tusculanis negotium datum adverterent animos ne quid novi tumultus Labicis oreretur. [5] ad insequentis anni tribunos militum consulari potestate inito magistratu legati ab Tusculo venerunt, L. Sergium Fidenatem M. Papirium Mugillanum C. Servilium Prisci filium, quo dictatore Fidenae captae fuerant. [6] nuntiabant legati Labicanos arma cepisse et cum Aequorum exercitu depopulatos agrum Tusculanum castra in Algido posuisse. [7] tum Labicanis bellum indictum; factoque senatus consulto ut duo ex tribunis ad bellum proficiscerentur, unus res Romae curaret, certamen subito inter tribunos exortum; se quisque belli ducem potiorem ferre, curam urbis ut ingratam ignobilemque aspernari. [8] cum parum decorum inter collegas certamen mirabundi patres conspicerent, Q. Servilius «quando nec ordinis huius ulla» inquit, «nec rei publicae est verecundia, patria maiestas altercationem istam dirimet. filius meus extra sortem urbi praeerit. bellum utinam qui adpetunt consideratius concordiusque quam cupiunt gerant.» |