Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà IV, ãë. 44

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

44. (1) Ñíà­÷à­ëà ñîñòî­ÿ­ëèñü âûáî­ðû âîåí­íûõ òðè­áó­íîâ ñ êîí­ñóëü­ñêîé âëà­ñòüþ. Èìè ñòà­ëè îäíè ïàò­ðè­öèè: Ëóöèé Êâèíê­öèé Öèí­öèí­íàò â òðå­òèé ðàç, Ëóöèé Ôóðèé Ìåäóë­ëèí âî âòî­ðîé, Ìàðê Ìàí­ëèé è Àâë Ñåì­ï­ðî­íèé Àòðà­òèí. (2) Âûáî­ðà­ìè êâå­ñòî­ðîâ âåäàë ýòîò ïîñëåä­íèé, à ñðå­äè íåñêîëü­êèõ ïëå­áå­åâ, äîìî­ãàâ­øèõ­ñÿ ýòîé äîëæ­íî­ñòè, áûë ñûí íàðîä­íî­ãî òðè­áó­íà Àíòè­ñòèÿ è áðàò äðó­ãî­ãî íàðîä­íî­ãî òðè­áó­íà, Ñåêñ­òà Ïîì­ïè­ëèÿ, êîòî­ðûì, îäíà­êî, íå ïîìîã­ëè íè ìîãó­ùå­ñòâî, íè ïîä­äåðæ­êà ïðè ãîëî­ñî­âà­íèè: èì ïðåä­ïî­÷ëè çíàò­íûõ, òåõ, ÷üèõ îòöîâ è äåäîâ âèäå­ëè ñ.214 êîí­ñó­ëà­ìè. (3) Âñå íàðîä­íûå òðè­áó­íû ïðè­øëè â ÿðîñòü, à áîëåå âñåõ — Ïîì­ïè­ëèé ñ Àíòè­ñòè­åì, çàäå­òûå òåì, ÷òî îòâåðã­ëè èõ ðîäè­÷åé. (4) Äà ÷òî æå ýòî òàêîå? Ðàç­âå îíè íå îêà­çû­âà­ëè áëà­ãî­äå­ÿ­íèé, ðàç­âå íå òåð­ïå­ëè íåñïðà­âåä­ëè­âî­ñòè îò ïàò­ðè­öè­åâ, ðàç­âå òåïåðü íàêî­íåö íå äàíî èì ïîëü­çî­âàòü­ñÿ ïðà­âà­ìè, êîòî­ðûå áûëè îòíÿ­òû. Òàê ïî÷å­ìó æå íå òîëü­êî â âîåí­íûå òðè­áó­íû, íî è â êâå­ñòî­ðû íå áûë èçáðàí íèêòî èç ïëå­áå­åâ? (5) Çíà­÷èò, íè÷å­ãî íå ñòî­ÿò ìîëü­áû îòöà çà ñûíà, áðà­òà çà áðà­òà — íàðîä­íûõ òðè­áó­íîâ, ÷üÿ âëàñòü ñâÿ­ùåí­íà è ó÷ðåæ­äå­íà äëÿ çàùè­òû ñâî­áî­äû?  ýòèõ âûáî­ðàõ, ãîâî­ðè­ëè îíè, áûë êàêîé-òî îáìàí, à Ñåì­ï­ðî­íèé âûêà­çàë áîëü­øå ëîâ­êî­ñòè, ÷åì ÷åñò­íî­ñòè. Èìåí­íî åãî íåñïðà­âåä­ëè­âîñòü, æàëî­âà­ëèñü îíè, è ïðè­âå­ëà ê òîìó, ÷òî èõ ëþäè íå ïðî­øëè íà äîëæ­íî­ñòè. (6) À òàê êàê íàïàñòü íà íåãî ñàìî­ãî, çàùè­ùåí­íî­ãî êàê íåâè­íîâ­íî­ñòüþ, òàê è çàíè­ìàå­ìîé äîëæ­íî­ñòüþ, îíè íå ìîã­ëè, òî è íàïðà­âè­ëè ãíåâ ñâîé íà Ãàÿ Ñåì­ï­ðî­íèÿ, äâîþ­ðîä­íî­ãî áðà­òà Àòðà­òè­íà, è ñ ïîìî­ùüþ òðè­áó­íà Ìàð­êà Êàíó­ëåÿ âûçâà­ëè åãî íà ñóä çà ïîðà­æå­íèå â âîéíå ñ âîëüñêà­ìè. (7) Îäíî­âðå­ìåí­íî òåìè æå òðè­áó­íà­ìè â ñåíà­òå áûë ïîä­íÿò âîïðîñ î ðàçäå­ëå çåì­ëè, ÷åìó âñå­ãäà ðåøè­òåëü­íî ïðî­òè­âèë­ñÿ Ãàé Ñåì­ï­ðî­íèé — îáñòî­ÿ­òåëü­ñòâî, êîòî­ðîå è áûëî âçÿ­òî â ðàñ­÷åò, — èáî, ñíè­ìè îí ñâîè âîç­ðà­æå­íèÿ, è ó ïàò­ðè­öè­åâ ïðî­ïà­ëî áû ê íåìó âñÿ­êîå äîâå­ðèå, à åñëè áû îí ñòàë óïîð­ñò­âî­âàòü â ïðåä­äâå­ðèè ñóäà, òî âîñ­ñòà­íî­âèë áû ïðî­òèâ ñåáÿ ïëå­áå­åâ. (8) Ñåì­ï­ðî­íèé ïðåä­ïî­÷åë îáðå÷ü ñåáÿ íåíà­âè­ñòè ïðî­òèâ­íè­êîâ, ïîñòðà­äàòü ñàìî­ìó, íî íå íàíå­ñòè óùåðá ãîñóäàð­ñòâó. (9) Îí òâåð­äî ñòî­ÿë íà òîì, ÷òîáû íè â ÷åì íå ïîïó­ñòè­òåëü­ñò­âî­âàòü òðåì òðè­áó­íàì: èìè äâè­æåò íå ñòîëü­êî æåëà­íèå äîáèòü­ñÿ çåì­ëè äëÿ ïëå­áå­åâ, ñêîëü­êî íåíà­âèñòü ê íåìó, Ñåì­ï­ðî­íèþ, à ó íåãî äîñòàíåò ìóæå­ñòâà ïðå­îäî­ëåòü ýòè íàïà­ñòè, ëèøü áû òîëü­êî ñåíà­òó íå ïðè­õî­äè­ëîñü, ùàäÿ åãî îäíî­ãî, íàíî­ñèòü óùåðá âñå­ìó îáùå­ñòâó. (10) Íè ðàçó íå ïîòå­ðÿâ ïðè­ñóò­ñò­âèÿ äóõà, îí ñàì, êîãäà íàñòàë äåíü ñóäà, ïðî­âåë ñâîþ çàùè­òó, íî âñå ñòà­ðà­íèÿ ïàò­ðè­öè­åâ íå ñìîã­ëè óòè­õî­ìè­ðèòü íàðîä, è Ñåì­ï­ðî­íèÿ ïðè­ñóäè­ëè ê ïåíå â ïÿò­íà­äöàòü òûñÿ÷ àññîâ.

(11)  òîì æå ãîäó îò îáâè­íå­íèÿ â íàðó­øå­íèè öåëî­ìóä­ðèÿ çàùè­ùà­ëàñü íåïî­âèí­íàÿ â ýòîì ïðå­ñòóï­ëå­íèè âåñòàë­êà Ïîñòó­ìèÿ, ñèëü­íîå ïîäî­çðå­íèå ïðî­òèâ êîòî­ðîé âíó­øè­ëè èçûñ­êàí­íîñòü íàðÿäîâ è ñëèø­êîì íåçà­âè­ñè­ìûé äëÿ äåâóø­êè íðàâ. (12) Îïðàâ­äàí­íàÿ ïîñëå îòñðî÷­êè â ðàñ­ñìîò­ðå­íèè äåëà99, îíà ïîëó­÷è­ëà îò âåëè­êî­ãî ïîí­òè­ôè­êà ïðåä­ïè­ñà­íèå âîç­äåð­æè­âàòü­ñÿ îò ðàç­âëå­÷å­íèé, âûãëÿäåòü íå ìèëî­âèä­íîé, íî áëà­ãî­÷å­ñòè­âîé.  òîì æå ãîäó êàì­ïàí­öû çàõâà­òè­ëè Êóìû, ãîðîä, äî òåõ ïîð ïðè­íàä­ëå­æàâ­øèé ãðå­êàì100.

(13) Íà ñëå­äóþ­ùèé ãîä âîåí­íû­ìè òðè­áó­íà­ìè ñ êîí­ñóëü­ñêîé âëà­ñòüþ ñòà­ëè Àãðèï­ïà Ìåíå­íèé Ëàíàò, Ïóá­ëèé Ëóêðå­öèé Òðè­öè­ïè­òèí è Ñïó­ðèé Íàâ­òèé Ðóòèë [419 ã.].

44. tri­bu­ni­cia pri­mum co­mi­tia sunt ha­bi­ta. crea­ti tri­bu­ni con­su­la­ri po­tes­ta­te om­nes pat­ri­cii, L. Quincti­us Cin­cin­na­tus ter­tium L. Fu­rius Me­dul­li­nus ite­rum M. Man­lius A. Sempro­nius At­ra­ti­nus. [2] hoc tri­bu­no co­mi­tia quaes­to­rum ha­ben­te pe­ten­ti­bus­que in­ter ali­quot ple­beios fi­lio A. An­tis­ti tri­bu­ni ple­bis et frat­re al­te­rius tri­bu­ni ple­bis Sex. pom­pi­li, nec po­tes­tas nec suffra­ga­tio ho­rum va­luit quin quo­rum pat­res avos­que con­su­les vi­de­rant eos no­bi­li­ta­te prae­fer­rent. [3] fu­re­re om­nes tri­bu­ni ple­bi, an­te om­nes Pom­pi­lius An­tis­tius­que, re­pul­sa suo­rum ac­cen­si. quid­nam id rei es­set? [4] non suis be­ne­fi­ciis, non pat­rum iniu­riis, non de­ni­que ius usur­pan­di li­bi­di­ne, cum li­ceat quod an­te non li­cue­rit, si non tri­bu­num mi­li­ta­rem, ne quaes­to­rem qui­dem quem­quam ex ple­be fac­tum! [5] non va­luis­se pat­ris pro fi­lio, frat­ris pro frat­re pre­ces, tri­bu­no­rum ple­bis, po­tes­ta­tis sac­ro­sanctae ad auxi­lium li­ber­ta­tis crea­tae. frau­dem pro­fec­to in re es­se, et A. Sempro­nium co­mi­tiis plus ar­tis ad­hi­buis­se quam fi­dei. eius iniu­ria que­ri suos ho­no­re deiec­tos. [6] ita­que cum in ip­sum et in­no­cen­tia tu­tum et ma­gistra­tu, in quo tunc erat, im­pe­tus fie­ri non pos­set, fle­xe­re iras in C. Sempro­nium, pat­rue­lem At­ra­ti­ni, eique ob ig­no­mi­niam Volsci bel­li adiu­to­re col­le­ga M. Ca­nu­leio diem di­xe­re. [7] su­bin­de ab iis­dem tri­bu­nis men­tio in se­na­tu de ag­ris di­vi­den­dis in­la­ta est, cui ac­tio­ni sem­per acer­ri­me C. Sempro­nius res­ti­te­rat, ra­tis, id quod erat, aut de­po­si­ta cau­sa le­vio­rem fu­tu­rum apud pat­res reum aut per­se­ve­ran­tem sub iudi­cii tem­pus ple­bem of­fen­su­rum. [8] ad­ver­sae in­vi­diae obi­ci ma­luit et suae no­ce­re cau­sae quam pub­li­cae dees­se; [9] ste­tit­que in eadem sen­ten­tia ne qua lar­gi­tio, ces­su­ra in tri­um gra­tiam tri­bu­no­rum, fie­ret; nec tum ag­rum ple­bi, sed si­bi in­vi­diam quae­ri; se quo­que su­bi­tu­rum eam tem­pes­ta­tem for­ti ani­mo; nec se­na­tui tan­ti se ci­vem aut quem­quam ali­um de­be­re es­se, ut in par­cen­do uni ma­lum pub­li­cum fiat. [10] ni­hi­lo de­mis­sio­re ani­mo, cum dies ve­nit, cau­sa ip­se pro se dic­ta, ne­qui­quam om­nia ex­per­tis pat­ri­bus ut mi­ti­ga­rent ple­bem, quin­de­cim mi­li­bus aeris dam­na­tur.

[11] eodem an­no Pos­tu­mia vir­go Ves­ta­lis de in­ces­tu cau­sam di­xit cri­mi­ne in­no­xia, ab sus­pi­cio­ne prop­ter cul­tum amoe­nio­rem in­ge­nium­que li­be­rius quam vir­gi­nem de­cet pa­rum ab­hor­rens. [12] eam amplia­tam, dein­de ab­so­lu­tam pro col­le­gii sen­ten­tia pon­ti­fex ma­xi­mus absti­ne­re iocis co­li­que sancte po­tius quam sci­te ius­sit. eodem an­no a Cam­pa­nis Cu­mae, quam Grae­ci tum ur­bem te­ne­bant, ca­piun­tur.

[13] in­se­quens an­nus tri­bu­nos mi­li­tum con­su­la­ri po­tes­ta­te ha­buit Ag­rip­pam Me­ne­nium La­na­tum P. Luc­re­tium Tri­ci­pi­ti­num Sp. Nau­tium Ru­tu­lum,

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 99Îòñðî÷­êà â ðàñ­ñìîò­ðå­íèè äåëà ïðî­èñ­õî­äè­ëà â ñëó­÷àå, åñëè ñóäüÿ­ìè ïðè­íè­ìà­ëîñü ðåøå­íèå: «non li­quet» («íå ÿñíî»), ò. å. îáñòî­ÿ­òåëü­ñòâà äåëà íåäî­ñòà­òî÷­íî ïðî­ÿñ­íÿ­ëèñü â õîäå ðàç­áè­ðà­òåëü­ñòâà è ïîÿâ­ëÿ­ëàñü íåîá­õî­äè­ìîñòü â ïîëó­÷å­íèè äîïîë­íè­òåëü­íîé èíôîð­ìà­öèè. (Âïðî­÷åì, ïåð­âûå äîñòî­âåð­íûå ñâåäå­íèÿ îá ýòîé ïðî­öåäó­ðå îòíî­ñÿò­ñÿ êî II â. äî í. ý.). Î âåñòàë­êàõ ñì.: ïðè­ìå÷. 23 ê êí. I.
  • 100Î Êóìàõ ñì.: ïðè­ìå÷. 28 ê êí. II.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000445 1364000446 1364000447