Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
53. (1)  êîíñóëüñòâî Ìàðêà Ýìèëèÿ è Ãàÿ Âàëåðèÿ Ïîòèòà [410 ã.] ñòàëè ãîòîâèòüñÿ ê âîéíå ýêâû, êîòîðûì âîëüñêè, õîòÿ èõ íàðîäíîå ñîáðàíèå íå òîðîïèëîñü îáúÿâëÿòü âîéíó, ïðåäîñòàâèëè â íàåìíèêè äîáðîâîëüöåâ. (2) Íàðîäíûé òðèáóí Ìàðê Ìåíåíèé, ïðåäëîæèâøèé çàêîí î ðàçäåëå çåìëè, ìåøàë êîíñóëó Âàëåðèþ ïðîèçâåñòè íàáîð âîéñêà, âûçâàííûé òåì, ÷òî, ïî ñëóõàì, ïðîòèâíèê óæå âñòóïèë â çåìëè ëàòèíîâ è ãåðíèêîâ; íèêòî íå õîòåë èäòè ê ïðèñÿãå, (3) êàê âäðóã ïðèøëà âåñòü î âçÿòèè íåïðèÿòåëåì Êàðâåíòñêîé êðåïîñòè119. (4) Çà ýòîò ïîçîð ñåíàòîðû âîçíåíàâèäåëè Ìåíåíèÿ, à îñòàëüíûå òðèáóíû — âåäü ïðîòèâíèêè çåìåëüíûõ çàêîíîâ áûëè ïîäãîòîâëåíû çàðàíåå — óñìîòðåëè â ýòîì ïîðàæåíèè ïîâîä äëÿ ñîïðîòèâëåíèÿ. (5) Ïðèíÿòèå ðåøåíèÿ îòòÿãèâàëîñü ðàçãîðåâøèìèñÿ ñïîðàìè, âî âðåìÿ êîòîðûõ êîíñóëû, ïðèçûâàÿ â ñâèäåòåëè áîãîâ è ëþäåé, âèíèëè â óæå ïîíåñåííûõ è âî âñåõ ãðÿäóùèõ ïîñòûäíûõ ïîðàæåíèÿõ Ìåíåíèÿ, (6) êîòîðûé ìåøàë íàáðàòü âîéñêî, à òîò ãðîìêî âîçðàæàë: ïóñòü-äå íåçàêîííûå õîçÿåâà îáùåñòâåííûõ çåìåëü óñòóïÿò, è îí íå áóäåò ïðåïÿòñòâîâàòü íàáîðó. (7) Íàêîíåö äåâÿòü òðèáóíîâ ïîñòàíîâèëè ïðåêðàòèòü ñïîðû è îáúÿâèëè îáùåå ðåøåíèå îêàçûâàòü ïîääåðæêó êîíñóëó Ãàþ Âàëåðèþ â ïðèíÿòèè ìåð — íàëîæåíèè øòðàôà èëè èíîãî íàêàçàíèÿ — ïðîòèâ èõ ñ.222 ñîòîâàðèùà, ÷èíÿùåãî ïîìåõè íàáîðó, è ïðîòèâ óêëîíÿþùèõñÿ îò âîèíñêîé ñëóæáû. (8) Ïîñëå òîãî êàê âîîðóæåííûé ýòèì ðåøåíèåì êîíñóë ïðèêàçàë ñõâàòèòü è íåìíîãèõ âçûâàâøèõ ê òðèáóíó, ñòðàõ çàñòàâèë îñòàëüíûõ ïðèíåñòè ïðèñÿãó. (9) Õîòÿ âîéñêî, ïîñëàííîå ê Êàðâåíòó, íåíàâèäåëî è áîÿëîñü êîíñóëà, îíî òîò÷àñ ÿðîñòíî áðîñèëîñü íà ïðèñòóï è, îòáðîñèâ çàùèòíèêîâ êðåïîñòè, îâëàäåëî åþ: óäîáíûé ñëó÷àé äëÿ íàïàäåíèÿ ïðåäîñòàâèëè òå, ÷òî âûøëè èç êðåïîñòè íà äîáû÷ó è ïî íåáðåæíîñòè ðàçáðåëèñü. (10) Íàãðàáëåííîãî âðàãàìè â íåïðåðûâíûõ íàáåãàõ îêàçàëîñü íå òàê óæ ìàëî: îíè âñå ñêëàäûâàëè â áåçîïàñíîì ìåñòå. Êîíñóë âåëåë êâåñòîðàì ïðîäàòü âñå ýòî ñ òîðãîâ, à äîõîä — â êàçíó è ñêàçàë, ÷òî âîéñêî òîëüêî òîãäà áóäåò ó÷àñòâîâàòü â äåëåæå äîáû÷è, êîãäà âîèíû ïåðåñòàíóò óêëîíÿòüñÿ îò íåñåíèÿ ñëóæáû. (11) Íåíàâèñòü ê íåìó ïðîñòîãî íàðîäà è âîèíîâ òîëüêî óñèëèëàñü. È âîò, êîãäà îí, ïî ñåíàòñêîìó ïîñòàíîâëåíèþ — ñ îâàöèåé, âñòóïèë â Ðèì, âîèíû â áåçûñêóñíûõ è ïî-ñîëäàòñêè äåðçêèõ ñòèõàõ ïîïåðåìåííî òî áðàíèëè êîíñóëà, òî âîçíîñèëè õâàëó Ìåíåíèþ. (12) Ñòîèëî êîìó-íèáóäü èç òîëïÿùåãîñÿ êðóãîì íàðîäà óïîìÿíóòü èìÿ òðèáóíà, êàê âîéñêî íàïåðåðûâ ñ òîëïîé íà÷èíàëî ðóêîïëåñêàòü è âûêðèêèâàòü ïðèâåòñòâèÿ. (13) Ïîñëåäíåå îáñòîÿòåëüñòâî îáåñïîêîèëî ñåíàòîðîâ êóäà áîëüøå, ÷åì âîøåäøåå â îáû÷àé ïîíîøåíèå êîíñóëà120; êàçàëîñü, Ìåíåíèé, åñëè çàõî÷åò, íàâåðíÿêà áóäåò èçáðàí â âîåííûå òðèáóíû, âî èçáåæàíèå ÷åãî è áûëè íàçíà÷åíû âûáîðû êîíñóëîâ. |
53. M. Aemilio C. Valerio Potito consulibus bellum Aequi parabant, Volscis, quamquam non publico consilio capessentibus arma, voluntariis mercede secutis militiam. [2] ad quorum famam hostium — iam enim in Latinum Hernicumque transcenderant agrum — dilectum habentem Valerium consulem M. Menenius tribunus plebis, legis agrariae lator, cum impediret auxilioque tribuni nemo invitus sacramento diceret, [3] repente nuntiatur arcem Carventanam ab hostibus occupatam esse. [4] ea ignominia accepta cum apud patres invidiae Menenio fuit, tum ceteris tribunis, iam ante praeparatis intercessoribus legis agrariae, praebuit iustiorem causam resistendi collegae. [5] itaque cum res diu ducta per altercationem esset, consulibus deos hominesque testantibus quidquid ab hostibus cladis ignominiaeque aut iam acceptum esset aut immineret culpam penes Menenium fore, qui dilectum impediret, [6] Menenio contra vociferante, si iniusti domini possessione agri publici cederent, se moram dilectui non facere, [7] decreto interposito novem tribuni sustulerunt certamen pronuntiaveruntque ex collegii sententia C. Valerio consuli se, damnum aliamque coercitionem adversus intercessionem collegae dilectus causa detractantibus militiam inhibenti, auxilio futuros esse. [8] hoc decreto consul armatus cum paucis appellantibus tribunum collum torsisset, metu ceteri sacramento dixere. [9] ductus exercitus ad Carventanam arcem, quamquam invisus infestusque consuli erat, impigre primo statim adventu deiectis qui in praesidio erant arcem recipit; praedatores ex praesidio per neglegentiam dilapsi occasionem aperuere ad invadendum. [10] praedae ex adsiduis populationibus, quod omnia in locum tutum congesta erant, fuit aliquantum. venditum sub hasta consul in aerarium redigere quaestores iussit, tum praedicans participem praedae fore exercitum, cum militiam non abnuisset. [11] auctae inde plebis ac militum in consulem irae. itaque cum ex senatus consulto urbem ovans introiret, alternis inconditi versus militari licentia iactati, quibus consul increpitus, [12] Meneni celebre nomen laudibus fuit, cum ad omnem mentionem tribuni favor circumstantis populi plausuque et adsensu cum vocibus militum certaret. [13] plusque ea res quam prope sollemnis militum lascivia in consulem curae patribus iniecit; et tamquam haud dubius inter tribunos militum honos Meneni, si peteret, consularibus comitiis est exclusus. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß