Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
55. (1) Íå áûëî, îäíàêî, íè îäíîãî êîíñóëüñêîãî ðàñïîðÿæåíèÿ, ïðèäðàâøèñü ê êîòîðîìó íàðîäíûå òðèáóíû ñìîãëè áû âûæàòü òî, ê ÷åìó ñòðåìèëèñü, êàê âäðóã íåæäàííóþ óäà÷ó ïðèíåñëî èì èçâåñòèå î ãðàáèòåëüñêèõ âòîðæåíèÿõ âîëüñêîâ è ýêâîâ âî âëàäåíèÿ ëàòèíîâ è ãåðíèêîâ. (2) Êàê òîëüêî êîíñóëû, ñîãëàñíî ñåíàòñêîìó ïîñòàíîâëåíèþ, ïðèñòóïèëè ê íàáîðó âîéñêà, òðèáóíû ðåøèòåëüíî âîñïðîòèâèëèñü ýòîìó, ñëàâÿ êàê âûïàâøóþ íà äîëþ ïëåáååâ, òàê è ñîáñòâåííóþ ñâîþ óäà÷ó. (3) Èõ áûëî òðîå òðèáóíîâ — ìóæåé íåóêðîòèìûõ è ñàìûõ ðîäîâèòûõ ñðåäè ïëåáååâ. Äâîå âçÿëè íà ñåáÿ òðóä íåîòñòóïíî ñëåäèòü çà êàæäûì øàãîì îáîèõ êîíñóëîâ, à òðåòüåìó ïîðó÷èëè òî ïîäñòðåêàòü, òî îñàæèâàòü òîëïó ðå÷àìè. (4) Êîíñóëû íå ìîãëè äîáèòüñÿ íàáîðà, òðèáóíû — æåëàííûõ âûáîðîâ. Íî óäà÷à óæå ñêëîíÿëàñü íà ñòîðîíó ïëåáååâ, êîãäà ïðèøëà âåñòü î òîì, ÷òî ýêâû íàïàëè íà Êàðâåíòñêóþ êðåïîñòü è, ïîêà åå çàùèòíèêè ãðàáèëè îêðóãó, çàõâàòèëè Êàðâåíò, óíè÷òîæèâ ìàëî÷èñëåííóþ ñòðàæó, à çàòåì ïåðåáèâ êàê òåõ, êòî âåðíóëñÿ â êðåïîñòü, òàê è òåõ, êòî áðîäèë ïî îêðåñòíîñòÿì. (5) Ýòà íåóäà÷à ðèìëÿí ïðèäàëà òðèáóíàì íîâûå ñèëû. Ïîñëå òùåòíûõ ïîïûòîê çàñòàâèòü òðèáóíîâ íå ìåøàòü âåäåíèþ âîéíû (èõ íå îñòàíîâèëè íè áåäñòâèÿ ãîñóäàðñòâà, íè íåíàâèñòü ê íèì ñàìèì) îíè âçÿëè âåðõ, äîáèâøèñü ñåíàòñêîãî ïîñòàíîâëåíèÿ îá èçáðàíèè âîåííûõ òðèáóíîâ, (6) ïðèíÿòîãî, ïðàâäà, ñ òåì óñëîâèåì, ÷òî íàðîäíûå òðèáóíû, èçáðàííûå íà ýòîò ãîä è ïåðåèçáðàííûå íà ñëåäóþùèé, â ðàñ÷åò ïðèíèìàòüñÿ íå áóäóò: ñåíàòîðû, êîíå÷íî æå, (7) èìåëè â âèäó Èöèëèåâ, ïîäîçðåâàåìûõ â òîì, ÷òî â íàãðàäó çà ìÿòåæíûé ñâîé òðèáóíàò îíè ïîòðåáóþò êîíñóëüñêîãî äîñòîèíñòâà123. (8) Íî âîò ñ ñîãëàñèÿ îáîèõ ñîñëîâèé íà÷àëñÿ íàáîð âîéñêà è ïîäãîòîâêà ê âîéíå. Ðàçíûå ëåòîïèñöû ãîâîðÿò ðàçíîå î òîì, îáà ëè êîíñóëà îòïðàâèëèñü ê Êàðâåíòñêîé êðåïîñòè, èëè îäèí îñòàëñÿ äëÿ ïðîâåäåíèÿ âûáîðîâ; âñå ñõîäÿòñÿ ëèøü â îäíîì: ïîñëå äîëãîé áåñïëîäíîé îñàäû ðèìëÿíå îòñòóïèëè îò Êàðâåíòà, ñèëàìè òîãî æå âîéñêà îòíÿëè ó âîëüñêîâ Âåððóãèíó124 è, îïóñòîøèâ èõ âëàäåíèÿ, à òàêæå ðàçãðàáèâ çåìëè ýêâîâ, âåðíóëèñü ñ áîãàòîé äîáû÷åé. |
55. sed nulla erat consularis actio quam impediendo id quod petebant exprimerent, cum mira opportunitate Volscos et Aequos praedatum extra fines exisse in agrum Latinum Hernicumque adfertur. [2] ad quod bellum ubi ex senatus consulto consules dilectum habere occipiunt, obstare tunc enixe tribuni sibi plebique eam fortunam oblatam memorantes. [3] tres erant et omnes acerrimi viri generosique iam, ut inter plebeios. duo singuli singulos sibi consules adservandos adsidua opera desumunt; uni contionibus data nunc detinenda, nunc concienda plebs. [4] nec dilectum consules nec comitia quae petebant tribuni expediebant. inclinante deinde se fortuna ad causam plebis nuntii veniunt arcem Carventanam dilapsis ad praedam militibus qui in praesidio erant, Aequos interfectis paucis custodibus arcis invasisse; alios recurrentes in arcem, alios palantes in agris caesos. [5] ea adversa civitati res vires tribuniciae actioni adiecit. nequiquam enim temptati ut tum denique desisterent impediendo bello, postquam non cessere nec publicae tempestati nec suae invidiae, pervincunt ut senatus consultum fiat de tribunis militum creandis, [6] certo tamen pacto ne cuius ratio haberetur qui eo anno tribunus plebis esset, neve quis reficeretur in annum tribunus plebis, [7] haud dubie Icilios denotante senatu, quos mercedem seditiosi tribunatus petere consulatum insimulabant. tum dilectus haberi bellumque omnium ordinum consensu apparari coeptum. [8] consules ambo profecti sint ad arcem Carventanam, an alter ad comitia habenda substiterit, incertum diversi auctores faciunt; illa pro certo habenda, in quibus non dissentiunt, ab arce Carventana, cum diu nequiquam oppugnata esset, recessum, Verruginem in Volscis eodem exercitu receptam, populationesque et praedas et in Aequis et in Volsco agro ingentes factas. |