Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
57. (1) Ýòà ðàñïðÿ, ñòîëü íåñâîåâðåìåííî âñïûõíóâøàÿ ïåðåä ëèöîì âîåííîé îïàñíîñòè, çàíèìàëà ëþäåé äî òåõ ïîð, (2) ïîêóäà ïîñëå äîëãèõ âîçðàæåíèé Þëèÿ è Êîðíåëèÿ ïðîòèâ íåñïðàâåäëèâîãî ëèøåíèÿ èõ ïîëíîìî÷èé, õîòÿ îíè âïîëíå ïîäõîäèëè äëÿ ýòîé âîéíû êàê ïîëêîâîäöû, (3) âîåííûé òðèáóí Àãàëà Ñåðâèëèé íå ñêàçàë, ÷òî íå ïîòîìó îí òàê äîëãî ìîë÷àë, ÷òî êîëåáàëñÿ â âûáîðå — õîðîøèé ãðàæäàíèí íå îòäåëÿåò ñâîèõ çàáîò îò ãîñóäàðñòâåííûõ, — à ïîòîìó, ÷òî íàäåÿëñÿ íà ñ.225 äîáðîâîëüíîå ïîä÷èíåíèå ñâîèõ ñîòîâàðèùåé âëàñòè ñåíàòà, íå äîæèäàÿñü, ïîêà òîò îáðàòèòñÿ çà ïîìîùüþ â áîðüáå ïðîòèâ íèõ ê íàðîäíûì òðèáóíàì. (4) Äàæå è òåïåðü åñëè áû îí çíàë, ÷òî äåëî òåðïèò, òî îõîòíî äàë áû ñîòîâàðèùàì âðåìÿ ïðåâîçìî÷ü èõ ÷ðåçìåðíîå óïðÿìñòâî, íî âîéíà íå æäåò îò íåãî ëè÷íûõ ìíåíèé, à ïîòîìó ñîãëàñèþ ñîòîâàðèùåé îí ïðåäïî÷òåò îáùåñòâåííóþ ïîëüçó è åñëè ñåíàò äåðæèòñÿ òîãî æå ìíåíèÿ, (5) òî áëèæàéøåé íî÷üþ ïðîâîçãëàñèò äèêòàòîðà è ïî ïåðâîìó ïðèêàçó âûñòóïèò ïðîòèâ âñÿêîãî, êòî âîñïðîòèâèòñÿ ñåíàòñêîìó ïîñòàíîâëåíèþ. (6) Ýòèì îí ñíèñêàë ñåáå çàñëóæåííóþ ïîõâàëó è âñåîáùóþ áëàãîäàðíîñòü, à ïðîâîçãëàñèâ äèêòàòîðîì Ïóáëèÿ Êîðíåëèÿ, ñàì áûë íàçíà÷åí èì íà÷àëüíèêîì êîííèöû, ïîêàçàâ ñâîèì èçóìëåííûì òîâàðèùàì, ÷òî ïî÷åñòè è ñëàâà áëàãîâîëÿò ëèøü òåì, êòî ñàì ê íèì íå ñòðåìèòñÿ. (7) À âîéíà áûëà íå ïðèìå÷àòåëüíàÿ íè÷åì. Íåïðèÿòåëÿ ðàçãðîìèëè ó Àíòèÿ â ïåðâîì æå (ïðèòîì ëåãêîì) áîþ, ïîñëå ÷åãî ïîáåäèòåëè îïóñòîøèëè çåìëè âîëüñêîâ, à ó Ôóöèíñêîãî îçåðà126 âçÿëè ïðèñòóïîì íåáîëüøóþ êðåïîñòü, ïëåíèâ òðè òûñÿ÷è ÷åëîâåê, òîãäà êàê ïðî÷èå âîëüñêè çàïåðëèñü â ãîðîäå è ñòðàíó ñâîþ íå çàùèùàëè. (8) Äèêòàòîð âûèãðàë âîéíó, êàçàëîñü ñ èçáûòêîì âçûñêàííûé óäà÷åé, âåðíóëñÿ â ãîðîä, ñíèñêàâ óñïåõ, íî íå ñëàâó, è ñëîæèë ñ ñåáÿ ïîëíîìî÷èÿ. (9) Âîåííûå òðèáóíû, äàæå íå âñïîìíèâ î êîíñóëüñêèõ âûáîðàõ — òàêóþ çëîáó âûçâàëî ó íèõ ïðîâîçãëàøåíèå äèêòàòîðà, — ñíîâà îáúÿâèëè î âûáîðàõ òðèáóíîâ. (10) Òóò ïàòðèöèè íå íà øóòêó âñòðåâîæèëèñü, óâèäåâ, êàê ñâîè æå ïðåäàþò èõ äåëî. (11) È ïîäîáíî òîìó, êàê â ïðîøëîì ãîäó, èç-çà òîãî, ÷òî ñðåäè ïðåäëîæåííûõ ïëåáåÿìè áûëè ëþäè íåäîñòîéíåéøèå, íàðîä îòâåðíóëñÿ äàæå è îò äîñòîéíûõ, òàê è òåïåðü, ÷òîáû çàêðûòü äîñòóï ïëåáåÿì, ïàòðèöèè âûñòàâèëè äëÿ èçáðàíèÿ ñàìûõ çíà÷èòåëüíûõ â ñâîåì ñîñëîâèè ëþäåé, ìåñòà äëÿ êîòîðûõ áûëè îáåñïå÷åíû âñåîáùèì ïî÷åòîì è óâàæåíèåì. (12) Âîåííûìè òðèáóíàìè ñòàëè ÷åòâåðî, êàæäîìó èç êîòîðûõ óæå ïðåäîñòàâëÿëàñü òàêàÿ ÷åñòü — Ëóöèé Ôóðèé Ìåäóëëèí, Ãàé Âàëåðèé Ïîòèò, Íóìåðèé Ôàáèé Âèáóëàí è Ãàé Ñåðâèëèé Àãàëà, îáÿçàííûé íåçàìåäëèòåëüíûì ïîâòîðíûì èçáðàíèåì êàê äðóãèì ñâîèì äîáðîäåòåëÿì, òàê è ïðîÿâëåííîìó òîëüêî ÷òî ðåäêîñòíîìó è âñåõ ê íåìó ðàñïîëîæèâøåìó ñàìîîáëàäàíèþ. |
57. haec contentio minime idoneo tempore, cum tantum belli in manibus esset, [2] occupaverat cogitationes hominum, donec ubi diu alternis Iulius Corneliusque cum ad id bellum ipsi satis idonei duces essent, non esse aequum mandatum sibi a populo eripi honorem disseruere, [3] tum Ahala Servilius tribunus militum tacuisse se tam diu ait, non quia incertus sententiae fuerit — quem enim bonum civem secernere sua a publicis consilia? — sed quia maluerit collegas sua sponte cedere auctoritati senatus quam tribuniciam potestatem adversus se implorari paterentur. [4] tum quoque si res sineret, libenter se daturum tempus iis fuisse ad receptum nimis pertinacis sententiae; sed cum belli necessitates non exspectent humana consilia, potiorem sibi collegarum gratia rem publicam fore, [5] et si maneat in sententia senatus, dictatorem nocte proxima dicturum ac, si quis intercedat senatus consulto, auctoritate se fore contentum. [6] quo facto cum haud immeritam laudem gratiamque apud omnis tulisset, dictatore P. Cornelio dicto ipse ab eo magister equitum creatus exemplo fuit collegas eumque intuentibus, quam gratia atque honos opportuniora interdum non cupientibus essent. [7] bellum haud memorabile fuit. uno atque eo facili proelio caesi ad Antium hostes; victor exercitus depopulatus Volscum agrum; castellum ad lacum Fucinum vi expugnatum, atque in eo tria milia hominum capta ceteris Volscis intra moenia compulsis nec defendentibus agros. [8] Dictator bello ita gesto ut tantum non defuisse fortunae videretur, felicitate quam gloria maior in urbem rediit magistratuque se abdicavit. [9] tribuni militum mentione nulla comitiorum consularium habita — credo ob iram dictatoris creati — tribunorum militum comitia edixerunt. [10] tum vero gravior cura patribus incessit, quippe cum prodi causam ab suis cernerent. [11] itaque sicut priore anno per indignissimos ex plebeiis candidatos omnium, etiam dignorum, taedium fecerant, sic tum primoribus patrum splendore gratiaque ad petendum praeparatis omnia loca obtinuere, ne cui plebeio aditus esset. [12] quattuor creati sunt, omnes iam functi eo honore, L. Furius Medullinus C. Valerius Potitus Num. Fabius Vibulanus C. Servilius Ahala, hic refectus continuato honore cum ob alias virtutes, tum ob recentem favorem unica moderatione partum. |