Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
60. (1) Íèêîãäà åùå, ãîâîðÿò, íàðîä íå ïðèíèìàë íè÷åãî ñ òàêîé ðàäîñòüþ. Ïëåáåè ñáåæàëèñü ê ìåñòó çàñåäàíèÿ ñåíàòà, õâàòàëè çà ðóêè âûõîäèâøèõ ñåíàòîðîâ è íàçûâàëè èõ èñòèííûìè îòöàìè, çàâåðÿÿ, ÷òî îòíûíå çà ñòîëü ùåäðîå ê íèì îòå÷åñòâî íèêòî èç íèõ, ñêîëü äîñòàíåò ñèë, íå ïîùàäèò íè êðîâè, íè æèâîòà. (2) Âåäü ê âîçìîæíîñòè îáåñïå÷èòü áëàãîïîëó÷èå ñåìüè íà òî âðåìÿ, ÷òî ñàìè îíè áóäóò ïðîâîäèòü â òðóäàõ è çàáîòàõ äëÿ áëàãà ãîñóäàðñòâà, ïðèáàâëÿëîñü åùå è ñîçíàíèå òîãî, ÷òî áëàãîäåÿíèå ýòî îêàçàíî èì ïî äîáðîé âîëå, áåç ìàëåéøåãî íàæèìà ñî ñòîðîíû íàðîäíûõ òðèáóíîâ, áåç âñÿêèõ ïðîñüá, îò÷åãî ïëåáåè âñå áîëüøå ðàäîâàëèñü è âñå ñèëüíåå áëàãîäàðèëè. (3) Ëèøü íàðîäíûå òðèáóíû íå ðàçäåëÿëè îáùåé ðàäîñòè è ñîãëàñèÿ ñîñëîâèé, îíè ãîâîðèëè, ÷òî è ñåíàòîðû, è âñå îñòàëüíûå íàïðàñíî òàê óæ ðàññ÷èòûâàþò íà óñïåõ è áëàãîäåíñòâèå. Ýòî ðåøåíèå, ïî èõ ñëîâàì, ëó÷øå íà âèä, ÷åì íà äåëå. (4) Âåäü ãäå æå âçÿòü äëÿ ýòîãî äåíåã, êàê íå îáëîæèâ íàëîãîì íàðîä? Çíà÷èò, è ùåäðîñòü èõ — çà ÷óæîé ñ÷åò. Äà åñëè äàæå âñå îñòàëüíûå îäîáðÿò âûïëàòó æàëîâàíüÿ, òî òå, êòî óæå îòñëóæèë ñâîé ñðîê, íå ñòåðïÿò, ÷òîá ñ.228 äðóãèå íåñëè âîèíñêóþ ñëóæáó â ëó÷øèõ óñëîâèÿõ, ÷åì êîãäà-òî îíè ñàìè, òåïåðü ïðèíóæäåííûå ê òîìó æå âûïëà÷èâàòü æàëîâàíüå äðóãèì ïîñëå òîãî, êàê ñàìè ïëàòèëè çà âñå. Íåêîòîðûå ïëåáåè ïðèñëóøàëèñü ê ýòèì äîâîäàì. (5) À êîãäà íàêîíåö âîåííûé íàëîã áûë íàçíà÷åí, íàðîäíûå òðèáóíû äàæå ïðåäëîæèëè òåì, êòî óêëîíèòñÿ îò åãî óïëàòû, ñâîþ ïîääåðæêó. (6) Îòöû î÷åíü ñòàðàëèñü äëÿ óñïåõà ñâîåãî ïðåäïðèÿòèÿ è ñàìè ñäåëàëè ïåðâûå âçíîñû, ñâåçÿ â êàçíó — âåäü ñåðåáðÿíûõ äåíåã òîãäà åùå íå ÷åêàíèëè132 — ìåäíûå ñëèòêè â ïîâîçêàõ; ýòî ïðèäàâàëî îñîáóþ òîðæåñòâåííîñòü çðåëèùó. (7) Ïîñëå òîãî êàê ñåíàòîðû ÷åñòíî óïëàòèëè âñå, ÷òî ïðèõîäèëîñü íà èõ äîëþ, òî è ñàìûå âèäíûå èç ïëåáååâ, äðóçüÿ çíàòè, íà÷àëè âíîñèòü íàëîã, êàê òî áûëî óñòàíîâëåíî. (8) Êîãäà ïëåáåè óâèäàëè, ÷òî ïàòðèöèè èõ ïðåâîçíîñÿò, à òå, êîìó ïî âîçðàñòó ïîëàãàëîñü óæå íåñòè âîèíñêóþ ïîâèííîñòü, âèäÿò â íèõ õîðîøèõ ñîãðàæäàí, îíè îòêàçàëèñü îò ïîìîùè òðèáóíîâ è íàïåðåðûâ ñòàëè âíîñèòü ïîëîæåííûå âçíîñû. (9) Íàêîíåö, ïîñëå óòâåðæäåíèÿ çàêîíà îá îáúÿâëåíèè âîéíû âåéÿíàì íîâûå âîåííûå òðèáóíû ñ êîíñóëüñêîé âëàñòüþ ïîâåëè íà Âåéè âîéñêî, íàáðàííîå ïî áîëüøåé ÷àñòè èç äîáðîâîëüöåâ. |
60. nihil acceptum unquam a plebe tanto gaudio traditur. concursum itaque ad curiam esse prensatasque exeuntium manus et patres vere appellatos, effectum esse fatentibus ut nemo pro tam munifica patria, donec quicquam virium superesset, corpori aut sanguini suo parceret. [2] cum commoditas iuvaret rem familiarem saltem adquiescere eo tempore quo corpus addictum atque operatum rei publicae esset, tum quod ultro sibi oblatum esset, non a tribunis plebis unquam agitatum, non suis sermonibus efflagitatum, id efficiebat multiplex gaudium cumulatioremque gratiam rei. [3] tribuni plebis, communis ordinum laetitiae concordiaeque soli expertes, negare tam id laetum patribus civibus universis nec prosperum fore quam ipsi crederent. consilium specie prima melius fuisse quam usu appariturum. [4] unde enim eam pecuniam confici posse nisi tributo populo indicto? ex alieno igitur aliis largitos. neque id etiamsi ceteri ferant passuros eos, quibus iam emerita stipendia essent, meliore condicione alios militare quam ipsi militassent, et eosdem in sua stipendia impensas fecisse et in aliorum facere. [5] his vocibus moverunt partem plebis. postremo indicto iam tributo edixerunt etiam tribuni auxilio se futuros si quis in militare stipendium tributum non contulisset. [6] patres bene coeptam rem perseveranter tueri; conferre ipsi primi, et quia nondum argentum signatum erat, aes grave plaustris quidam ad aerarium convehentes speciosam etiam conlationem faciebant. [7] cum senatus summa fide ex censu contulisset, primores plebis, nobilium amici, ex composito conferre incipiunt. [8] quos cum et a patribus conlaudari et a militari aetate tamquam bonos cives conspici volgus hominum vidit, repente spreto tribunicio auxilio certamen conferendi est ortum. [9] et lege perlata de indicendo Veientibus bello exercitum magna ex parte voluntarium novi tribuni militum consulari potestate Veios duxere. |