Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
58. (1)  ýòîì æå ãîäó [407 ã.], ïî èñòå÷åíèè ñðîêà ïåðåìèðèÿ, çàêëþ÷åííîãî ñ âåéÿíàìè127, ÷åðåç ïîñëîâ è æðåöîâ-ôåöèàëîâ128 íà÷àëèñü ïåðåãîâîðû î âîçìåùåíèè óáûòêîâ. Êîãäà ïîñëû ïîäîøëè ê ãðàíèöå, èì íàâñòðå÷ó âûøëî ïîñîëüñòâî âåéÿí. (2) Òå ïðîñèëè èõ íå ïîÿâëÿòüñÿ â Âåéÿõ äî òåõ ïîð, ïîêà ñàìè îíè íå îáðàòÿòñÿ ñ ïðîñüáîé ê ðèìñêîìó ñåíàòó. Èçìó÷åííûì ìåæäîóñîáèöàìè âåéÿíàì óäàëîñü óãîâîðèòü ñåíàò îòñðî÷èòü âçûñêàíèå: íå âîäèëîñü òîãäà, ÷òîáû ïîëüçó äëÿ ñåáÿ èçâëåêàëè èç ÷óæèõ áåäñòâèé. (3) À âîò âî âëàäåíèÿõ âîëüñêîâ ðèìëÿíå ïîíåñëè óðîí, èáî èñòðåáëåíû áûëè çàùèòíèêè Âåððóãèíû: òàì âñå ñ.226 ðåøàëî âðåìÿ, è ïðîñèâøèå î ïîìîùè âîèíû, êîòîðûõ îñàæäàëè âîëüñêè, ìîãëè áû áûòü ñïàñåíû, åñëè á îíà ïîäîñïåëà âîâðåìÿ, íî ïîñëàííîå ê íèì ïîäêðåïëåíèå ïðèøëî óæå òîëüêî çàòåì, ÷òîáû ïåðåáèòü íåïðèÿòåëåé, êîòîðûå, ïåðåðåçàâ ðèìëÿí, ðàññåÿëèñü äëÿ ãðàáåæà. (4)  ïðîìåäëåíèè ýòîì íå ìåíüøå ñåíàòîðîâ âèíîâàòû áûëè òðèáóíû: ïîëó÷àÿ âåñòè î òîì, ÷òî âîèíû îòäàþò âñå ñèëû ñîïðîòèâëåíèþ, îíè íå ó÷ëè òîãî, ÷òî íèêàêàÿ äîáëåñòü íå ïðåâçîéäåò ïðåäåëà ÷åëîâå÷åñêèõ ñèë. (5) È âñå æå, æèâûå èëè ìåðòâûå, ýòè õðàáðûå âîèíû íå îñòàëèñü íåîòìùåííûìè. (6)  ñëåäóþùåì ãîäó [406 ã.], êîãäà âîåííûìè òðèáóíàìè ñ êîíñóëüñêîé âëàñòüþ áûëè Ïóáëèé è Ãíåé Êîðíåëèè Êîññû, Íóìåðèé Ôàáèé Àìáóñò è Ëóöèé Âàëåðèé Ïîòèò, âîéíà ñ âåéÿíàìè íà÷àëàñü èç-çà âûñîêîìåðèÿ òàìîøíåãî ñåíàòà, êîòîðûé â îòâåò íà òðåáîâàíèÿ ïîñëîâ âîçìåñòèòü óáûòêè âåëåë ïåðåäàòü, ÷òîá îíè óáèðàëèñü âîí èç èõ ãîðîäà è âëàäåíèé, èíà÷å îíè ïîëó÷àò òî, (7) ÷òî êîãäà-òî ïîñëû ïîëó÷èëè îò Ëàðñà Òîëóìíèÿ129. (8) Óÿçâëåííûå ñåíàòîðû ïîñòàíîâèëè, ÷òîáû âîåííûå òðèáóíû â òîò æå äåíü âíåñëè â íàðîäíîì ñîáðàíèè ïðåäëîæåíèå î âîéíå ñ âåéÿíàìè. (9) Íå óñïåëè òå ñäåëàòü ýòî, êàê íà÷àëà ðîïòàòü ìîëîäåæü: åùå íå îòâîåâàëèñü ñ âîëüñêàìè, òîëüêî ÷òî èñòðåáëåíû áûëè âñå äî åäèíîãî çàùèòíèêè äâóõ êðåïîñòåé, óäåðæàíèå êîòîðûõ ÷ðåâàòî òîé æå îïàñíîñòüþ; (10) íè ãîäà íå ïðîõîäèò áåç ñðàæåíèé, è ñíîâà, ñëîâíî òîñêóÿ ïî íàïàñòÿì, çàòåâàþò âîéíó ñ ñîñåäíèì è âåñüìà ìîãóùåñòâåííûì íàðîäîì, êîòîðûé ìîæåò åùå âòÿíóòü â íåå âñþ Ýòðóðèþ. (11) Âîëíåíèÿ âñïûõíóëè ñàìè ñîáîé, à íàðîäíûå òðèáóíû ðàçæèãàëè èõ âñå ñèëüíåé. (12) Ñàìàÿ ñòðàøíàÿ âîéíà, íå óñòàâàëè ïîâòîðÿòü îíè, ýòî âîéíà ïàòðèöèåâ ñ ïëåáåÿìè, íàðî÷íî îáðå÷åííûìè òÿãîòàì âîèíñêîé ñëóæáû, îáðå÷åííûìè ãèáíóòü îò âðàæåñêîãî îðóæèÿ; èõ óñûëàþò ïîäàëüøå îò Ãîðîäà, ÷òîáû â ìèðíîå âðåìÿ, ó ñåáÿ äîìà, îíè íå âñïîìèíàëè íè î ñâîáîäå, íè î ïîñåëåíèÿõ, ÷òîáû íå ðàññóæäàëè î ðàçäåëå îáùåñòâåííûõ çåìåëü èëè î ñâîáîäíûõ âûáîðàõ. (13) Ñòàðûì âîèíàì òðèáóíû íàïîìèíàëè îá èõ ïîõîäàõ, ïåðåñ÷èòûâàÿ èõ ðóáöû è óâå÷üÿ, âîïðîøàÿ, åñòü ëè ó íèõ íà òåëå æèâîå ìåñòî, ÷òîá ïðèíÿòü íîâûå ðàíû, õâàòèò ëè êðîâè, ÷òîá ïðîëèòü åå çà ãîñóäàðñòâî. (14) Áåñïðåñòàííî âûñòóïàÿ â òàêîì äóõå íà ñõîäêàõ, îíè óáåäèëè ïëåáååâ íå íà÷èíàòü âîéíû, è âíåñåíèå çàêîíà î íåé áûëî îòñðî÷åíî, èáî ñòàëî ÿñíî, ÷òî, ðàññìîòðåííûé â îáñòàíîâêå âñåîáùåãî îçëîáëåíèÿ, îí áóäåò îòâåðãíóò. |
58. eo anno, quia tempus indutiarum cum Veienti populo exierat, per legatos fetialesque res repeti coeptae. quibus venientibus ad finem legatio Veientium obvia fuit. [2] petiere ne priusquam ipsi senatum Romanum adissent Veios iretur. Ab senatu impetratum, quia discordia intestina laborarent Veientes, ne res ab iis repeterentur; tantum afuit ut ex incommodo alieno sua occasio peteretur. [3] et in Volscis accepta clades amisso Verrugine praesidio; ubi tantum in tempore fuit momenti ut cum precantibus opem militibus, qui ibi a Volscis obsidebantur, succurri si maturatum esset potuisset, ad id venerit exercitus subsidio missus ut ab recenti caede palati ad praedandum hostes opprimerentur. [4] tarditatis causa non in senatu magis fuit quam tribunis, qui, quia summa vi restari nuntiabatur, parum cogitaverunt nulla virtute superari humanarum virium modum. [5] fortissimi milites non tamen nec vivi nec post mortem inulti fuere. [6] insequenti anno P. et Cn. Corneliis Cossis Num. Fabio Ambusto L. Valerio Potito tribunis militum consulari potestate Veiens bellum motum ob superbum responsum Veientis senatus, qui legatis repetentibus res, [7] ni facesserent propere urbe finibusque, daturos quod Lars Tolumnius dedisset responderi iussit. [8] id patres aegre passi decrevere ut tribuni militum de bello indicendo Veientibus primo quoque die ad populum ferrent. [9] quod ubi primo promulgatum est, fremere iuventus nondum debellatum cum Volscis esse; modo duo praesidia occidione occisa, cetera cum periculo retineri; nullum annum esse quo non acie dimicetur; [10] et tamquam paeniteat laboris, novum bellum cum finitimo populo et potentissimo parari qui omnem Etruriam sit concitaturus. [11] haec sua sponte agitata insuper tribuni plebis accendunt. [12] maximum bellum patribus cum plebe esse dictitant; eam de industria vexandam militia trucidandamque hostibus obici; eam procul urbe haberi atque ablegari, ne domi per otium memor libertatis coloniarumque aut agri publici aut suffragii libere ferendi consilia agitet. [13] prensantesque veteranos stipendia cuiusque et volnera ac cicatrices numerabant, quid iam integri esset in corpore loci ad nova volnera accipienda, quid super sanguinis, quod dari pro re publica posset rogitantes. [14] haec cum in sermonibus contionibusque interdum agitantes avertissent plebem ab suscipiendo bello, profertur tempus ferundae legis quam si subiecta invidiae esset antiquari apparebat. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß