Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
61. (1) Òðèáóíàìè ñòàëè Òèò Êâèíêöèé Êàïèòîëèí, Êâèíò Êâèíêöèé Öèíöèííàò, Ãàé Þëèé Þë âî âòîðîé ðàç, Àâë Ìàíëèé, Ëóöèé Ôóðèé Ìåäóëëèí â òðåòèé ðàç è Ìàðê[1] Ýìèëèé Ìàìåðê [405 ã.]. Ïåðâûì äåëîì îíè îñàäèëè Âåéè. (2) Õîòÿ, êàê òîëüêî íà÷àëàñü îñàäà, ýòðóñêè òîëïîþ ñîøëèñü ê ñâÿòèëèùó Âîëòóìíû è ñîâåùàëèñü, íî ðåøåíèÿ î òîì, ÷òîáû îáùèìè óñèëèÿìè âñåãî íàðîäà îêàçàòü âîåííóþ ïîìîùü âåéÿíàì, ïðèíÿòî íå áûëî. (3)  ñëåäóþùåì ãîäó îñàäà ïîøëà âÿëî, ïîòîìó ÷òî ÷àñòü òðèáóíîâ áûëà îòîçâàíà äëÿ âîéíû ñ âîëüñêàìè. (4) Íà ñëåäóþùèé ãîä âîåííûìè òðèáóíàìè ñ êîíñóëüñêîé âëàñòüþ áûëè èçáðàíû Ãàé Âàëåðèé Ïîòèò â òðåòèé, à Ìàíëèé Ñåðãèé Ôèäåíàò, Ïóáëèé Êîðíåëèé Ìàëóãèíñêèé, Ãíåé Êîðíåëèé Êîññ, Êâèíò Ôàáèé Àìáóñò è Ñïóðèé Íàâòèé Ðóòèë ïîâòîðíî [404 ã.]. (5) Ñðàæåíèå ñ âîëüñêàìè ïðîèçîøëî ìåæäó Ôåðåíòèíîì è Ýöåòðàìè, è çäåñü óäà÷à ñîïóòñòâîâàëà ðèìëÿíàì. (6) Çàòåì òðèáóíû ïðåäïðèíÿëè îñàäó âîëüñêîãî ãîðîäà Àðòåíû133. Çäåñü ðèìëÿíàì óäàëîñü ïðåñå÷ü íåïðèÿòåëüñêóþ âûëàçêó è ñàìèì âîðâàòüñÿ â ãîðîä, çàõâàòèâ åãî âåñü, êðîìå êðåïîñòè, êîòîðàÿ áûëà çàùèùåíà ñàìîé ïðèðîäîé è âìåùàëà öåëîå âîéñêî. (7) Ìíîãî íàðîäó áûëî ïåðåáèòî è âçÿòî â ïëåí âîêðóã êðåïîñòè, êîãäà íàêîíåö îñàäèëè è åå ñàìîå: íî âçÿòü åå ïðèñòóïîì íå ìîãëè, ïîòîìó ÷òî äëÿ òàêîãî íåáîëüøîãî ïðîñòðàíñòâà çàùèòíèêîâ õâàòàëî, à íàäåÿòüñÿ íà ñäà÷ó íå ïðèõîäèëîñü, ïîòîìó ÷òî åùå äî âçÿòèÿ ãîðîäà â êðåïîñòü ñâåçëè âñå îáùåñòâåííûå çàïàñû ïðîäîâîëüñòâèÿ, (8) è ðèìëÿíàì ïðèøëîñü áû óéòè íè ñ ÷åì, åñëè áû íå ïðåäàòåëüñòâî ðàáà. Òîò ïðîâåë âîèíîâ íàä îáðûâîì, è îíè çàõâàòèëè êðåïîñòü: ïîñëå òîãî, êàê áûëà ïåðåáèòà ñòðàæà, îõâà÷åííàÿ óæàñîì òîëïà âðàãîâ íåìåäëåííî ñäàëàñü. (9) È ñ.229 ãîðîä Àðòåíà, è êðåïîñòü áûëè ñðûòû, ëåãèîíû îñòàâèëè âëàäåíèÿ âîëüñêîâ, è âñå ðèìñêîå âîéñêî ñîñðåäîòî÷èëîñü íà Âåéÿõ. (10) Ïðåäàòåëü ïîëó÷èë â íàãðàäó, ïîìèìî ñâîáîäû, èìóùåñòâî äâóõ ñåìåéñòâ è áûë ïðîçâàí Ñåðâèåì Ðèìñêèì134. Íåêîòîðûå ïîëàãàþò, ÷òî Àðòåíà ïðèíàäëåæàëà íå âîëüñêàì, à âåéÿíàì. (11) Îøèáêà ýòà ïðîèñõîäèò îòòîãî, ÷òî ìåæäó Öåðå è Âåéÿìè áûë ãîðîä ñ òàêèì æå íàçâàíèåì, íî òîò áûë ðàçðóøåí ðèìñêèìè öàðÿìè, äà è ïðèíàäëåæàë îí öåðÿíàì, à íå âåéÿíàì. Äðóãàÿ Àðòåíà áûëà âî âëàäåíèÿõ âîëüñêîâ — îá åå ðàçðóøåíèè çäåñü è ñêàçàíî. |
61. fuere autem tribuni T. Quinctius Capitolinus Q. Quinctius Cincinnatus C. Iulius Iulus iterum A. Manlius L. Furius Medullinus tertium M’. Aemilius Mamercus. [2] ab iis primum circumsessi Veii sunt. sub cuius initium obsidionis cum Etruscorum concilium ad fanum Voltumnae frequenter habitum esset, parum constitit bellone publico gentis universae tuendi Veientes essent. [3] ea oppugnatio segnior insequenti anno fuit, parte tribunorum exercitusque ad Volscum avocata bellum. [4] tribunos militum consulari potestate is annus habuit C. Valerium Potitum tertium M’. Sergium Fidenatem P. Cornelium Maluginensem Cn. Cornelium Cossum C. Fabium Ambustum Sp. Nautium Rutulum iterum. [5] cum Volscis inter Ferentinum atque Ecetram signis conlatis dimicatum; [6] Romanis secunda fortuna pugnae fuit. Artena inde, Volscorum oppidum, ab tribunis obsideri coepta. inde inter eruptionem temptatam compulso in urbem hoste occasio data est Romanis inrumpendi, praeterque arcem cetera capta; in arcem munitam natura globus armatorum concessit; infra arcem caesi captique multi mortales. [7] arx deinde obsidebatur; nec aut vi capi poterat, quia pro spatio loci satis praesidii habebat, aut spem dabat deditionis omni publico frumento priusquam urbs caperetur in arcem convecto; [8] taedioque recessum inde foret, ni servus arcem Romanis prodidisset. Ab eo milites per locum arduum accepti cepere; a quibus cum custodes trucidarentur, cetera multitudo repentino pavore oppressa in deditionem venit. [9] diruta et arce et urbe Artena, reductae legiones ex Volscis, omnisque vis Romana Veios conversa est. [10] proditori praeter libertatem duarum familiarum bona in praemium data; Servius Romanus vocitatus. sunt qui Artenam Veientium, non Volscorum, fuisse credant. [11] praebet errorem quod eiusdem nominis urbs inter Caere atque Veios fuit; sed eam reges Romani delevere, Caeretumque, non Veientium fuerat; altera haec nomine eodem in Volsco agro fuit, cuius excidium est dictum. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß