Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà IV, ãë. 61

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

61. (1) Òðè­áó­íà­ìè ñòà­ëè Òèò Êâèíê­öèé Êàïè­òî­ëèí, Êâèíò Êâèíê­öèé Öèí­öèí­íàò, Ãàé Þëèé Þë âî âòî­ðîé ðàç, Àâë Ìàí­ëèé, Ëóöèé Ôóðèé Ìåäóë­ëèí â òðå­òèé ðàç è Ìàðê[1] Ýìè­ëèé Ìàìåðê [405 ã.]. Ïåð­âûì äåëîì îíè îñà­äè­ëè Âåéè. (2) Õîòÿ, êàê òîëü­êî íà÷à­ëàñü îñà­äà, ýòðóñ­êè òîë­ïîþ ñîøëèñü ê ñâÿ­òè­ëè­ùó Âîë­òóì­íû è ñîâå­ùà­ëèñü, íî ðåøå­íèÿ î òîì, ÷òîáû îáùè­ìè óñè­ëè­ÿ­ìè âñå­ãî íàðî­äà îêà­çàòü âîåí­íóþ ïîìîùü âåé­ÿ­íàì, ïðè­íÿ­òî íå áûëî. (3)  ñëå­äóþ­ùåì ãîäó îñà­äà ïîøëà âÿëî, ïîòî­ìó ÷òî ÷àñòü òðè­áó­íîâ áûëà îòî­çâà­íà äëÿ âîé­íû ñ âîëüñêà­ìè.

(4) Íà ñëå­äóþ­ùèé ãîä âîåí­íû­ìè òðè­áó­íà­ìè ñ êîí­ñóëü­ñêîé âëà­ñòüþ áûëè èçáðà­íû Ãàé Âàëå­ðèé Ïîòèò â òðå­òèé, à Ìàí­ëèé Ñåð­ãèé Ôèäå­íàò, Ïóá­ëèé Êîð­íå­ëèé Ìàëó­ãèí­ñêèé, Ãíåé Êîð­íå­ëèé Êîññ, Êâèíò Ôàáèé Àìáóñò è Ñïó­ðèé Íàâ­òèé Ðóòèë ïîâòîð­íî [404 ã.]. (5) Ñðà­æå­íèå ñ âîëüñêà­ìè ïðî­èçî­øëî ìåæ­äó Ôåðåí­òè­íîì è Ýöå­ò­ðà­ìè, è çäåñü óäà­÷à ñîïóò­ñò­âî­âà­ëà ðèì­ëÿ­íàì. (6) Çàòåì òðè­áó­íû ïðåä­ïðè­íÿ­ëè îñà­äó âîëü­ñêî­ãî ãîðî­äà Àðòå­íû133. Çäåñü ðèì­ëÿ­íàì óäà­ëîñü ïðå­ñå÷ü íåïðè­ÿ­òåëü­ñêóþ âûëàç­êó è ñàìèì âîðâàòü­ñÿ â ãîðîä, çàõâà­òèâ åãî âåñü, êðî­ìå êðå­ïî­ñòè, êîòî­ðàÿ áûëà çàùè­ùå­íà ñàìîé ïðè­ðî­äîé è âìå­ùà­ëà öåëîå âîé­ñêî. (7) Ìíî­ãî íàðî­äó áûëî ïåðå­áè­òî è âçÿ­òî â ïëåí âîêðóã êðå­ïî­ñòè, êîãäà íàêî­íåö îñà­äè­ëè è åå ñàìîå: íî âçÿòü åå ïðè­ñòó­ïîì íå ìîã­ëè, ïîòî­ìó ÷òî äëÿ òàêî­ãî íåáîëü­øî­ãî ïðî­ñòðàí­ñòâà çàùèò­íè­êîâ õâà­òà­ëî, à íàäå­ÿòü­ñÿ íà ñäà­÷ó íå ïðè­õî­äè­ëîñü, ïîòî­ìó ÷òî åùå äî âçÿ­òèÿ ãîðî­äà â êðå­ïîñòü ñâåç­ëè âñå îáùå­ñò­âåí­íûå çàïà­ñû ïðî­äî­âîëü­ñò­âèÿ, (8) è ðèì­ëÿ­íàì ïðè­øëîñü áû óéòè íè ñ ÷åì, åñëè áû íå ïðå­äà­òåëü­ñòâî ðàáà. Òîò ïðî­âåë âîè­íîâ íàä îáðû­âîì, è îíè çàõâà­òè­ëè êðå­ïîñòü: ïîñëå òîãî, êàê áûëà ïåðå­áè­òà ñòðà­æà, îõâà­÷åí­íàÿ óæà­ñîì òîë­ïà âðà­ãîâ íåìåä­ëåí­íî ñäà­ëàñü. (9) È ñ.229 ãîðîä Àðòå­íà, è êðå­ïîñòü áûëè ñðû­òû, ëåãè­î­íû îñòà­âè­ëè âëà­äå­íèÿ âîëü­ñêîâ, è âñå ðèì­ñêîå âîé­ñêî ñîñðå­äîòî­÷è­ëîñü íà Âåé­ÿõ. (10) Ïðå­äà­òåëü ïîëó­÷èë â íàãðà­äó, ïîìè­ìî ñâî­áî­äû, èìó­ùå­ñòâî äâóõ ñåìåéñòâ è áûë ïðî­çâàí Ñåð­âè­åì Ðèì­ñêèì134. Íåêî­òî­ðûå ïîëà­ãà­þò, ÷òî Àðòå­íà ïðè­íàä­ëå­æà­ëà íå âîëüñêàì, à âåé­ÿ­íàì. (11) Îøèá­êà ýòà ïðî­èñ­õî­äèò îòòî­ãî, ÷òî ìåæ­äó Öåðå è Âåé­ÿ­ìè áûë ãîðîä ñ òàêèì æå íàçâà­íè­åì, íî òîò áûë ðàç­ðó­øåí ðèì­ñêè­ìè öàðÿ­ìè, äà è ïðè­íàä­ëå­æàë îí öåðÿ­íàì, à íå âåé­ÿ­íàì. Äðó­ãàÿ Àðòå­íà áûëà âî âëà­äå­íè­ÿõ âîëü­ñêîâ — îá åå ðàç­ðó­øå­íèè çäåñü è ñêà­çà­íî.

61. fue­re autem tri­bu­ni T. Quincti­us Ca­pi­to­li­nus Q. Quincti­us Cin­cin­na­tus C. Iuli­us Iulus ite­rum A. Man­lius L. Fu­rius Me­dul­li­nus ter­tium M’. Aemi­lius Ma­mer­cus. [2] ab iis pri­mum cir­cum­ses­si Veii sunt. sub cui­us ini­tium ob­si­dio­nis cum Et­rus­co­rum con­ci­lium ad fa­num Vol­tum­nae fre­quen­ter ha­bi­tum es­set, pa­rum consti­tit bel­lo­ne pub­li­co gen­tis uni­ver­sae tuen­di Veien­tes es­sent. [3] ea op­pug­na­tio seg­nior in­se­quen­ti an­no fuit, par­te tri­bu­no­rum exer­ci­tus­que ad Volscum avo­ca­ta bel­lum.

[4] tri­bu­nos mi­li­tum con­su­la­ri po­tes­ta­te is an­nus ha­buit C. Va­le­rium Po­ti­tum ter­tium M’. Ser­gium Fi­de­na­tem P. Cor­ne­lium Ma­lu­gi­nen­sem Cn. Cor­ne­lium Cos­sum C. Fa­bium Am­bus­tum Sp. Nau­tium Ru­tu­lum ite­rum. [5] cum Volscis in­ter Fe­ren­ti­num at­que Ecet­ram sig­nis con­la­tis di­mi­ca­tum; [6] Ro­ma­nis se­cun­da for­tu­na pug­nae fuit. Ar­te­na in­de, Volsco­rum op­pi­dum, ab tri­bu­nis ob­si­de­ri coep­ta. in­de in­ter erup­tio­nem tempta­tam com­pul­so in ur­bem hos­te oc­ca­sio da­ta est Ro­ma­nis in­rum­pen­di, prae­ter­que ar­cem ce­te­ra cap­ta; in ar­cem mu­ni­tam na­tu­ra glo­bus ar­ma­to­rum con­ces­sit; infra ar­cem cae­si cap­ti­que mul­ti mor­ta­les. [7] arx dein­de ob­si­de­ba­tur; nec aut vi ca­pi po­te­rat, quia pro spa­tio lo­ci sa­tis prae­si­dii ha­be­bat, aut spem da­bat de­di­tio­nis om­ni pub­li­co fru­men­to pri­us­quam urbs ca­pe­re­tur in ar­cem con­vec­to; [8] tae­dio­que re­ces­sum in­de fo­ret, ni ser­vus ar­cem Ro­ma­nis pro­di­dis­set. Ab eo mi­li­tes per lo­cum ar­duum ac­cep­ti ce­pe­re; a qui­bus cum cus­to­des tru­ci­da­ren­tur, ce­te­ra mul­ti­tu­do re­pen­ti­no pa­vo­re oppres­sa in de­di­tio­nem ve­nit. [9] di­ru­ta et ar­ce et ur­be Ar­te­na, re­duc­tae le­gio­nes ex Volscis, om­nis­que vis Ro­ma­na Veios con­ver­sa est. [10] pro­di­to­ri prae­ter li­ber­ta­tem dua­rum fa­mi­lia­rum bo­na in prae­mium da­ta; Ser­vius Ro­ma­nus vo­ci­ta­tus. sunt qui Ar­te­nam Veien­tium, non Volsco­rum, fuis­se cre­dant. [11] prae­bet er­ro­rem quod eius­dem no­mi­nis urbs in­ter Cae­re at­que Veios fuit; sed eam re­ges Ro­ma­ni de­le­ve­re, Cae­re­tum­que, non Veien­tium fue­rat; al­te­ra haec no­mi­ne eodem in Volsco ag­ro fuit, cui­us ex­ci­dium est dic­tum.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 133Âáëè­çè Ôåðåí­òè­íà è Ýöåòð íå áûëî îáíà­ðó­æå­íî ñëå­äîâ âîëü­ñê­ñêî­ãî ãîðî­äà Àðòå­íû. Íåò äðó­ãèõ ñâåäå­íèé è îá îäíî­èìåí­íîì ýòðóñ­ñêîì ãîðî­äå, ðàñ­ïî­ëî­æåí­íîì ìåæ­äó Öåðå è Âåé­ÿ­ìè (ñì. íèæå: 61, 11).
  • 134Ñåð­âè­åì îí áûë íàçâàí, âèäè­ìî, êàê áûâ­øèé ðàá (ser­vus), à Ðèì­ñêèì, òàê êàê ïîëó­÷èë ñâî­áî­äó îò ðèì­ñêî­ãî ãîñóäàð­ñòâà.
  • ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß ÐÅÄÀÊÖÈÈ ÑÀÉÒÀ

  • [1]Â îðè­ãè­íà­ëå M’. Aemi­lius Ma­mer­cus — «Ìàíèé Ýìè­ëèé Ìàìåðê». Â èçäà­íèè Âàé­ñåí­áîð­íà è Ìþë­ëå­ðà ïðå­íî­ìåí èñïðàâ­ëåí íà M. (Ìàðê), êàê â Liv. V.1.2 è 10.1 (Ïðèì. ðåä. ñàé­òà).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000500 1364000501 1364000502