Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà V, ãë. 3

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

3. (1) Íàäå­ëåí­íûé ÿðêèì òàëàí­òîì, îí ïðè­îá­ðåë ê òîìó âðå­ìå­íè è íàâûê êðàñ­íî­ðå­÷èÿ, ïðè­øåä­øèé ñ îïû­òîì; è âîò ÷òî îí ñêà­çàë: (2) «Êâè­ðè­òû! Åñëè êîãäà-òî è âîç­íè­êà­ëè ñîìíå­íèÿ, âàøè­ìè èëè ñâî­è­ìè èíòå­ðå­ñà­ìè ðóêî­âîä­ñò­âó­þò­ñÿ íàðîä­íûå òðè­áó­íû, ïîñòî­ÿí­íî ðàç­æè­ãàÿ ìÿòå­æè, òî â ýòîì ãîäó, ÿ óâå­ðåí, ýòî ñîìíå­íèå ðàñ­ñå­ÿ­ëîñü. (3) Ðàäó­ÿñü òîìó, ÷òî âàøå­ìó äëè­òåëü­íî­ìó çàáëóæ­äå­íèþ òàê èëè èíà­÷å ïîëî­æåí êîíåö, à òàê­æå òîìó, ÷òî ñ.232 îíî óñòðà­íå­íî ïðåæ­äå âñå­ãî â âàøèõ èíòå­ðå­ñàõ, ÿ ïîçäðàâ­ëÿþ è âàñ, è ãîñóäàð­ñòâî ñ âàøèì ïðî­çðå­íè­åì. Ñåíàò íàçíà­÷èë æàëî­âà­íüå âñåì îòáû­âàþ­ùèì âîåí­íóþ ñëóæ­áó — (4) óñî­ìíèò­ñÿ ëè êòî-íèáóäü, ÷òî ýòîé ìèëî­ñòüþ, êîòî­ðóþ ñåíàò îêà­çàë ïëå­áå­ÿì, íàðîä­íûå òðè­áó­íû áûëè òàê çàäå­òû è âîç­ìó­ùå­íû, êàê íèêî­ãäà íå áûëè âîç­ìó­ùå­íû íèêà­êè­ìè íåñïðà­âåä­ëè­âî­ñòÿ­ìè, åñëè äàæå òàêî­âûå ïî îòíî­øå­íèþ ê âàì ïîðîé è ñëó­÷à­ëèñü? (5) ×åãî îíè, ïî-âàøå­ìó, áîÿ­ëèñü òîãäà, ÷òî́ ïûòà­þò­ñÿ ðàç­ðó­øèòü ñåãî­äíÿ, êàê íå ñîãëà­ñèå ñîñëî­âèé, êîòî­ðîå, íà èõ âçãëÿä, áîëåå âñå­ãî ñëó­æèò ê íèñ­ïðî­âåð­æå­íèþ òðè­áóí­ñêîé âëà­ñòè? (6) Êëÿ­íóñü, îíè èùóò ñåáå ðàáîòû, ñëîâ­íî áåñ­÷åñò­íûå ëåêà­ðè: èì õî÷åò­ñÿ, ÷òîáû â ãîñóäàð­ñòâå âñå­ãäà ãíåçäè­ëàñü êàêàÿ-íèáóäü áîëåçíü, äëÿ áîðü­áû ñ êîòî­ðîé âû ïðè­çâà­ëè áû èõ. (7) Òàê çàùè­ùà­å­òå âû ïðî­ñòîé íàðîä èëè áîðå­òåñü ñ íèì? Ïðî­òèâ­íè­êè âû òåõ, êòî íåñåò âîåí­íóþ ñëóæ­áó, èëè çàùè­ùà­å­òå èõ èíòå­ðå­ñû?

Âàì íå íðà­âèò­ñÿ âñå, ÷òî áû íè ñäå­ëàë ñåíàò, íà ïîëü­çó ýòî ïëå­áå­ÿì èëè íàïðàâ­ëå­íî ïðî­òèâ íèõ; (8) óïî­äîá­ëþ âàñ õîçÿ­å­âàì, êîòî­ðûå íå ïîä­ïóñ­êà­þò íèêî­ãî ê ñâî­èì ðàáàì, ïðåä­ïî­÷è­òàÿ, ÷òîáû ïî îòíî­øå­íèþ ê íèì âîç­äåð­æè­âà­ëèñü ðàâ­íûì îáðà­çîì è îò áëà­ãî­äå­ÿ­íèé è îò çëî­äå­ÿ­íèé9. Òàê è âû îãðàæ­äà­å­òå ïëå­áå­åâ îò ñåíà­òî­ðîâ èç îïà­ñå­íèÿ, êàê áû ìû ñâî­åé îáõî­äè­òåëü­íî­ñòüþ è ùåä­ðî­ñòüþ íå ïåðå­ìà­íè­ëè èõ è êàê áû îíè íå íà÷à­ëè ñëó­øàòü­ñÿ íàñ è íàì ïîâè­íî­âàòü­ñÿ. (9) À âåäü åñëè áû áûëî â âàñ õîòü ñêîëü­êî-òî, íå ñêà­æó ãðàæ­äàí­ñêî­ãî, íî ïî êðàé­íåé ìåðå ÷åëî­âå­÷å­ñêî­ãî, ÷óâ­ñòâà, âû äîëæ­íû áûëè áû ïîòà­êàòü è âñå­ìè ñèëà­ìè ñïî­ñîá­ñò­âî­âàòü è ïðåä­ó­ïðåäè­òåëü­íî­ñòè ñåíà­òà, è ïîñëó­øà­íèþ ïëå­áå­åâ — âû æå äåé­ñò­âó­å­òå íàîáî­ðîò. (10) Åñëè áû íàâñå­ãäà óòâåð­äè­ëîñü ñîãëà­ñèå, âñÿ­êèé ñìå­ëî ïîðó­÷èë­ñÿ áû, ÷òî î÷åíü ñêî­ðî íàøà äåð­æà­âà ñòàíåò âåëè­÷àé­øåé ñðå­äè ñîñåäåé!»

3. is tum iam non promptus in­ge­nio tan­tum sed usu etiam exer­ci­ta­tus, ta­lem ora­tio­nem ha­buit: [2] «si un­quam du­bi­ta­tum est, Qui­ri­tes, ut­rum tri­bu­ni ple­bis vestra an sua cau­sa se­di­tio­num sem­per auc­to­res fue­rint, id ego hoc an­no de­sis­se du­bi­ta­ri cer­tum ha­beo; [3] et cum lae­tor tan­dem lon­gi er­ro­ris vo­bis fi­nem fac­tum es­se, tum, quod se­cun­dis po­tis­si­mum vestris re­bus hic er­ror est sub­la­tus, et vo­bis et prop­ter vos rei pub­li­cae gra­tu­lor. [4] An est quis­quam qui du­bi­tet nul­lis iniu­riis vestris, si quae for­te ali­quan­do fue­runt, un­quam aeque quam mu­ne­re pat­rum in ple­bem, cum aera mi­li­tan­ti­bus consti­tu­ta sunt, tri­bu­nos ple­bis of­fen­sos ac con­ci­ta­tos es­se? [5] quid il­los aliud aut tum ti­muis­se cre­di­tis aut ho­die tur­ba­re vel­le ni­si con­cor­diam or­di­num, quam dis­sol­ven­dae ma­xi­me tri­bu­ni­ciae po­tes­ta­tis ren­tur es­se? [6] sic her­cu­le tam­quam ar­ti­fi­ces impro­bi opus quae­runt; quip­pe sem­per aeg­ri ali­quid es­se in re pub­li­ca vo­lunt, ut sit ad cui­us cu­ra­tio­nem a vo­bis ad­hi­bean­tur. [7] ut­rum enim de­fen­di­tis an im­pug­na­tis ple­bem? ut­rum mi­li­tan­tium ad­ver­sa­rii es­tis an cau­sam agi­tis? ni­si for­te hoc di­ci­tis: “Quid­quid pat­res fa­ciunt displi­cet, si­ve il­lud pro ple­be si­ve contra ple­bem est”, [8] et que­mad­mo­dum ser­vis suis ve­tant do­mi­ni quic­quam rei cum alie­nis ho­mi­ni­bus es­se pa­ri­ter­que in iis be­ne­fi­cio ac ma­le­fi­cio absti­ne­ri aequ­um cen­sent, sic vos in­ter­di­ci­tis pat­ri­bus com­mer­cio ple­bis, ne nos co­mi­ta­te ac mu­ni­fi­cen­tia nostra pro­vo­ce­mus ple­bem nec plebs no­bis dic­to audiens at­que oboe­diens sit. [9] quan­to tan­dem, si quic­quam in vo­bis, non di­co ci­vi­lis, sed hu­ma­ni es­set, fa­ve­re vos ma­gis et quan­tum in vo­bis es­set in­dul­ge­re po­tius co­mi­ta­ti pat­rum at­que ob­se­quio ple­bis opor­tuit? [10] quae si per­pe­tua con­cor­dia sit, quis non spon­de­re ausit ma­xi­mum hoc im­pe­rium in­ter fi­ni­ti­mos bre­vi fu­tu­rum es­se?

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 9Ñð., íàïðè­ìåð: Ïëà­òîí. Çàêî­íû, 777.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000504 1364000505 1364000506