Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà V, ãë. 16

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

16. (1) Ïðåæ­äå ÷åì ïîñëû âåð­íó­ëèñü èç Äåëüô è ñòà­ëî èçâåñò­íî, êàêî­âû äîëæ­íû áûòü èñêóï­ëå­íèÿ íà àëü­áàí­ñêîå ÷óäî, â äîëæ­íîñòü âñòó­ïè­ëè íîâûå âîåí­íûå òðè­áó­íû ñ êîí­ñóëü­ñêîé âëà­ñòüþ: Ëóöèé Þëèé Þë, Ëóöèé Ôóðèé Ìåäóë­ëèí â ÷åò­âåð­òûé ðàç, Ëóöèé Ñåð­ãèé Ôèäå­íàò, Àâë Ïîñòó­ìèé Ðåãèëëü­ñêèé, Ïóá­ëèé Êîð­íå­ëèé Ìàëó­ãèí­ñêèé, Àâë Ìàí­ëèé [397 ã.]. (2)  ýòîò ãîä ïîÿâèë­ñÿ íîâûé âðàã — æèòå­ëè Òàðê­âè­íèé34. Áûëî î÷å­âèä­íî, ÷òî ðèì­ëÿíå çàâÿç­ëè îäíî­âðå­ìåí­íî âî ìíî­ãèõ âîé­íàõ — ñ âîëüñêà­ìè ó Àíê­ñó­ðà, ãäå øëà îñà­äà êðå­ïî­ñòè, ñ ýêâà­ìè ó Ëàáè­êîâ, ãäå ðèì­ñêàÿ êîëî­íèÿ ïîä­âåðã­ëàñü íàïà­äå­íèþ, äà ê òîìó æå åùå ñ Âåé­ÿ­ìè, ôàëèñ­êà­ìè è Êàïå­íà­ìè; ìàëî ýòî­ãî, â ñàìîì Ãîðî­äå îáñòà­íîâ­êà áûëà êðàéíå íåñïî­êîé­íîé èç-çà ñòû­÷åê ïàò­ðè­öè­åâ ñ ïëå­áå­ÿ­ìè. (3)  Òàðê­âè­íè­ÿõ ðåøè­ëè, ÷òî ïîðà âîñ­ïîëü­çî­âàòü­ñÿ âñåì ýòèì äëÿ íàíå­ñå­íèÿ óäà­ðà, è ïîñëà­ëè ëåã­êî­âî­îðó­æåí­íûå îòðÿäû äëÿ ãðà­áå­æà ðèì­ñêîé çåì­ëè. Ðàñ­÷åò áûë íà òî, ÷òî ðèì­ëÿíå èëè ñíå­ñóò ýòó îáèäó è îñòà­âÿò åå íåîò­ìùåí­íîé, äàáû íå îáðå­ìå­íÿòü ñåáÿ íîâîé âîé­íîé, èëè ïóñòÿò­ñÿ çà íèìè ñ ìàëåíü­êèì è ñëà­áûì âîé­ñêîì. (4) Ðèì­ëÿíå áûëè ñêî­ðåå ðàç­ãíå­âà­íû, ÷åì âñòðå­âî­æå­íû ïðî­èç­âåäåí­íûì òàðê­âè­íèé­öà­ìè ðàçî­ðîì. Ïîýòî­ìó äåëà íå îòêëà­äû­âà­ëè, íî è ãîòî­âè­ëèñü ê íåìó áåç îñî­áî­ãî òùà­íèÿ. (5) Àâë Ïîñòó­ìèé è Ëóöèé Þë íå ñòà­ëè îáú­ÿâ­ëÿòü ïðè­íóäè­òåëü­íî­ãî íàáî­ðà — ýòî­ìó âäî­áà­âîê ïðî­òè­âî­äåé­ñò­âî­âà­ëè íàðîä­íûå òðè­áó­íû, — à ãîðÿ­÷è­ìè ïðè­çû­âà­ìè ñîáðà­ëè îòðÿä ïî÷òè èç îäíèõ äîá­ðî­âîëü­öåâ. Ïðîé­äÿ îêîëü­íû­ìè òðî­ïà­ìè ÷åðåç çåì­ëþ Öåðå, îíè îáðó­øè­ëèñü íà òàðê­âè­íèé­öåâ, êîãäà òå âîç­âðà­ùà­ëèñü îò ñâî­èõ ãðà­áå­æåé, îáðå­ìå­íåí­íûå äîáû­÷åé, (6) ìíî­ãèõ óáè­ëè, îòíÿ­ëè âåñü îáîç è, ïðè­õâà­òèâ íàãðàá­ëåí­íîå â èõ çåì­ëå, ñ.247 âîç­âðà­òè­ëèñü â Ðèì. (7) Áûë íàçíà­÷åí äâóõ­äíåâ­íûé ñðîê, â òå÷å­íèå êîå­ãî õîçÿ­å­âà ìîã­ëè îïî­çíàòü ñâîå èìó­ùå­ñòâî, íà òðå­òèé äåíü íåâî­ñòðå­áî­âàí­íîå (ïî áîëü­øåé ÷àñòè èìó­ùå­ñòâî ñàìèõ âðà­ãîâ) áûëî ðàñ­ïðî­äà­íî, à âûðó­÷åí­íûå îò ýòî­ãî äåíü­ãè ðàçäå­ëè­ëè ìåæ­äó âîè­íà­ìè35.

Èñõîä îñòàëü­íûõ âîéí, â ïåðâóþ î÷å­ðåäü ñ Âåé­ÿ­ìè, îñòà­âàë­ñÿ ïî-ïðåæ­íå­ìó íåÿñåí. (8) Ðèì­ëÿíå óæå èçâå­ðè­ëèñü â ÷åëî­âå­÷å­ñêèõ óñè­ëè­ÿõ è óïî­âà­ëè ëèøü íà ñóäü­áó è áîãîâ, êîãäà âåð­íó­ëèñü ïîñëû èç Äåëüô. Ïðè­âå­çåí­íûé èìè îòâåò îðà­êó­ëà ïîë­íî­ñòüþ ñîâ­ïà­äàë ñ ïðî­ðî­÷å­ñò­âîì ïëåí­íî­ãî ïðåä­ñêà­çà­òå­ëÿ: (9) «Ðèì­ëÿ­íèí! Îñòå­ðå­ãèñü âîäó àëü­áàí­ñêóþ â îçå­ðå äåð­æàòü, îñòå­ðå­ãèñü è â ìîðå åå ñïóñ­êàòü. Äà ðàñ­òå­÷åò­ñÿ îíà ïî ïîëÿì, äà îðî­ñèò èõ, äà èñ÷åð­ïà­åò­ñÿ, ïî ðåêàì ðàç­ëèâ­øèñü. (10) Òîãäà è âîþé ñòå­íû âðà­æüè, äà ïîìíè: ïðî­ðè­öà­íèå ñâî­åé ïîáåäû òû ïîëó­÷èë èç òîãî ñàìî­ãî ãîðî­äà, êîòî­ðûé ñòîëü­êî ëåò îñà­æäà­åøü, íûíå ýòîò îðà­êóë ëèøü ïîä­òâåð­äèë­ñÿ. (11) Ïî ñâåð­øå­íèè ðàòè ïóñòü ïîáåäè­òåëü ïðè­íå­ñåò â ìîé õðàì áîãà­òûå äàðû è âîñ­ñòà­íî­âèò îáû­÷àé­íûå îòå­÷å­ñêèå ñâÿ­ùåí­íî­äåé­ñòâà, ÷òî íûíå íåáðåæ­íû».

16. pri­us­quam a Del­phis ora­to­res re­di­rent Al­ba­ni­ve pro­di­gii pia­cu­la in­ve­ni­ren­tur, no­vi tri­bu­ni mi­li­tum con­su­la­ri po­tes­ta­te L. Iuli­us Iulus L. Fu­rius Me­dul­li­nus quar­tum L. Ser­gius Fi­de­nas A. Pos­tu­mius Re­gil­len­sis P. Cor­ne­lius Ma­lu­gi­nen­sis A. Man­lius ma­gistra­tum inie­runt. [2] eo an­no Tar­qui­nien­ses no­vi hos­tes exor­ti. qui quia mul­tis si­mul bel­lis, Volsco­rum ad An­xur, ubi prae­si­dium ob­si­de­ba­tur, Aequo­rum ad La­bi­cos, qui Ro­ma­nam ibi co­lo­niam op­pug­na­bant, ad hoc Veien­ti­que et Fa­lis­co et Ca­pe­na­ti bel­lo oc­cu­pa­tos vi­de­bant Ro­ma­nos, nec intra mu­ros quie­tio­ra ne­go­tia es­se cer­ta­mi­ni­bus pat­rum ac ple­bis, [3] in­ter haec lo­cum iniu­riae ra­ti es­se prae­da­tum in ag­rum Ro­ma­num co­hor­tes ex­pe­di­tas mit­tunt: aut enim pas­su­ros inul­tam eam iniu­riam Ro­ma­nos, ne no­vo bel­lo se one­ra­rent, aut exi­guo eoque pa­rum va­li­do exer­ci­tu per­se­cu­tu­ros. [4] Ro­ma­nis in­dig­ni­tas maior quam cu­ra po­pu­la­tio­nis Tar­qui­nien­sium fuit; eo nec mag­no co­na­tu sus­cep­ta nec in lon­gum di­la­ta res est. [5] A. Pos­tu­mius et L. Iuli­us non ius­to di­lec­tu — ete­nim ab tri­bu­nis ple­bis im­pe­die­ban­tur — sed pro­pe vo­lun­ta­rio­rum quos ad­hor­tan­do in­ci­ta­ve­rant coac­ta ma­nu per ag­rum Cae­re­tem ob­li­quis tra­mi­ti­bus eg­res­si re­deun­tes a po­pu­la­tio­ni­bus gra­ves­que prae­da Tar­qui­nien­ses oppres­se­re. [6] mul­tos mor­ta­les obtrun­cant, om­nes exuunt im­pe­di­men­tis, et re­cep­tis ag­ro­rum suo­rum spo­liis Ro­mam re­ver­tun­tur. [7] bi­duum ad re­cog­nos­cen­das res da­tum do­mi­nis; ter­tio in­cog­ni­ta — erant autem ea ple­ra­que hos­tium ip­so­rum — sub has­ta ve­nie­re, quod­que in­de re­dac­tum mi­li­ti­bus est di­vi­sum.

[8] ce­te­ra bel­la ma­xi­me­que Veiens in­cer­ti exi­tus erant. iam­que Ro­ma­ni des­pe­ra­ta ope hu­ma­na fa­ta et deos spec­ta­bant, cum le­ga­ti ab Del­phis ve­ne­runt sor­tem ora­cu­li ad­fe­ren­tes congruen­tem res­pon­so cap­ti­vi va­tis: [9] «Ro­ma­ne, aquam Al­ba­nam ca­ve la­cu con­ti­ne­ri, ca­ve in ma­re ma­na­re suo flu­mi­ne si­nas; emis­sam per ag­ros ri­ga­bis dis­si­pa­tam­que ri­vis exstin­gues; [10] tum tu in­sis­te audax hos­tium mu­ris, me­mor quam per tot an­nos ob­si­des ur­bem ex ea ti­bi his quae nunc pan­dun­tur fa­tis vic­to­riam da­tam. [11] bel­lo per­fec­to do­num amplum vic­tor ad mea templa por­ta­to, sac­ra­que pat­ria, quo­rum omis­sa cu­ra est, instau­ra­ta ut ad­so­let fa­ci­to».

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 34Òàðê­âè­íèè — îäèí èç äðåâ­íåé­øèõ ãîðî­äîâ Ýòðó­ðèè. Îêîí­÷à­òåëü­íî ïîòå­ðÿë íåçà­âè­ñè­ìîñòü â III â. äî í. ý.
  • 35Ñð.: III, 10, 1.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000517 1364000518 1364000519