Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà V, ãë. 18

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

18. (1) Ïðå­ðî­ãà­òèâ­íûå öåí­òó­ðèè39 ñ îäîá­ðå­íèÿ ïàò­ðè­öè­åâ èçáðà­ëè âîåí­íûì òðè­áó­íîì Ïóá­ëèÿ Ëèöè­íèÿ Êàëü­âà, õîòü îí ýòî­ãî è íå äîìî­ãàë­ñÿ. Óìå­ðåí­íîñòü ñåãî ìóæà áûëà èñïû­òà­íà âî âðå­ìÿ ïåð­âî­ãî ïðî­õîæ­äå­íèÿ èì ýòîé äîëæ­íî­ñòè; êðî­ìå òîãî, îí áûë óæå î÷åíü ñòàð. (2) Äà è âîîá­ùå ñòà­ëî ÿñíî, ÷òî ïåðå­èç­áðàí­íû­ìè îêà­æóò­ñÿ âñå ÷ëå­íû ïðî­øëî­ãîä­íåé êîë­ëå­ãèè[1]: Ëóöèé Òèöè­íèé, Êâèíò Ìàí­ëèé, Ïóá­ëèé Ìýíèé, Ãíåé Ãåíó­öèé, Ëóöèé Àöè­ëèé [396 ã.]. Ïðåæ­äå ÷åì òðè­áû â ñîîò­âåò­ñò­âèè ñ çàêî­íîì ñòà­ëè íàçû­âàòü èìå­íà èçáðàí­íûõ, Ïóá­ëèé Ëèöè­íèé Êàëüâ ñ ðàç­ðå­øå­íèÿ èíòåððåê­ñà ïðî­èç­íåñ òàêóþ ðå÷ü: (3) «Êâè­ðè­òû! Ïàìÿ­òóÿ î ïîñëåä­íåì ïðî­õîæ­äå­íèè íàìè ýòîé äîëæ­íî­ñòè, âû, êàê ÿ âèæó, è íà áóäó­ùèé ãîä õîòè­òå ñîõðà­íèòü ñòîëü íåîá­õî­äè­ìîå íàì òåïåðü åäèí­ñòâî. (4) Îäíà­êî ìîè ñîòî­âà­ðè­ùè ñ ïðî­øëûõ âûáî­ðîâ íå èçìå­íè­ëèñü è äàæå ñòà­ëè äîñòîé­íåå áëà­ãî­äà­ðÿ ïðè­îá­ðå­òåí­íî­ìó îïû­òó, à ìåíÿ âû âèäè­òå óæå íå ïðåæ­íèì. Îò ìåíÿ îñòà­ëàñü ëèøü òåíü äà èìÿ Ïóá­ëèÿ Ëèöè­íèÿ: ñèëà ïîêè­íó­ëà ÷ëå­íû, îñò­ðî­òà çðå­íèÿ è ñëó­õà ïðè­òó­ïè­ëàñü, ïàìÿòü îñëàá­ëà, áîä­ðîñòü äóõà ñíèê­ëà». (5) Âçÿâ çà ðóêó ñâî­åãî ñûíà, îí ïðî­äîë­æàë: «Âîò âàì þíî­øà, ÿâëÿ­þ­ùèé ñîáîþ îáðàç è ïîäî­áèå òîãî, êîãî âû íåêî­ãäà ïåð­âûì èç ïëå­áå­åâ ïðî­èç­âå­ëè â âîåí­íûå òðè­áó­íû. ß âîñ­ïè­òàë åãî — âðó­÷àþ è ïîñâÿ­ùàþ åãî òåïåðü ãîñóäàð­ñòâó, ÷òîáû îí çàìå­íèë ìåíÿ. Ìíå ýòà äîëæ­íîñòü áûëà ïðå­äî­ñòàâ­ëå­íà ïîìè­ìî ìîå­ãî æåëà­íèÿ, îí æå äîìî­ãà­åò­ñÿ åå — òàê ïóñòü æå îíà åìó è áóäåò ïîðó­÷å­íà. Ïðè­ñî­âî­êóï­ëÿþ ê åãî ñîèñ­êà­òåëü­ñòâó ñâîè çà íåãî ïðîñü­áû». (6) Ïðîñü­áà îòöà áûëà óâà­æå­íà, à åãî ñûí Ïóá­ëèé Ëèöè­íèé îáú­ÿâ­ëåí âîåí­íûì òðè­áó­íîì ñ êîí­ñóëü­ñêîé âëà­ñòüþ âìå­ñòå ñ òåìè, êîãî ìû ïåðå­÷èñ­ëè­ëè âûøå.

(7) Òðè­áó­íû Òèöè­íèé è Ãåíó­öèé îòïðà­âè­ëèñü ïðî­òèâ ôàëèñ­êîâ è êàïåí­öåâ. Ïîñêîëü­êó îíè âåëè âîé­íó, ðóêî­âîä­ñò­âó­ÿñü áîëåå ïîðû­âîì, íåæå­ëè ðàçó­ìîì, òî è ïîïà­ëè â çàñà­äó. (8) Ãåíó­öèé èñêó­ïèë ñâîþ îïðî­ìåò­÷è­âîñòü äîñòîé­íîé ãèáå­ëüþ, ñðà­æà­ÿñü âïå­ðå­äè âñåõ è ïàâ îäíèì èç ïåð­âûõ, Òèöè­íèþ æå óäà­ëîñü ñîáðàòü íà âûñî­êîì õîë­ìå ÷àñòü áåæàâ­øèõ â ïàíè­êå âîè­íîâ è âîñ­ñòà­íî­âèòü áîå­âîé ïîðÿäîê, íî îí òàê è íå ðåøèë­ñÿ âíîâü âñòðå­òèòü­ñÿ ñ ïðî­òèâ­íè­êîì íà îòêðû­òîì ìåñòå. (9) Íå ñòîëü­êî ñòðàø­íû áûëè æåðò­âû, ñêîëü­êî ïîçîð, íî èìåí­íî îí ÷óòü íå ïðè­âåë ê òÿæ­êî­ìó ïîðà­æå­íèþ. Óæàñ îõâà­òèë íå òîëü­êî Ðèì, êóäà ýòà âåñòü äîêà­òè­ëàñü ñèëü­íî ïðå­óâå­ëè­÷åí­íîé, íî òàê­æå è ëàãåðü ïîä Âåé­ÿ­ìè. (10) Êîãäà òàì ðàñ­ïðî­ñòðà­íèë­ñÿ ñëóõ, áóä­òî ïîë­êî­âîä­öû è âîé­ñêî ïåðå­áè­òû, à ïîáåäî­íîñ­íûå êàïå­íåö ñ ôàëèñ­êîì è âñåé ýòðóñ­ñêîé ìîëî­äå­æüþ óæå ðÿäîì, âîè­íîâ åäâà óäà­ëîñü óäåð­æàòü îò áåã­ñòâà. (11) À â Ðèìå ïàíè­êà áûëà åùå áîëü­øå: òàì âñå ñ.249 ðåøè­ëè, ÷òî ëàãåðü óæå âçÿò è âðà­ãè óæå äâè­æóò­ñÿ íà Ãîðîä çëîá­íîé îðäîé. Ëþäè ñáå­ãà­ëèñü ê ñòå­íàì; ìàò­ðî­íû, êîòî­ðûõ âñå­îá­ùèé ñòðàõ âûãíàë èç äîìó, ìîëè­ëèñü â õðà­ìàõ; (12) îíè çàêëè­íà­ëè áîãîâ îòâðà­òèòü ïîãè­áåëü îò æèëèù, êàïèù è ñòåí ðèì­ñêèõ, óìî­ëÿÿ ïåðå­íå­ñòè ýòîò óæàñ íà Âåéè è îáå­ùàÿ âîç­îá­íî­âèòü ñâÿ­ùåí­íî­äåé­ñò­âèÿ ïî îáðÿäó è óâà­æàòü ïðåä­çíà­ìå­íî­âà­íèÿ.

18. haud in­vi­tis pat­ri­bus P. Li­ci­nium Cal­vum prae­ro­ga­ti­vae tri­bu­num mi­li­tum non pe­ten­tem creant, mo­de­ra­tio­nis ex­per­tae in prio­re ma­gistra­tu vi­rum, ce­te­rum iam tum exac­tae aeta­tis; [2] om­nes­que dein­ceps ex col­le­gio eius­dem an­ni re­fi­ci ap­pa­re­bat, L. Ti­ti­nium P. Mae­nium Cn. Ge­nu­cium L. Ati­lium. qui pri­us­quam re­nun­tia­ren­tur iure vo­ca­tis tri­bu­bus, per­mis­su in­ter­re­gis P. Li­ci­nius Cal­vus ita ver­ba fe­cit: [3] «omen con­cor­diae, Qui­ri­tes, rei ma­xi­me in hoc tem­pus uti­li, me­mo­ria nostri ma­gistra­tus vos his co­mi­tiis pe­te­re in in­se­quen­tem an­num vi­deo; [4] sed col­le­gas eos­dem re­fi­ci­tis, etiam usu me­lio­res fac­tos, me iam non eun­dem sed umbram no­men­que P. Li­ci­ni re­lic­tum vi­de­tis. vi­res cor­po­ris ad­fec­tae, sen­sus ocu­lo­rum at­que auri­um he­be­tes, me­mo­ria la­bat, vi­gor ani­mi ob­tun­sus. [5] en vo­bis» in­quit «iuve­nem», fi­lium te­nens, «ef­fi­giem at­que ima­gi­nem eius quem vos an­tea tri­bu­num mi­li­tum ex ple­be pri­mum fe­cis­tis. hunc ego insti­tu­tum dis­cip­li­na mea vi­ca­rium pro me rei pub­li­cae do di­co­que vos­que quae­so, Qui­ri­tes, de­la­tum mi­hi ultro ho­no­rem huic pe­ten­ti meis­que pro eo adiec­tis pre­ci­bus man­de­tis». [6] da­tum id pe­ten­ti pat­ri, fi­lius­que eius P. Li­ci­nius tri­bu­nus mi­li­tum con­su­la­ri po­tes­ta­te cum iis quos sup­ra scrip­si­mus dec­la­ra­tus. [7] Ti­ti­nius Ge­nu­cius­que tri­bu­ni mi­li­tum pro­fec­ti ad­ver­sus Fa­lis­cos Ca­pe­na­tes­que, dum bel­lum maio­re ani­mo ge­runt quam con­si­lio, prae­ci­pi­ta­ve­re se in in­si­dias. [8] Ge­nu­cius mor­te ho­nes­ta te­me­ri­ta­tem luens an­te sig­na in­ter pri­mo­res ce­ci­dit; Ti­ti­nius in edi­tum tu­mu­lum ex mul­ta tre­pi­da­tio­ne mi­li­ti­bus col­lec­tis aciem res­ti­tuit, nec se ta­men aequo lo­co hos­ti com­mi­sit. [9] plus ig­no­mi­niae erat quam cla­dis ac­cep­tum, quae pro­pe in cla­dem in­gen­tem ver­tit; tan­tum in­de ter­ro­ris non Ro­mae mo­do, quo mul­tip­lex fa­ma per­ve­ne­rat, sed in castris quo­que fuit ad Veios. [10] aeg­re ibi mi­les re­ten­tus a fu­ga est cum per­va­sis­set castra ru­mor du­ci­bus exer­ci­tu­que cae­so vic­to­rem Ca­pe­na­tem ac Fa­lis­cum Et­ru­riaeque om­nem iuven­tu­tem haud pro­cul in­de abes­se. [11] his tu­mul­tuo­sio­ra Ro­mae, iam castra ad Veios op­pug­na­ri, iam par­tem hos­tium ten­de­re ad ur­bem ag­mi­ne in­fes­to, cre­di­de­rant; con­cur­sum­que in mu­ros est et mat­ro­na­rum, quas ex do­mo con­ci­ve­rat pub­li­cus pa­vor, ob­sec­ra­tio­nes in templis fac­tae, pre­ci­bus­que ab dis pe­ti­tum, [12] ut exi­tium ab ur­bis tec­tis templis­que ac moe­ni­bus Ro­ma­nis ar­ce­rent Veios­que eum aver­te­rent ter­ro­rem, si sac­ra re­no­va­ta ri­te, si pro­cu­ra­ta pro­di­gia es­sent.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 39Ïðå­ðî­ãà­òèâ­íûå öåí­òó­ðèè — çäåñü, âåðî­ÿò­íî, øåñòü äðåâ­íåé­øèõ âñàä­íè­÷å­ñêèõ öåí­òó­ðèé (ñîñòî­ÿâ­øèõ èñêëþ­÷è­òåëü­íî èç ïàò­ðè­öè­åâ), ïåð­âû­ìè ïðè­ñòó­ïàâ­øèõ ê ãîëî­ñî­âà­íèþ.  III â. äî í. ý., â ñâÿ­çè ñ ïðå­îá­ðà­çî­âà­íè­åì êîìè­öèè, ò. å. ñëè­ÿ­íè­åì öåí­òó­ðè­àò­íûõ è òðè­áóò­íûõ êîìè­öèé (ìåæ­äó 241 è 218 ã. äî í. ý.), ïîäîá­íàÿ ïðàê­òè­êà áûëà èçìå­íå­íà: èç âñåõ öåí­òó­ðèé ïåð­âî­ãî êëàñ­ñà èçáè­ðà­ëàñü îäíà — cen­tu­ria prae­ro­ga­ti­va, — êîòî­ðàÿ è ïîëó­÷è­ëà ïðà­âî ïåð­âî­ãî ãîëî­ñà. Äëÿ îáùèõ ðåçóëü­òà­òîâ ãîëî­ñî­âà­íèÿ ìíå­íèå ãîëî­ñó­þ­ùèõ ïåð­âû­ìè ÷àñòî îêà­çû­âà­ëîñü ðåøàþ­ùèì. Ñð.: I, 43, 11.
  • ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß ÐÅÄÀÊÖÈÈ ÑÀÉÒÀ

  • [1] îðè­ãè­íà­ëå om­nes­que dein­ceps ex col­le­gio eius­dem an­ni re­fi­ci ap­pa­re­bat — «è áûëî ÿñíî, ÷òî îäèí çà äðó­ãèì áóäóò ïåðå­èç­áðà­íû âñå ÷ëå­íû êîë­ëå­ãèè òîãî ãîäà» (ò.å. ãîäà, êîãäà Êàëüâ áûë êîí­ñó­ëÿð­íûì òðè­áó­íîì). (Ïðèì. ðåä. ñàé­òà).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327007042 1327008013 1364000519 1364000520 1364000521