Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
36. (1) Ýòî ïîñîëüñòâî áûëî áû ìèðíûì, íå áóäü ñàìè ïîñëû áóéíûìè è ïîõîæèìè ñêîðåå íà ãàëëîâ, ÷åì íà ðèìëÿí. Êîãäà îíè èçëîæèëè âñå, ÷òî èì áûëî ïîðó÷åíî, íà ñîâåòå ãàëëîâ, òå îòâåòèëè: (2) õîòü îíè è ñëûøàò èìÿ ðèìëÿí âïåðâûå, íî âåðÿò, ÷òî ýòî õðàáðûå ìóæè, ðàç èìåííî ê íèì áðîñèëèñü çà ïîìîùüþ êëóçèéöû, îêàçàâøèñü â áåäå. (3) Îíè, ãàëëû, ïðåäïî÷èòàþò èñêàòü ñîþçíèêîâ âî âðåìÿ ïåðåãîâîðîâ, à íå áîåâ, è íå îòâåðãàþò ïðåäëîæåííîãî ïîñëàìè ìèðà, íî òîëüêî ïðè îäíîì óñëîâèè: êëóçèéöû äîëæíû óñòóïèòü íóæäàþùèìñÿ â çåìëå ãàëëàì ÷àñòü ñâîèõ ïàøåí, ïîñêîëüêó âñå ðàâíî èìåþò èõ áîëüøå, ÷åì ìîãóò îáðàáîòàòü. Èíà÷å îíè íà ìèð íå ñîãëàñÿòñÿ. (4) Ïóñòü èì íåìåäëåííî, â ïðèñóòñòâèè ðèìëÿí äàäóò îòâåò, è åñëè â èõ òðåáîâàíèè î çåìëå áóäåò îòêàçàíî, òî îíè â ïðèñóòñòâèè òåõ æå ðèìëÿí ïîéäóò â áîé, äàáû ïîñëû ìîãëè äîìà ðàññêàçàòü, íàñêîëüêî ãàëëû ïðåâîñõîäÿò äîáëåñòüþ ïðî÷èõ ñìåðòíûõ. (5) Êîãäà ðèìëÿíå ñïðîñèëè, ïî êàêîìó ïðàâó ãàëëû òðåáóþò çåìëþ ó åå õîçÿåâ, óãðîæàÿ îðóæèåì, è ÷òî ó íèõ çà äåëà â ñ.265 Ýòðóðèè, òå âûñîêîìåðíî çàÿâèëè, ÷òî ïðàâî èõ — â îðóæèè è ÷òî íåò çàïðåòîâ äëÿ õðàáðûõ ìóæåé. Îáå ñòîðîíû âñïûëèëè, âñå ñõâàòèëèñü çà ìå÷è, è çàâÿçàëîñü ñðàæåíèå. (6) À íàä Ðèìîì óæå íàâèñàë ðîê, èáî ïîñëû, â íàðóøåíèå ïðàâà íàðîäîâ, òàêæå âçÿëèñü çà îðóæèå. È ýòî íå ìîãëî ïðîéòè íåçàìå÷åííûì, êîëü ñêîðî òðîå çíàòíåéøèõ è õðàáðåéøèõ ðèìñêèõ þíîøåé ñðàæàëèñü âïåðåäè ýòðóññêèõ çíàìåí — äîáëåñòü ñèõ ÷óæåçåìöåâ áðîñàëàñü â ãëàçà. (7) È â äîâåðøåíèå âñåãî Êâèíò Ôàáèé, âûåõàâ íà êîíå èç ñòðîÿ, óáèë ãàëëüñêîãî âîæäÿ, íåèñòîâî ðâàâøåãîñÿ ê ýòðóññêèì çíàìåíàì. Îí íàñêâîçü ïðîáèë åìó áîê êîïüåì, à êîãäà íà÷àë ñíèìàòü äîñïåõè, ãàëëû óçíàëè åãî, è ïî âñåì ðÿäàì ðàçíåñëîñü, ÷òî ýòî ðèìñêèé ïîñîë. (8) Êëóçèéöû áûëè òîò÷àñ çàáûòû; ïîñûëàÿ óãðîçû ðèìëÿíàì, ãàëëû çàòðóáèëè îòáîé. Ñðåäè íèõ íàøëèñü òàêèå, êòî ïðåäëàãàë íåìåäëåííî èäòè íà Ðèì, íî âåðõ îäåðæàëè ñòàðåéøèíû. Îíè ðåøèëè ñïåðâà îòðÿäèòü ïîñëîâ ñ æàëîáîé íà îáèäó è ïîòðåáîâàòü âûäà÷è Ôàáèåâ çà îñêâåðíåíèå ïðàâà íàðîäîâ. (9) Êîãäà ãàëëüñêèå ïîñëû ïåðåäàëè òî, ÷òî èì áûëî ïîðó÷åíî, ñåíàò íå îäîáðèë ïîñòóïêà Ôàáèåâ è ñ÷åë òðåáîâàíèå âàðâàðîâ çàêîííûì. Íî ïîñêîëüêó ðå÷ü øëà î ìóæàõ ñòîëü çíàòíûõ, òî óãîäíè÷åñòâî ïðåãðàäèëî ïóòü äîëãó è ðåøåíèå íå áûëî ïðèíÿòî. (10) Èòàê, ñåíàò ïåðåäàë ýòî äåëî íàðîäíîìó ñîáðàíèþ, ÷òîáû ñíÿòü ñ ñåáÿ îòâåòñòâåííîñòü çà âîçìîæíûå ïîðàæåíèÿ â âîéíå ñ ãàëëàìè. À òàì íàñòîëüêî âîçîáëàäàëî ëèöåïðèÿòèå è ïîäêóï, ÷òî òå, êîãî ñîáèðàëèñü íàêàçàòü, áûëè èçáðàíû âîåííûìè òðèáóíàìè ñ êîíñóëüñêèìè ïîëíîìî÷èÿìè íà ñëåäóþùèé ãîä. (11) Ïîñëå ýòîãî íåäîñòîéíîãî äåÿíèÿ ãàëëû îæåñòî÷èëèñü è, îòêðûòî óãðîæàÿ âîéíîé, âåðíóëèñü ê ñâîèì. (12) Âîåííûìè æå òðèáóíàìè, êðîìå òðåõ Ôàáèåâ, áûëè èçáðàíû Êâèíò Ñóëüïèöèé Ëîíã, Êâèíò Ñåðâèëèé â ÷åòâåðòûé ðàç, Ïóáëèé Êîðíåëèé Ìàëóãèíñêèé [390 ã.]. |
36. mitis legatio, ni praeferoces legatos Gallisque magis quam Romanis similes habuisset. quibus postquam mandata ediderunt in concilio Gallorum datur responsum: [2] etsi novum nomen audiant Romanorum, tamen credere viros fortes esse, quorum auxilium a Clusinis in re trepida sit imploratum; [3] et quoniam legatione adversus se maluerint quam armis tueri socios, ne se quidem pacem quam illi adferant aspernari, si Gallis egentibus agro, quem latius possideant quam colant Clusini, partem finium concedant; aliter pacem impetrari non posse. [4] et responsum coram Romanis accipere velle, et si negetur ager coram iisdem Romanis dimicaturos, ut nuntiare domum possent quantum Galli virtute ceteros mortales praestarent. [5] quodnam id ius esset agrum a possessoribus petere aut minari arma Romanis quaerentibus et quid in Etruria rei Gallis esset, cum illi se in armis ius ferre et omnia fortium virorum esse ferociter dicerent, accensis utrimque animis ad arma discurritur et proelium conseritur. [6] ibi iam urgentibus Romanam urbem fatis legati contra ius gentium arma capiunt. nec id clam esse potuit cum ante signa Etruscorum tres nobilissimi fortissimique Romanae iuventutis pugnarent; tantum eminebat peregrina virtus. [7] quin etiam Q. Fabius evectus extra aciem equo ducem Gallorum ferociter in ipsa signa Etruscorum incursantem per latus transfixum hasta occidit; spoliaque eius legentem Galli agnovere, perque totam aciem Romanum legatum esse signum datum est. [8] omissa inde in Clusinos ira receptui canunt minantes Romanis. erant qui extemplo Romam eundum censerent; vicere seniores ut legati prius mitterentur questum iniurias postulatumque ut pro iure gentium violato Fabii dederentur. [9] legati Gallorum cum ea, sicut erant mandata, exposuissent, senatui nec factum placebat Fabiorum et ius postulare barbari videbantur; sed ne id quod placebat decerneretur in tantae nobilitatis viris ambitio obstabat. [10] itaque ne penes ipsos culpa esset cladis forte Gallico bello acceptae, cognitionem de postulatis Gallorum ad populum reiciunt; ubi tanto plus gratia atque opes valuere ut quorum de poena agebatur tribuni militum consulari potestate in insequentem annum crearentur. [11] quo facto haud secus quam dignum erat infensi Galli bellum propalam minantes ad suos redeunt. [12] tribuni militum cum tribus Fabiis creati Q. Sulpicius Longus Q. Servilius quartum P. Cornelius Maluginensis. |