Ïåðåâîä Í. Í. Êàçàíñêîãî. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
6. (1) Ëóöèé Ñèöèíèé, íàðîäíûé òðèáóí, çàâåë ðå÷ü î Ïîìïòèíñêîé îáëàñòè óæå ïðè áîëüøåì ñòå÷åíèè íàðîäà, ïðèòîì áîëüøå, ÷åì ðàíåå, æåëàâøåãî ïîëó÷èòü çåìëþ. (2)  ñåíàòå áûëî ïîäàíî ïðåäëîæåíèå íà÷àòü âîéíó ñ ãåðíèêàìè è ëàòèíàìè, íî ýòî îòëîæèëè èç-çà çàáîòû î áîëåå âàæíîé âîéíå, òàê êàê Ýòðóðèÿ âçÿëàñü çà îðóæèå. (3) Óïðàâëåíèå ïåðåøëî ê Êàìèëëó, âîåííîìó òðèáóíó ñ êîíñóëüñêîé âëàñòüþ, è ïÿòè åãî ñîòîâàðèùàì: Ñåðâèþ Êîðíåëèþ Ìàëóãèíñêîìó, Êâèíòó Ñåðâèëèþ Ôèäåíå (èçáðàííîìó â øåñòîé ðàç), Ëóöèþ Êâèíêöèþ Öèíöèííàòó, Ëóöèþ Ãîðàöèþ Ïóëüâèëëó è Ïóáëèþ Âàëåðèþ. (4)  íà÷àëå ãîäà [386 ã.] ãðàæäàíå îòâëåêëèñü îò çàáîò îá ýòðóññêîé âîéíå, òàê êàê âíåçàïíî ÿâèëàñü òîëïà áåæåíöåâ èç Ïîìïòèíñêîé îáëàñòè ñ èçâåñòèåì, ÷òî æèòåëè Àíòèÿ âçÿëèñü ñ.288 çà îðóæèå è ÷òî ëàòèíñêèå ãîðîäà ïîñëàëè ñâîþ ìîëîäåæü íà ýòó âîéíó. (5) Ëàòèíû óòâåðæäàëè, ÷òî ýòî âîâñå íå îáùåå èõ ðåøåíèå è ÷òî îíè òîëüêî ïîçâîëèëè îõîòíèêàì íåâîçáðàííî âîåâàòü, ãäå òå çàõîòÿò. (6) Íî óæå íèêàêîé âîéíîé íå ïðåíåáðåãàëè. Èòàê, ñåíàò âîçáëàãîäàðèë áîãîâ, ÷òî Êàìèëë â äîëæíîñòè, èáî, áóäü îí ÷àñòíûì ëèöîì, åãî ïðèøëîñü áû íàçíà÷èòü äèêòàòîðîì. Ñîòîâàðèùè æå åãî ãîâîðèëè, ÷òî, åñëè ÿâèòñÿ óãðîçà âîéíû, ïðàâèòü âñåìè äåëàìè äîëæåí îäèí ÷åëîâåê, (7) ÷òî îíè íàìåðåíû ñâîþ âëàñòü ïîä÷èíèòü âëàñòè Êàìèëëà è ÷òî íèêòî èç íèõ íå äóìàåò, áóäòî ïîíèæåí â ñòàðøèíñòâå, èáî âñå îíè ïðèçíàëè ñòàðøèíñòâî ýòîãî ìóæà. Ñåíàò ïîõâàëèë òðèáóíîâ, à ñàì Êàìèëë â ñìóùåíèè ïîáëàãîäàðèë. (8) Îí ñêàçàë, ÷òî îòíûíå òÿæêîå áðåìÿ âîçëîæåíî íà íåãî ðèìñêèì íàðîäîì, êîòîðûé èçáðàë25 åãî â ÷åòâåðòûé ðàç, âåëèêîå áðåìÿ — ñåíàòîì, ñòîëü âûñîêî åãî îöåíèâøèì, è âåëè÷àéøåå — ñòîëü äëÿ íåãî ïî÷åòíûì ïîä÷èíåíèåì òîâàðèùåé ïî äîëæíîñòè, (9) à ïîòîìó, åñëè ìîæåò áûòü ÷òî-íèáóäü åùå äîáàâëåíî ê åãî òðóäàì è ñòàðàíèÿì, îí ïðåâçîéäåò ñåáÿ è ïðèëîæèò âñå ñèëû, ÷òîáû ñ òàêèì åäèíîäóøèåì âûñêàçàííîå î íåì âûñîêîå ìíåíèå ñîãðàæäàí íèêîãäà íå èçìåíèëîñü. (10) ×òî æå äî âîéíû ñ Àíòèåì, òî çäåñü, ñêàçàë îí, áîëüøå óãðîç, ÷åì äåéñòâèòåëüíîé îïàñíîñòè; îäíàêî æå, ïî åãî ìíåíèþ, ñëåäóåò íå òîëüêî íè÷åãî íå áîÿòüñÿ, íî è íè÷åì íå ïðåíåáðåãàòü, èáî (11) Ðèì îêðóæåí çàâèñòüþ è íåíàâèñòüþ ñîñåäíèõ íàðîäîâ è ñîîòâåòñòâåííî ó ãîñóäàðñòâà äîëæíî áûòü áîëüøå âîæäåé è áîëüøå âîéñêà. (12) «Òåáÿ, Ëóöèé Âàëåðèé, — ñêàçàë îí, — ÿ ðåøèë âçÿòü ñ ñîáîþ íà àíòèéöåâ êàê ñîó÷àñòíèêà âëàñòè ìîåé è ðåøåíèé. (13) Òû, Êâèíò Ñåðâèëèé, âûæèäàé ñî âòîðûì âîéñêîì, ñíàðÿæåííûì è îáó÷åííûì, è ñòîé ëàãåðåì ó Ãîðîäà, ñëåäÿ, íå âçâîëíóåòñÿ ëè, êàê ýòî íåäàâíî áûëî, Ýòðóðèÿ, èëè íà ñëó÷àé íîâûõ áåñïîêîéñòâ, åñëè âäðóã ïîäñòóïÿò ëàòèíû è ãåðíèêè; ÿ óâåðåí, ÷òî òû ïîâåäåøü äåëî òàê, ÷òîáû áûòü äîñòîéíûì îòöà, äåäà, ñåáÿ ñàìîãî è òâîèõ øåñòè òðèáóíàòîâ. (14) Òðåòüå âîéñêî ïóñòü Ëóöèé Êâèíêöèé íàáåðåò èç ñëàáîñèëüíûõ26 è ñòàðèêîâ äëÿ îõðàíû Ãîðîäà è óêðåïëåíèé. Ëóöèé Ãîðàöèé ïóñòü ïîçàáîòèòñÿ î äîñïåõàõ, äðîòèêàõ, î ïðèïàñàõ è ïðî÷åì, ÷åãî òðåáóåò âîåííîå âðåìÿ. (15) Òåáÿ, Ñåðâèé Êîðíåëèé, ìû, òâîè ñîòîâàðèùè, íàçíà÷àåì áëþñòèòåëåì ýòîãî ãîñóäàðñòâåííîãî ñîâåòà, ñòðàæåì áëàãî÷åñòèÿ, ñîáðàíèé, çàêîíîâ è âñåõ âîîáùå ãîðîäñêèõ äåë». (16) Âñå ïîáëàãîäàðèëè åãî — êàæäûé çà ñâîþ ÷àñòü â ïîðó÷åííîì äåëå; Âàëåðèé, íàçíà÷åííûé áûòü ñîó÷àñòíèêîì âëàñòè, äîáàâèë, ÷òî áóäåò ÷òèòü Ìàðêà Ôóðèÿ êàê äèêòàòîðà, à ñàì áóäåò ïðè íåì êàê íà÷àëüíèê êîííèöû; (17) ïîýòîìó, êàêîâî îáùåå óïîâàíèå íà åäèíîâëàñòíîãî ïîëêîâîäöà, òàêîþ æå ïóñòü áóäåò íàäåæäà è íà èñõîä âîéíû. Îáðàäîâàííûå ñåíàòîðû ðàäîñòíî âîñêëèöàëè, ÷òî îáðåëè äîáðûå íàäåæäû íà õîä âîéíû, íà áóäóùèé ìèð è íà âñå òå÷åíèå ñ.289 ãîñóäàðñòâåííûõ äåë, (18) èáî íå áóäåò ó ãîñóäàðñòâà íóæäû â äèêòàòîðå, åñëè îíî èìååò äîëæíîñòíûìè ëèöàìè ìóæåé, ñòîëü åäèíûõ â äóøåâíîì ñîãëàñèè, ðàâíî ãîòîâûõ ïîâèíîâàòüñÿ è ïîâåëåâàòü è íåñóùèõ ñâîþ äîëþ â îáùóþ ñëàâó, à íå óðûâàþùèõ êàæäûé òîëüêî õâàëó äëÿ ñåáÿ. |
6. de agro Pomptino ab L. Sicinio tribuno plebis actum ad frequentiorem iam populum mobilioremque ad cupiditatem agri quam fuerat. [2] et de Latino Hernicoque bello mentio facta in senatu maioris belli cura, quod Etruria in armis erat, dilata est. [3] res ad Camillum tribunum militum consulari potestate rediit; collegae additi quinque: Ser. Cornelius Maluginensis Q. Servilius Fidenas sextum L. Quinctius Cincinnatus L. Horatius Pulvillus P. Valerius. [4] principio anni aversae curae hominum sunt a bello Etrusco, quod fugientium ex agro Pomptino agmen repente inlatum in urbem attulit Antiates in armis esse Latinorumque populos iuventutem suam summisisse ad id bellum, [5] eo abnuentes publicum fuisse consilium quod non prohibitos tantummodo voluntarios dicerent militare ubi vellent. [6] desierant iam ulla contemni bella. itaque senatus dis agere gratias quod Camillus in magistratu esset: dictatorem quippe dicendum eum fuisse si privatus esset; et collegae fateri regimen omnium rerum, [7] ubi quid bellici terroris ingruat, in viro uno esse, sibique destinatum id animo esse Camillo summittere imperium, nec quicquam de maiestate sua detractum credere quod maiestati eius viri concessissent. conlaudatis ab senatu tribunis et ipse Camillus confusus animo gratias egit. [8] ingens inde ait onus a populo Romano sibi, qui se iam quartum creasset, magnum a senatu talibus de se iudiciis maximum tam honoratorum collegarum obsequio iniungi. [9] itaque si quid laboris vigiliarumque adici possit, certantem secum ipsum adnisurum ut tanto de se consensu civitatis opinionem, quae maxima sit, etiam constantem efficiat. [10] quod ad bellum atque Antiates attineat, plus ibi minarum quam periculi esse; se tamen, ut nihil timendi, sic nihil contemnendi auctorem esse. [11] circumsederi urbem Romanam ab invidia et odio finitimorum; itaque et ducibus pluribus et exercitibus administrandam rem publicam esse. [12] «te» inquit, «P. Valeri, socium imperii consiliique legiones mecum adversus Antiatem hostem ducere placet; [13] te, Q. Servili, altero exercitu instructo paratoque ad urbem castra habere, intentum, sive Etruria se interim, ut nuper, sive nova haec cura, Latini atque Hernici moverint; pro certo habeo ita rem gesturum, ut patre avo teque ipso ac sex tribunatibus dignum est. [14] tertius exercitus ex causariis senioribusque a L. Quinctio scribatur, qui urbi moenibusque praesidio sit. L. Horatius arma, tela, frumentum quaeque alia belli tempora poscent provideat. [15] te, Ser. Corneli, praesidem huius publici consilii, custodem religionum, comitiorum, legum, rerum omnium urbanarum collegae facimus». [16] cunctis in partes muneris sui benigne pollicentibus operam, Valerius, socius imperii lectus, adiecit M. Furium sibi pro dictatore seque ei pro magistro equitum futurum; [17] proinde, quam opinionem de unico imperatore, eam spem de bello haberent. se vero bene sperare patres et de bello et de pace universaque re publica erecti gaudio fremunt, [18] nec dictatore unquam opus fore rei publicae, si tales viros in magistratu habeat, tam concordibus iunctos animis, parere atque imperare iuxta paratos laudemque conferentes potius in medium quam ex communi ad se trahentes. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß