Ïåðåâîä Í. Í. Êàçàíñêîãî. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
10. (1) Êàçàëîñü, ÷òî âçÿòèå ýòîãî ãîðîäà ïîòðåáóåò áîëüøåãî òðóäà íå òîëüêî ïîòîìó, ÷òî îí âåñü íàõîäèëñÿ â ðóêàõ âðàãîâ, íî è ïîòîìó, ÷òî ñäàí áûë ïðåäàòåëÿìè èç ñàìèõ ãîðîæàí. (2) Òåì íå ìåíåå áûëî ðåøåíî îòïðàâèòü ïîñîëüñòâî ê ñòàðåéøèíàì Íåïåòà, ÷òîáû òå îòëîæèëèñü îò ýòðóñêîâ è ïðåäïî÷ëè ñîáëþñòè äîãîâîð íà âåðíîñòü ðèìñêîìó íàðîäó, î êîòîðîì ñàìè ïðîñèëè33. (3) Êîãäà îòòóäà ïðèøåë îòâåò, ÷òî æèòåëè íè â ÷åì íå âëàñòíû, ÷òî ýòðóñêè äåðæàò ñòåíû è îõðàíÿþò âîðîòà, òî ñïåðâà ãîðîæàíàì ïðèãðîçèëè ðàçîðåíèåì ïîëåé. (4) Çàòåì, êîëü ñêîðî êëÿòâà ïðè ñäà÷å ãîðîäà îêàçàëàñü äëÿ íåïåòÿí ñèëüíåå ñîþçíîé êëÿòâû, âîéñêî, ñîáðàâ â îêðåñòíîñòÿõ õâîðîñò, äâèíóëîñü ê óêðåïëåíèÿì; çàïîëíèâ âÿçàíêàìè ðîâ, âîèíû ïðèñòàâèëè ê ñòåíàì ëåñòíèöû è ñ ïåðâûì æå êëè÷åì íàòèñêîì âçÿëè ãîðîä. (5) Òóò æå åãî æèòåëÿì áûëî ïðèêàçàíî, ÷òîáû ñëîæèëè îðóæèå, à âîèíàì âåëåíî áûëî áåçîðóæíûõ ùàäèòü; ýòðóñêîâ æå ïåðåáèëè è âîîðóæåííûõ è áåçîðóæíûõ. Ïîòîì çà÷èíùèêîâ ñäà÷è ãîðîäà îáåçãëàâèëè; íåâèíîâíîìó áîëüøèíñòâó âñå âîçâðàòèëè; â ãîðîäå îñòàâèëè îõðàíó. (6) Òàê, îòáèâ ó âðàãà äâà ñîþçíûõ ãîðîäà, òðèáóíû ñ âåëèêîþ ñëàâîé âîðîòèëèñü ñ ïîáåäîíîñíûì âîéñêîì â Ðèì.  òîò æå ãîä îò ëàòèíîâ è ãåðíèêîâ ïîòðåáîâàëè îáúÿñíåíèÿ è ñïðîñèëè, ïî÷åìó â òå÷åíèå ýòèõ ëåò îíè, âîïðåêè óñòàíîâëåííîìó ïîðÿäêó, íå ïîñòàâëÿëè âîèíîâ. (7) Îò ìíîãîëþäíîãî ñîáðàíèÿ îáîèõ íàðîäîâ áûë ïîëó÷åí îòâåò, ÷òî íåò â ýòîì îáùåé âèíû è íåò îáùåãî çàìûñëà â òîì, ÷òî êîå-êòî èç ìîëîäåæè ñðàæàëñÿ íà ñòîðîíå âîëüñêîâ, (8) íî îíè âñå ïðåòåðïåëè íàêàçàíèå çà äóðíîé âûáîð, èáî íè îäèí èç íèõ íå âåðíóëñÿ; âîèíîâ æå îíè íå ïîñòàâëÿëè èç-çà ïîñòîÿííîãî ñòðàõà, âíóøàåìîãî âîëüñêàìè: íå ìîãóò îíè, ñêîëüêî íè âîþþò, ñïðàâèòüñÿ ñ ýòîé íàïàñòüþ, ñîñåäñòâóþùåé ñ íèìè áîê î áîê, ñ åùå íîâûìè ñ.292 âîéíàìè ñâåðõ òåõ, êàêèå óæå áûëè. (9) Äîëîæåííûé îòâåò ñåíàòîðû ïðèçíàëè äîñòàòî÷íîþ ïðè÷èíîé äëÿ âîéíû, íî âðåìÿ äëÿ âîéíû ñî÷ëè íåïîäõîäÿùèì. |
10. videbatur plus in ea urbe recipienda laboris fore, non eo solum quod tota hostium erat, sed etiam quod parte Nepesinorum prodente civitatem facta erat deditio; [2] mitti tamen ad principes eorum placuit ut secernerent se ab Etruscis fidemque quam implorassent ab Romanis, ipsi praestarent. [3] unde cum responsum allatum esset nihil suae potestatis esse, Etruscos moenia custodiasque portarum tenere, primo populationibus agri terror est oppidanis admotus; [4] deinde, postquam deditionis quam societatis fides sanctior erat, fascibus sarmentorum ex agro conlatis ductus ad moenia exercitus completisque fossis scalae admotae, et clamore primo impetuque oppidum capitur. [5] Nepesinis inde edictum ut arma ponant, parcique iussum inermi: Etrusci pariter armati atque inermes caesi. Nepesinorum quoque auctores deditionis securi percussi: innoxiae multitudini redditae res, oppidumque cum praesidio relictum. [6] ita duabus sociis urbibus ex hoste receptis victorem exercitum tribuni cum magna gloria Romam reduxerunt. eodem anno ab Latinis Hernicisque res repetitae quaesitumque cur per eos annos militem ex instituto non dedissent. [7] responsum frequenti utriusque gentis concilio est nec culpam in eo publicam nec consilium fuisse quod suae iuventutis aliqui apud Volscos militaverint; [8] eos tamen ipsos pravi consilii poenam habere, nec quemquam ex his reducem esse; militis autem non dati causam terrorem adsiduum a Volscis fuisse, quam pestem adhaerentem lateri suo tot super alia aliis bellis exhauriri nequisse. [9] quae relata patribus magis tempus quam causam non visa belli habere. |