Ïåðåâîä Í. Í. Êàçàíñêîãî. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
34. (1) Íàñêîëüêî óäà÷íåå áûëè âîéíû ýòîãî ãîäà è íàñêîëüêî ñïîêîéíî âñå áûëî íà ãðàíèöàõ, íàñòîëüêî â Ãîðîäå âîçðàñòàëè äåíü îòî äíÿ íàñèëèÿ îòöîâ è ñòðàäàíèÿ ïðîñòîãî íàðîäà. Ñàìà ñ.313 ïðèíóäèòåëüíîñòü ïëàòåæåé ìåøàëà äîëæíèêàì ðàñïëàòèòüñÿ. (2) Êîãäà óæå íå÷åãî áûëî îòäàâàòü èç èìóùåñòâà, äîëæíèêè, ïðèñóæäåííûå çàèìîäàâöàì, ðàñïëà÷èâàëèñü ñ íèìè ïîòåðåé äîáðîãî èìåíè è òåëåñíûìè ìóêàìè: ïëàòåæ çàìåùàëñÿ êàðîé. (3) È îò ýòîãî ïëåáåè — íå îäíà ìåëêîòà, íî è âèäíåéøèå èç íèõ — íàñòîëüêî ïàëè äóõîì, ÷òî íå òîëüêî íå äîáèâàëèñü íàðàâíå ñ ïàòðèöèÿìè âîåííîãî òðèáóíàòà (à ñêîëüêî ñèë ïîëîæèëè, ÷òîáû òàêîå áûëî ðàçðåøåíî!), (4) íî äàæå ïëåáåéñêèõ äîëæíîñòåé íèêòî èç ëþäåé ðåøèòåëüíûõ è îïûòíûõ óæå íå èñêàë è íå ïîëó÷àë. Êàçàëîñü, ÷òî äîëæíîñòè, êàêèìè ñ÷èòàíûå ãîäû âëàäåëè ïëåáåè, ñíîâà è óæå íàâñåãäà çàõâàòèëè ïàòðèöèè. (5) Íî òóò, êàê áûâàåò, íåçíà÷èòåëüíàÿ ïðè÷èíà ïðèâåëà ê âàæíûì ïîñëåäñòâèÿì, ñëîâíî äëÿ òîãî, ÷òîáû íå ñëèøêîì òîðæåñòâîâàëè ïðîòèâíèêè. Ó Ìàðêà Ôàáèÿ Àìáóñòà93, ìóæà âëèÿòåëüíîãî êàê â ñâîåì êðóãó, òàê è â ïðîñòîì íàðîäå, öåíèâøåì åãî çà òî, ÷òî íå ïðåçèðàë îí ïëåáååâ, áûëè äâå äî÷åðè, ñòàðøàÿ çàìóæåì çà Ñåðâèåì Ñóëüïèöèåì, ìëàäøàÿ — çà Ãàåì Ëèöèíèåì Ñòîëîíîì, ÷åëîâåêîì õîòÿ è çíàìåíèòûì, íî èç ïëåáååâ; óæå òî, ÷òî Ôàáèé íå ãíóøàëñÿ òàêîãî ðîäñòâà, ñíèñêàëî åìó ðàñïîëîæåíèå ïðîñòîãî íàðîäà. (6) Ñëó÷èëîñü êàê-òî, ÷òî ñåñòðû Ôàáèè ñèäåëè â äîìå Ñåðâèÿ Ñóëüïèöèÿ, â òî âðåìÿ âîåííîãî òðèáóíà, è, êàê îáû÷íî, ïðîâîäèëè âðåìÿ â ðàçãîâîðàõ, êîãäà Ñóëüïèöèé âîçâðàòèëñÿ ñ ôîðóìà äîìîé è åãî ëèêòîð, ñîãëàñíî îáû÷àþ, ïîñòó÷àë ôàñêàìè â äâåðü. Íåïðèâû÷íàÿ ê ýòîìó, ìëàäøàÿ Ôàáèÿ èñïóãàëàñü, íàñìåøèâ ñòàðøóþ, êîòîðàÿ óäèâèëàñü, ÷òî ñåñòðà íå çíàåò òàêîãî îáû÷àÿ. (7) Ýòîò-òî ñìåõ è óêîëîë æåíñêóþ äóøó, ïîäàòëèâóþ äëÿ ìåëî÷åé. Òîëïà ïîñïåøàþùèõ ñëåäîì è ñïðàøèâàþùèõ, «íå óãîäíî ëè», ïîêàçàëà åé ñ÷àñòüå ñåñòðèíà áðàêà è çàñòàâèëà ñòûäèòüñÿ ñîáñòâåííîé äîëè, èáî ëîæíîìó íàøåìó òùåñëàâèþ ïðåòèò ìàëåéøåå ïðåâîñõîäñòâî äàæå â áëèæíèõ. (8) Êîãäà îíà, òîëüêî ÷òî óÿçâëåííàÿ â ñàìîå ñåðäöå, ðàññòðîåííàÿ, ïîïàëàñü íà ãëàçà îòöó è òîò ñòàë ðàññïðàøèâàòü: «Çäîðîâà ëè?» — îíà õîòåëà ñêðûòü ïðè÷èíó ïå÷àëè, íå ñëèøêîì ñîãëàñíóþ ñ ñåñòðèíñêèì äîëãîì è ïî÷òåíèåì ê ìóæó. (9) Íî îòåö ëàñêîâûìè ðàññïðîñàìè äîáèëñÿ, ÷òîáû îíà ïðèçíàëàñü: ïðè÷èíà åå ïå÷àëè â òîì, ÷òî ñîåäèíåíà îíà ñ íåðîâíåé è îòäàíà çàìóæ â äîì, êóäà íå âîéäóò íè ïî÷åò, íè óãîæäåíèå. (10) Óòåøàÿ äî÷ü, Àìáóñò ïðèêàçàë åé áûòü âåñåëåå: ñêîðî è îíà â ñâîåì äîìå óâèäèò òàêèå æå ïî÷åñòè, êàêèå âèäèò ó ñåñòðû. (11) Òóò îí íà÷àë ñîâåùàòüñÿ ñ çÿòåì ïðè ó÷àñòèè Ëóöèÿ Ñåêñòèÿ, þíîøè ðåøèòåëüíîãî, êîòîðîìó äëÿ èñïîëíåíèÿ íàäåæä íåäîñòàâàëî îäíîãî — áûòü ïàòðèöèàíñêîãî ðîäà. |
34. quanto magis prosperis eo anno bellis tranquilla omnia foris erant, tantum in urbe vis patrum in dies miseriaeque plebis crescebant, cum eo ipso, quod necesse erat solvi, facultas solvendi impediretur. [2] itaque cum iam ex re nihil dari posset, fama et corpore iudicati atque addicti creditoribus satisfaciebant, poenaque in vicem fidei cesserat. [3] adeo ergo obnoxios summiserant animos non infimi solum sed principes etiam plebis, ut non modo ad tribunatum militum inter patricios petendum, quod tanta vi ut liceret tetenderant, [4] sed ne ad plebeios quidem magistratus capessendos petendosque ulli viro acri experientique animus esset, possessionemque honoris usurpati modo a plebe per paucos annos reciperasse in perpetuum patres viderentur. [5] ne id nimis laetum parti alteri esset, parva, ut plerumque solet, rem ingentem moliundi causa intervenit. M. Fabi Ambusti, potentis viri cum inter sui corporis homines tum etiam ad plebem, quod haudquaquam inter id genus contemptor eius habebatur, filiae duae nuptae, Ser. Sulpicio maior, minor C. Licinio Stoloni erat, illustri quidem viro tamen plebeio; eaque ipsa adfinitas haud spreta gratiam Fabio ad volgum quaesierat. [6] forte ita incidit ut in Ser. Sulpici tribuni militum domo sorores Fabiae cum inter se, ut fit, sermonibus tempus tererent, lictor Sulpici, cum is de foro se domum reciperet, forem, ut mos est, virga percuteret. cum ad id moris eius insueta expavisset minor Fabia, risui sorori fuit miranti ignorare id sororem; [7] ceterum is risus stimulos parvis mobili rebus animo muliebri subdidit. frequentia quoque prosequentium rogantiumque num quid vellet credo fortunatum matrimonium ei sororis visum suique ipsam, malo arbitrio quo a proximis quisque minime anteiri volt, paenituisse. [8] confusam eam ex recenti morsu animi cum pater forte vidisset, percontatus «Satin salvae?» avertentem causam doloris, quippe nec satis piam adversus sororem nec admodum in virum honorificam, [9] elicuit comiter sciscitando ut fateretur eam esse causam doloris, quod iuncta impari esset, nupta in domo quam nec honos nec gratia intrare posset. [10] consolans inde filiam Ambustus bonum animum habere iussit: eosdem propediem domi visuram honores quos apud sororem videat. [11] inde consilia inire cum genero coepit adhibito L. Sextio, strenuo adulescente et cuius spei nihil praeter genus patricium deesset. |