Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
4. (1) È âñå-òàêè â íà÷àëå ñëåäóþùåãî ãîäà [362 ã.] ïðè êîíñóëàõ Êâèíòå Ñåðâèëèè Àãàëå è Ëóöèè Ãåíóöèè íàðîäíûé òðèáóí Ìàðê Ïîìïîíèé âûçûâàåò Ìàíëèÿ â ñóä. (2) Ìàíëèé âîçáóäèë ê ñåáå íåíàâèñòü ñòðîãîñòÿìè ïðè íàáîðå, êîãäà íàêàçûâàë ãðàæäàí íå òîëüêî ïåíåé, íî è òåëåñíîé ðàñïðàâîþ: òåõ, êòî íå ñ.326 îòêëèêàëñÿ íà ñâîå èìÿ, ñåêëè ðîçãàìè èëè îòâîäèëè â òåìíèöó; (3) îñîáåííî æå íåíàâèñòåí áûë ñàì åãî êðóòîé íðàâ è âðàæäåáíîå ñâîáîäíîìó ãðàæäàíñòâó ïðîçâèùå Èìïåðèîçà21, ïðèíÿòîå èì, ÷òîáû âûñòàâèòü íàïîêàç æåñòîêîñòü, êîòîðóþ îáðàùàë îí íå òîëüêî íà ÷óæèõ, íî è íà áëèæíèõ è äàæå íà êðîâíûõ. (4) À èìåííî òðèáóí âìåíÿë åìó â âèíó ñðåäè ïðî÷åãî, ÷òî ñâîåãî ñûíà, þíîøó, íå çàìå÷åííîãî íè â ÷åì äóðíîì, îí îòîðâàë îò ãîðîäà, äîìà, ïåíàòîâ, ôîðóìà, îò ñâåòà è îáùåñòâà ñâåðñòíèêîâ, îáðåêàÿ åãî íà ðàáñêèé òðóä, ÷óòü íå íà óçèëèùå è êàòîðãó: (5) òàì â ïîâñåäíåâíûõ ëèøåíèÿõ îòïðûñê äèêòàòîðà, ðîæäåííûé â âûñøåì ñîñëîâèè, äîëæåí óñâîèòü, ÷òî îí è òî÷íî ðîæäåí îòöîì Èìïåðèîçîì. Íî çà êàêóþ ïðîâèííîñòü? Îêàçûâàåòñÿ, þíîøà íå ðå÷èñò è êîñíîÿçû÷åí. (6) Íî ðàçâå íå ñëåäîâàëî îòöó, áóäü â íåì õîòü êàïëÿ ÷åëîâå÷íîñòè, ïîñòàðàòüñÿ âûïðàâèòü ýòîò ïðèðîäíûé èçúÿí, ÷åì íàêàçûâàòü çà íåãî è òåì äåëàòü åãî ëèøü ïðåäìåòíåå? Äàæå áåññëîâåñíûå òâàðè íå ìåíüøå ïèòàþò è îïåêàþò òåõ äåòåíûøåé, êòî óðîäèòñÿ õèëûì è ñëàáûì; (7) à Ëóöèé Ìàíëèé, Ãåðêóëåñ òîìó ñâèäåòåëü, ìíîæèò ñûíó áåäó áåäîþ, óãíåòàåò íåðàñòîðîïíûé åãî óì åùå áîëåå, è åñëè îñòàëîñü â þíîøå òîëèêà ïðèðîäíîé æèâîñòè, òî è åå îí ãóáèò äåðåâåíñêîé æèçíüþ, ìóæèöêèì òðóäîì, ñêîòñêèì ñîäåðæàíèåì. |
4. neque eo minus principio insequentis anni, Q. Servilio Ahala L. Genucio consulibus, dies Manlio dicitur a M. Pomponio tribuno plebis. [2] acerbitas in dilectu non damno modo civium sed etiam laceratione corporum lata, partim virgis caesis qui ad nomina non respondissent, partim in vincula ductis, invisa erat, [3] et ante omnia invisum ipsum ingenium atrox cognomenque Imperiosi; grave liberae civitati, ab ostentatione saevitiae adscitum, quam non magis in alienis quam in proximis ac sanguine ipse suo exerceret. [4] criminique ei tribunus inter cetera dabat quod filium iuvenem, nullius probri compertum, extorrem urbe domo penatibus, foro luce congressu aequalium prohibitum, in opus servile, prope in carcerem atque in ergastulum dederit, [5] ubi summo loco natus dictatorius iuvenis cotidiana miseria disceret vere imperioso patre se natum esse. at quam ob noxam? quia infacundior sit et lingua impromptus; [6] quod naturae damnum utrum nutriendum patri, si quicquam in eo humani esset, an castigandum ac vexatione insigne faciendum fuisse? ne mutas quidem bestias minus alere ac fovere si quid ex progenie sua parum prosperum sit; [7] at hercule L. Manlium malum malo augere filii et tarditatem ingenii insuper premere, et, si quid in eo exiguum naturalis vigoris sit, id exstinguere vita agresti et rustico cultu inter pecudes habendo. |