Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
7. (1) Åùå äî òîãî, êàê äèêòàòîð ñ íîâûìè ëåãèîíàìè íàïàë íà ãåðíèêîâ, ðèìëÿíàì ïîä ïðåäâîäèòåëüñòâîì ëåãàòà Ãàÿ Ñóëüïèöèÿ âûïàë íåîæèäàííûé óñïåõ. (2) Êîãäà ãåðíèêè, îáíàäåæåííûå ãèáåëüþ êîíñóëà, ïîäîøëè ê ëàãåðþ ðèìëÿí â òâåðäîé íàäåæäå âçÿòü åãî ïðèñòóïîì, âîèíû, îáîäðÿåìûå ëåãàòîì, â ãíåâå è âîçìóùåíèè ðèíóëèñü íà íèõ èç ëàãåðÿ. Íàäåæäû ïðîòèâíèêîâ âçîéòè íà ðèìñêèé âàë îêàçàëèñü òùåòíû — îíè áûëè ñìÿòû è îòñòóïèëè. (3) À ïîòîì, ñ ïðèáûòèåì äèêòàòîðà, íîâîå âîéñêî îáúåäèíÿåòñÿ ñî ñòàðûì è ñèëû óäâàèâàþòñÿ; ñàì äèêòàòîð, âîçäàâøè ïåðåä ñõîäêîé õâàëó ëåãàòó è âîèíàì, çàùèòèâøèì ñâîåé äîáëåñòüþ ëàãåðü, ðàçîì è âäîõíóë áîäðîñòü â òåõ, êòî âíèìàë çàñëóæåííûì ïîõâàëàì, è ïîáóäèë îñòàëüíûõ ñîðåâíîâàòüñÿ ñ íèìè â äîáëåñòè. (4) Íî è íåïðèÿòåëü, ãîòîâÿñü ê âîéíå, íå ìåäëèë: ïîìíÿ î íåäàâíåì óñïåõå è çíàÿ óæå î íåïðèÿòåëüñêîì ïîäêðåïëåíèè, îí òàêæå óìíîæàåò ñâîè ñèëû. Ñîçûâàþò âñåõ, êòî íîñèò èìÿ ãåðíèêà, âñåõ, ïî âîçðàñòó ñïîñîáíûõ íîñèòü îðóæèå; íàáèðàþò âîñåìü îñîáûõ êîãîðò ïî ÷åòûðåñòà ÷åëîâåê, ìîëîäåö ê ìîëîäöó. (5) Ýòîò îòáîðíûé öâåò ìîëîäåæè âäîáàâîê îáíàäåæèëè è âîîäóøåâèëè, ïîñòàíîâèâ ïëàòèòü èì äâîéíîå æàëîâàíüå; îíè áûëè îñâîáîæäåíû îò âîèíñêèõ ðàáîò ñ òåì, ÷òîáû áåðåãëè ñèëû äëÿ áèòâåííîãî òðóäà è ïîìíèëè, ÷òî íà íèõ ïîëàãàþòñÿ áîëüøå, ÷åì íà îáû÷íûõ áîéöîâ; (6) äàæå â áîåâûõ ïîðÿäêàõ èì íàçíà÷èëè ìåñòî âíå ñòðîÿ, ÷òîáû äîáëåñòü èõ áûëà òåì çàìåòíåå. Äîëèíà â äâå ìèëè îòäåëÿëà ëàãåðü ðèìëÿí îò ãåðíèêîâ; ïîñðåäè äîëèíû ïî÷òè íà ðàâíîì ðàññòîÿíèè îò ñòàíà òåõ è äðóãèõ áûëî äàíî ñðàæåíüå. (7) Ïîíà÷àëó äðàëèñü ñ ïåðåìåííûì óñïåõîì, è íàïðàñíî ðèìñêàÿ êîííèöà òî è äåëî ïûòàëàñü ñ íàñêîêà ñìÿòü âðàæåñêèå ðÿäû. (8) Âèäÿ, ÷òî êîííûé áîé íå îïðàâäûâàåò óñèëèé, âñàäíèêè, èñïðîñèâ è ïîëó÷èâ äîçâîëåíèå äèêòàòîðà, ñ.329 ñïåøèâàþòñÿ, ñ ãðîìêèì êëè÷åì âûáåãàþò ïåðåä çíàìåíà è çàâÿçûâàþò íåîáû÷íûé áîé. (9) È íå óñòîÿòü áû íåïðèÿòåëþ, êîãäà áû íå óäàðèëè íàâñòðå÷ó îòáîðíûå êîãîðòû ðàâíîé èì ñèëû è îòâàãè. |
7. priusquam dictator legionesque novae in Hernicos venirent, ductu C. Sulpici legati res per occasionem gesta egregie est. [2] in Hernicos, morte consulis contemptim ad castra Romana cum haud dubia expugnandi spe succedentes, hortante legato et plenis irae atque indignitatis militum animis eruptio est facta. multum ab spe adeundi valli res Hernicis afuit; adeo turbatis inde ordinibus abscessere. [3] dictatoris deinde adventu novus veteri exercitus iungitur et copiae duplicantur; et pro contione dictator laudibus legati militumque, quorum virtute castra defensa erant, simul audientibus laudes meritas tollit animos, simul ceteros ad aemulandas virtutes acuit. [4] neque segnius ad hostes bellum apparatur, qui et parti ante decoris memores neque ignari auctarum virium hostis suas quoque vires augent. omne Hernicum nomen, omnis militaris aetas excitur; quadringenariae octo cohortes, lecta robora virorum, scribuntur. [5] hunc eximium florem iuventutis eo etiam quod ut duplex acciperent stipendium decreverant, spei animorumque implevere; immunes quoque operum militarium erant, ut in unum pugnae laborem reservati plus sibi quam pro virili parte adnitendum scirent; [6] extra ordinem etiam in acie locati quo conspectior virtus esset. duum milium planities castra Romana ab Hernicis dirimebat; [7] ibi pari ferme utrimque spatio in medio pugnatum est. primo stetit ambigua spe pugna nequiquam saepe conatis equitibus Romanis impetu turbare hostium aciem. [8] postquam equestris pugna effectu quam conatibus vanior erat, consulto prius dictatore equites, permissu deinde eius relictis equis, clamore ingenti provolant ante signa et novam integrant pugnam. [9] neque sustineri poterant, ni extraordinariae cohortes pari corporum animorumque robore se obiecissent. |