Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
8. (1) Áîé øåë ìåæäó ïåðâûìè áîéöàìè îáîèõ íàðîäîâ, è, ñêîëüêî áû æèçíåé íè óíåñ òóò îáùèé Ìàðñ ðàòîáîðöåâ, ïîòåðè îáåèõ ñòîðîí ÷èñëîì ìåðèòü íå ïðèõîäèòñÿ. Îñòàëüíàÿ òîëïà ðàòíèêîâ, êàê áû ïðåäîñòàâèâ áèòâó îòáîðíûì âîèíàì, ââåðÿåò ñâîþ ó÷àñòü ÷óæîé äîáëåñòè. Ìíîãî ïàâøèõ ñ îáåèõ ñòîðîí, åùå áîëüøå ðàíåíûõ; (2) íàêîíåö âñàäíèêè íà÷èíàþò êîðèòü îäèí äðóãîãî, âîïðîøàÿ, ÷òî æå îñòàåòñÿ, åñëè íè âåðõîì âðàãà íå ñëîìèëè, íè ñïåøèâøèñü íå äîáèëèñü óñïåõà?! ×òî åùå òåïåðü ìîæíî âûäóìàòü? Äëÿ ÷åãî áûëî ëèõî âûñêàêèâàòü ïåðåä çíàìåíà è äðàòüñÿ íà ÷óæîì ìåñòå?! (3) Îáîäðèâ äðóã äðóãà ïîäîáíûìè êðèêàìè, îíè ñíîâà èçäàëè êëè÷ è ðèíóëèñü âïåðåä; âðàã ñïåðâà äðîãíóë, ïîòîì îòñòóïèë è íàêîíåö ÿâíî îáðàòèëñÿ â áåãñòâî; (4) è òðóäíî ñêàçàòü, ÷òî äàëî ïåðåâåñ ïðè ñèëàõ ñòîëü ðàâíûõ, ðàçâå òîëüêî èçâå÷íàÿ ñóäüáà òîãî è äðóãîãî íàðîäà ìîãëà è âäîõíóòü õðàáðîñòü è ëèøèòü åå. (5) Äî ñàìîãî ëàãåðÿ ïðåñëåäîâàëè ðèìëÿíå áåãóùèõ ãåðíèêîâ, íî îò îñàäû óêðåïëåíèé çà ïîçäíèì âðåìåíåì îòêàçàëèñü. (Ãàäàíèÿ äîëãî áûëè íåáëàãîïðèÿòíû, è ýòî ïîìåøàëî äèêòàòîðó ïîäàòü çíàê ê áèòâå âïëîòü äî ïîëóäíÿ; âîò ïî÷åìó ñðàæåíüå çàòÿíóëîñü äî íî÷è.) (6) Íà äðóãîé äåíü ëàãåðü ãåðíèêîâ áûë ïóñò, òàê êàê âñå áåæàëè — òàì íàøëè ëèøü íåñêîëüêî áðîøåííûõ ðàíåíûõ; à îòñòóïàâøåå âîéñêî, ïðîõîäÿ ñ ïîðåäåâøèìè çíàìåíàìè ìèìî Ñèãíèè, áûëî îòòóäà çàìå÷åíî, ðàçîãíàíî è â ñòðàõå ðàçáåæàëîñü ïî îêðóãå. (7) Íî è ðèìëÿíàì ïîáåäà äîñòàëàñü äîðîãîþ öåíîþ: îíè ëèøèëèñü ÷åòâåðòè ñâîåé ïåõîòû, è ïîãèáëî — ïîòåðÿ íå ìàëàÿ — íåñêîëüêî ðèìñêèõ âñàäíèêîâ. |
8. tunc inter primores duorum populorum res geritur; quidquid hinc aut illinc communis Mars belli aufert, multiplex quam pro numero damnum est. volgus aliud armatorum, velut delegata primoribus pugna, eventum suum in virtute aliena ponit. multi utrimque cadunt, plures volnera accipiunt; [2] tandem equites alius alium increpantes, quid deinde restaret quaerendo, si neque ex equis pepulissent hostem neque pedites quicquam momenti facerent? quam tertiam exspectarent pugnam? quid ante signa feroces prosiluissent et alieno pugnarent loco? — [3] his inter se vocibus concitati clamore renovato inferunt pedem et primum gradu moverunt hostem, deinde pepulerunt, postremo iam haud dubie avertunt; [4] neque, tam vires pares quae superaverit res facile dictu est, nisi quod perpetua fortuna utriusque populi et extollere animos et minuere potuit. [5] usque ad castra fugientes Hernicos Romanus sequitur: castrorum oppugnatione, quia serum erat diei, abstinuere; — diu non perlitatum tenuerat dictatorem, ne ante meridiem signum dare posset; eo in noctem tractum erat certamen. — [6] Postero die deserta fuga castra Hernicorum et saucii relicti quidam inventi, agmenque fugientium ab Signinis, cum praeter moenia eorum infrequentia conspecta signa essent, fusum ac per agros trepida fuga palatum est. [7] nec Romanis incruenta victoria fuit: quarta pars militum amissa, et ubi haud minus iacturae fuit, aliquot equites Romani cecidere. |