Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà VII, ãë. 8

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7

8. (1) Áîé øåë ìåæ­äó ïåð­âû­ìè áîé­öà­ìè îáî­èõ íàðî­äîâ, è, ñêîëü­êî áû æèç­íåé íè óíåñ òóò îáùèé Ìàðñ ðàòî­áîð­öåâ, ïîòå­ðè îáå­èõ ñòî­ðîí ÷èñ­ëîì ìåðèòü íå ïðè­õî­äèò­ñÿ. Îñòàëü­íàÿ òîë­ïà ðàò­íè­êîâ, êàê áû ïðå­äî­ñòà­âèâ áèò­âó îòáîð­íûì âîè­íàì, ââå­ðÿ­åò ñâîþ ó÷àñòü ÷óæîé äîá­ëå­ñòè. Ìíî­ãî ïàâ­øèõ ñ îáå­èõ ñòî­ðîí, åùå áîëü­øå ðàíå­íûõ; (2) íàêî­íåö âñàä­íè­êè íà÷è­íà­þò êîðèòü îäèí äðó­ãî­ãî, âîïðî­øàÿ, ÷òî æå îñòà­åò­ñÿ, åñëè íè âåð­õîì âðà­ãà íå ñëî­ìè­ëè, íè ñïå­øèâ­øèñü íå äîáè­ëèñü óñïå­õà?! ×òî åùå òåïåðü ìîæ­íî âûäó­ìàòü? Äëÿ ÷åãî áûëî ëèõî âûñêà­êè­âàòü ïåðåä çíà­ìå­íà è äðàòü­ñÿ íà ÷óæîì ìåñòå?! (3) Îáî­ä­ðèâ äðóã äðó­ãà ïîäîá­íû­ìè êðè­êà­ìè, îíè ñíî­âà èçäà­ëè êëè÷ è ðèíó­ëèñü âïå­ðåä; âðàã ñïåð­âà äðîã­íóë, ïîòîì îòñòó­ïèë è íàêî­íåö ÿâíî îáðà­òèë­ñÿ â áåã­ñòâî; (4) è òðóä­íî ñêà­çàòü, ÷òî äàëî ïåðå­âåñ ïðè ñèëàõ ñòîëü ðàâ­íûõ, ðàç­âå òîëü­êî èçâå÷­íàÿ ñóäü­áà òîãî è äðó­ãî­ãî íàðî­äà ìîã­ëà è âäîõ­íóòü õðàá­ðîñòü è ëèøèòü åå.

(5) Äî ñàìî­ãî ëàãå­ðÿ ïðå­ñëå­äî­âà­ëè ðèì­ëÿíå áåãó­ùèõ ãåð­íè­êîâ, íî îò îñà­äû óêðåï­ëå­íèé çà ïîçä­íèì âðå­ìå­íåì îòêà­çà­ëèñü. (Ãàäà­íèÿ äîë­ãî áûëè íåáëà­ãî­ïðè­ÿò­íû, è ýòî ïîìå­øà­ëî äèê­òà­òî­ðó ïîäàòü çíàê ê áèò­âå âïëîòü äî ïîëó­äíÿ; âîò ïî÷å­ìó ñðà­æå­íüå çàòÿ­íó­ëîñü äî íî÷è.) (6) Íà äðó­ãîé äåíü ëàãåðü ãåð­íè­êîâ áûë ïóñò, òàê êàê âñå áåæà­ëè — òàì íàøëè ëèøü íåñêîëü­êî áðî­øåí­íûõ ðàíå­íûõ; à îòñòó­ïàâ­øåå âîé­ñêî, ïðî­õî­äÿ ñ ïîðåäåâ­øè­ìè çíà­ìå­íà­ìè ìèìî Ñèã­íèè, áûëî îòòóäà çàìå­÷å­íî, ðàçî­ãíà­íî è â ñòðà­õå ðàç­áå­æà­ëîñü ïî îêðó­ãå. (7) Íî è ðèì­ëÿ­íàì ïîáåäà äîñòà­ëàñü äîðî­ãîþ öåíîþ: îíè ëèøè­ëèñü ÷åò­âåð­òè ñâî­åé ïåõîòû, è ïîãèá­ëî — ïîòå­ðÿ íå ìàëàÿ — íåñêîëü­êî ðèì­ñêèõ âñàä­íè­êîâ.

8. tunc in­ter pri­mo­res duo­rum po­pu­lo­rum res ge­ri­tur; quid­quid hinc aut il­linc com­mu­nis Mars bel­li aufert, mul­tip­lex quam pro nu­me­ro dam­num est. vol­gus aliud ar­ma­to­rum, ve­lut de­le­ga­ta pri­mo­ri­bus pug­na, even­tum suum in vir­tu­te alie­na po­nit. mul­ti ut­rim­que ca­dunt, plu­res vol­ne­ra ac­ci­piunt; [2] tan­dem equi­tes ali­us ali­um incre­pan­tes, quid dein­de res­ta­ret quae­ren­do, si ne­que ex equis pe­pu­lis­sent hos­tem ne­que pe­di­tes quic­quam mo­men­ti fa­ce­rent? quam ter­tiam exspec­ta­rent pug­nam? quid an­te sig­na fe­ro­ces pro­si­luis­sent et alie­no pug­na­rent lo­co? — [3] his in­ter se vo­ci­bus con­ci­ta­ti cla­mo­re re­no­va­to in­fe­runt pe­dem et pri­mum gra­du mo­ve­runt hos­tem, dein­de pe­pu­le­runt, postre­mo iam haud du­bie aver­tunt; [4] ne­que, tam vi­res pa­res quae su­pe­ra­ve­rit res fa­ci­le dic­tu est, ni­si quod per­pe­tua for­tu­na ut­rius­que po­pu­li et ex­tol­le­re ani­mos et mi­nue­re po­tuit. [5] us­que ad castra fu­gien­tes Her­ni­cos Ro­ma­nus se­qui­tur: castro­rum op­pug­na­tio­ne, quia se­rum erat diei, absti­nue­re; — diu non per­li­ta­tum te­nue­rat dic­ta­to­rem, ne an­te me­ri­diem sig­num da­re pos­set; eo in noc­tem trac­tum erat cer­ta­men. — [6] Pos­te­ro die de­ser­ta fu­ga castra Her­ni­co­rum et sau­cii re­lic­ti qui­dam in­ven­ti, ag­men­que fu­gien­tium ab Sig­ni­nis, cum prae­ter moe­nia eorum infre­quen­tia conspec­ta sig­na es­sent, fu­sum ac per ag­ros tre­pi­da fu­ga pa­la­tum est. [7] nec Ro­ma­nis incruen­ta vic­to­ria fuit: quar­ta pars mi­li­tum amis­sa, et ubi haud mi­nus iac­tu­rae fuit, ali­quot equi­tes Ro­ma­ni ce­ci­de­re.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1260010226 1327007032 1327008059 1364000709 1364000710 1364000711