Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
18. (1) Òàê íà ÷åòûðåõñîòîì ãîäó îò îñíîâàíèÿ Ðèìà â òðèäöàòü ïÿòîì ïîñëå òîãî, êàê îòñòîÿëè åãî îò ãàëëîâ, ÷åðåç îäèííàäöàòü ëåò ïîñëå ïîëó÷åíèÿ íàðîäîì äîñòóïà ê êîíñóëüñòâó, âñëåä çà ìåæäóöàðñòâèåì âñòóïèëè â äîëæíîñòü äâà ïàòðèöèàíñêèõ êîíñóëà — Ãàé Ïåòèê â òðåòèé ðàç è Âàëåðèé Ïóáëèêîëà. (2)  ýòîì ãîäó ó òèáóðòèíöåâ îòáèëè Ýìïóë, íî áåç âñÿêîãî ïàìÿòíîãî ñðàæåíèÿ; ìîæåò áûòü, âîéíó òàì âåëè ïîä ñâîèìè àóñïèöèÿìè îáà êîíñóëà, êàê ïèøóò íåêîòîðûå, à ìîæåò áûòü, ïîêà Âàëåðèé âîäèë ëåãèîíû íà òèáóðòèíöåâ, êîíñóë Ñóëüïèöèé îïóñòîøàë òàðêâèíèéñêèå çåìëè. (3)  ñàìîì Ðèìå áîðîòüñÿ ñ íàðîäîì è òðèáóíàìè êîíñóëàì áûëî òÿæåëåé. Ïåðåäàòü êîíñóëüñòâî, èìè, äâóìÿ ïàòðèöèÿìè, ïîëó÷åííîå, ñíîâà äâóì ïàòðèöèÿì êàçàëîñü èì óæå äåëîì íå òîëüêî äîáëåñòè, íî è ÷åñòè: (4) ðàç óæ äîëæíîñòü êîíñóëà áûâàåò òåïåðü ïëåáåéñêîé, íàäî ëèáî âîâñå îòñòóïèòüñÿ îò íåå, ëèáî âëàäåòü åþ áåçðàçäåëüíî, êàê áåçðàçäåëüíî âëàäåëè åþ ïðåäêè è çàâåùàëè ïîòîìêàì. (5) À íàðîä ðîïòàë: ÷òî ïðîêó òàê æèòü? ×òî ïðîêó ÷èñëèòüñÿ ñðåäè ïîëíîïðàâíûõ ãðàæäàí, åñëè äîáûòîå ìóæåñòâîì äâóõ ëþäåé — Ëóöèÿ Ñåêñòèÿ è Ãàÿ Ëèöèíèÿ — îíè íå ìîãóò óäåðæàòü âñåì ìèðîì? (6) Ëó÷øå òåðïåòü öàðåé èëè äåöåìâèðîâ èëè åùå õóäøóþ âëàñòü, åæåëè òàêàÿ ñûùåòñÿ, ÷åì âèäåòü, ÷òî êîíñóëû — îáà ïàòðèöèè (7) è ÷òî íå ïî î÷åðåäè ïðåäñòîèò ïîêîðñòâîâàòü è âëàñòâîâàòü, íî îäíî ñîñëîâèå íàâåêè äîñòèãëî âëàñòè è âîîáðàæàåò, ÷òî ïëåáåè òîëüêî çàòåì è ðîæäåíû, ÷òîáû èì ñëóæèòü. (8) Òðèáóíû íå ïðåìèíóëè ñäåëàòüñÿ ïîäñòðåêàòåëÿìè áåñïîðÿäêîâ, íî êîãäà âñå è òàê âîçáóæäåíû, òî âîæàêè ìàëî áûâàþò çàìåòíû. (9) Íåñêîëüêî ðàç áåç òîëêó ñîáèðàëèñü íà Ìàðñîâîì ïîëå49, è ïîòîì ìíîãî äíåé ñîáðàíèÿ ïðîõîäèëè â ðàçäîðàõ; íàêîíåö ïîáåäèëà íåêîëåáèìàÿ òâåðäîñòü êîíñóëîâ, à íåãîäîâàíèå ïðîñòîãî íàðîäà âûëèëîñü â òîì, ÷òî îí ìðà÷íîé òîëïîé óøåë ñëåäîì çà òðèáóíàìè, êîòîðûå êðè÷àëè, ÷òî ðå÷ü óæå èäåò î ñàìîé ñâîáîäå, ÷òî ïîðà óæå ïîêèíóòü íå òîëüêî ñ.339 ïîëå, íî è ñàìûé Ðèì, ïëåíåííûé è ïîðàáîùåííûé ñàìîâëàñòèåì ïàòðèöèåâ. (10) Êîíñóëû, õîòü è ïîêèíóòûå ÷àñòüþ íàðîäà, ñ ïðåæíåé òâåðäîñòüþ, íåñìîòðÿ íà ñèëüíî ïîðåäåâøåå ñîáðàíèå, äîâåëè âûáîðû äî êîíöà: îáà êîíñóëà áûëè èçáðàíû èç ïàòðèöèåâ — Ìàðê Ôàáèé Àìáóñò â òðåòèé ðàç è Òèò Êâèíêöèé. Âïðî÷åì, â íåêîòîðûõ ëåòîïèñÿõ âìåñòî Òèòà Êâèíêöèÿ êîíñóëîì íàçâàí Ìàðê Ïîïèëèé. |
18. quadringentesimo anno quam urbs Romana condita erat, quinto tricesimo quam a Gallis reciperata, ablato post undecimum annum a plebe consulatu [patricii consules ambo ex interregno magistratum iniere, C. Sulpicius Peticus tertium M. Valerius Publicola]. [2] Empulum eo anno ex Tiburtibus haud memorando certamine captum, sive duorum consulum auspicio bellum ibi gestum est, ut scripsere quidam, seu per idem tempus Tarquiniensium quoque sunt vastati agri ab Sulpicio consule, quo Valerius adversus Tiburtes legiones duxit. [3] domi maius certamen consulibus cum plebe ac tribunis erat. fidei iam suae non solum virtutis ducebant esse, ut accepissent duo patricii consulatum, ita ambobus patriciis mandare: [4] quin aut toto cedendum esse, ut plebeius iam magistratus consulatus fiat, aut totum possidendum quam possessionem integram a patribus accepissent. [5] plebes contra fremit: quid se vivere, quid in parte civium censeri, si, quod duorum hominum virtute, L. Sexti ac C. Licini, partum sit, id obtinere universi non possint? [6] vel reges vel decemviros vel si quod tristius sit imperii nomen patiendum esse potius, quam ambos patricios consules videant, [7] nec in vicem pareatur atque imperetur, sed pars altera in aeterno imperio locata plebem nusquam alio natam quam ad serviendum putet. [8] non desunt tribuni auctores turbarum, sed inter concitatos per se omnes vix duces eminent. [9] aliquotiens frustra in campum descensum cum esset multique per seditiones acti comitiales dies, postremo vicit perseverantia consulum: plebis eo dolor erupit ut tribunos actum esse de libertate vociferantes relinquendumque non campum iam solum sed etiam urbem captam atque oppressam regno patriciorum maesta sequeretur. [10] consules relicti a parte populi per infrequentiam comitia nihilo segnius perficiunt. creati consules ambo patricii, M. Fabius Ambustus tertium T. Quinctius. in quibusdam annalibus pro T. Quinctio M. Popilium consulem invenio. |