Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà VII, ãë. 17

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

17. (1) Ïîòîì âíîâü èçáðàí­íûå êîí­ñó­ëû — Ìàðê Ôàáèé Àìáóñò âòî­ðè÷­íî è Ìàðê Ïîïè­ëèé Ëåíàò òîæå âòî­ðè÷­íî — ïîâå­ëè äâå âîé­íû [356 ã.]. Îäíà âîé­íà ñ òèáóð­òèí­öà­ìè, êîòî­ðóþ âåë Ëåíàò, áûëà ëåã­êîé: îí çàïåð íåïðè­ÿ­òå­ëÿ â åãî ãîðî­äå è îïó­ñòî­øèë îêðåñò­íî­ñòè. (2) Íî äðó­ãî­ãî êîí­ñó­ëà â ïåð­âîé æå ñõâàò­êå ðàç­ãðî­ìè­ëè ôàëèñ­êè è òàðê­âè­íèé­öû. (3) Èõ æðå­öû, ê âåëè­êî­ìó óæà­ñó ðèì­ëÿí, äåð­æà ïåðåä ñîáîé çìåé è ãîðÿ­ùèå ôàêå­ëû, ïðî­øå­ñò­âî­âà­ëè, ñëîâ­íî ôóðèè46, ïðè­âåäÿ áîé­öîâ â çàìå­øà­òåëü­ñòâî ýòèì íåáû­âà­ëûì çðå­ëè­ùåì: ñëîâ­íî áåçóì­íûå è îäåð­æè­ìûå, îðî­áå­ëîé òîë­ïîé ââà­ëè­ëèñü îíè â ñâîé ëàãåðü. (4) Ëèøü êîãäà êîí­ñóë, ëåãà­òû è òðè­áó­íû ñòà­ëè ñìå­ÿòü­ñÿ è áðà­íèòü èõ çà òî, ÷òî, êàê ìàëûå äåòè, îíè ïóãà­þò­ñÿ ïóñòî­ãî íàäó­âà­òåëü­ñòâà, ñòûä âäðóã âåð­íóë èì ìóæå­ñòâî è, áóä­òî íå âèäÿ íè÷å­ãî ïåðåä ñîáîþ, îíè áðî­ñè­ëèñü íà òî, îò ÷åãî ðàíü­øå áåæà­ëè. (5) Ðàçäå­ëàâ­øèñü òàê ñ õèò­ðû­ìè óëîâ­êà­ìè íåïðè­ÿ­òå­ëÿ, îíè óäà­ðè­ëè çàòåì íà íàñòî­ÿ­ùå­ãî âîîðó­æåí­íî­ãî ïðî­òèâ­íè­êà, îáðà­òè­ëè â áåã­ñòâî âåñü åãî ñòðîé, â òîò æå äåíü çàõâà­òè­ëè ëàãåðü ñ áîãà­òîþ äîáû­÷åé è âîç­âðà­òè­ëèñü ïîáåäè­òå­ëÿ­ìè; à â íàñìåø­ëè­âûõ ïåñåí­êàõ, ïðè­íÿ­òûõ â âîé­ñêå, èçäå­âà­ëèñü è íàä âðà­æå­ñêè­ìè õèò­ðî­ñòÿ­ìè, è íàä ñâî­èì èñïó­ãîì.

(6) Òóò âñå ýòðóñ­êè áåðóò­ñÿ çà îðó­æèå è âî ãëà­âå ñ òàðê­âè­íèé­öà­ìè è ôàëèñ­êà­ìè äîõî­äÿò äî Ñîëÿ­íûõ âàð­íèö. ×òîáû ïðî­òè­âî­ñòî­ÿòü ýòîé óãðî­çå, áûë íàçíà­÷åí ïåð­âûé äèê­òà­òîð èç íàðî­äà, Ãàé Ìàð­öèé Ðóòóë, à íà÷àëü­íè­êîì êîí­íè­öû îí èçáðàë Ãàÿ Ïëàâ­òèÿ, òîæå ïëå­áåÿ. (7) Ñåíà­òî­ðîâ, êîíå÷­íî, âîç­ìó­òè­ëî, ÷òî óæå è äèê­òà­òó­ðà ñòà­ëà îáùåäî­ñòóï­íîé, è îíè èçî âñåõ ñèë ñòà­ðà­ëèñü ïîìå­øàòü ïîñòà­íîâ­ëå­íè­ÿì è ïðè­ãîòîâ­ëå­íè­ÿì äèê­òà­òî­ðà äëÿ ýòîé âîé­íû, íî íàðîä òåì îõîò­íåå óòâåð­æäàë âñå, ÷òî ïðåä­ëà­ãàë äèê­òà­òîð. (8) Âûé­äÿ èç ãîðî­äà, äèê­òà­òîð íà îáî­èõ áåðå­ãàõ Òèá­ðà, ïåðå­áðà­ñû­âàÿ íà ïëîòàõ âîé­ñêà òóäà, ãäå ñëûø­íî áûëî î íåïðè­ÿ­òå­ëå, ïåðå­áèë ìíî­ãèõ ãðà­áè­òå­ëåé, ðûñ­êàâ­øèõ òàì è ñÿì ïî îêðó­ãå, (9) è íåîæè­äàí­íûì óäà­ðîì çàâëà­äåë ëàãå­ðåì: âîñåìü òûñÿ÷ âðà­ãîâ áûëî âçÿ­òî â ïëåí, à îñòàëü­íûå èëè ïåðå­áè­òû, èëè èçãíà­íû ñ ðèì­ñêèõ çåìåëü. Ïîñëå ýòî­ãî îí áåç ñîãëà­ñèÿ ñåíà­òà, íî ïî âåëå­íèþ íàðî­äà ñïðà­âèë òðè­óìô47.

ñ.338 (10) Ïîñêîëü­êó ïàò­ðè­öèè íå õîòå­ëè, ÷òîáû êîí­ñóëü­ñêèå âûáî­ðû ïðî­âî­äèë äèê­òà­òîð èëè êîí­ñóë èç ïðî­ñòî­ãî íàðî­äà, à äðó­ãîé êîí­ñóë, Ôàáèé, áûë çàíÿò âîé­íîé, ïðè­øëîñü ïîé­òè íà ìåæ­äó­öàð­ñò­âèå. (11) Èíòåððåê­ñà­ìè áûëè äðóã çà äðó­ãîì Êâèíò Ñåð­âè­ëèé Àãà­ëà, Ìàðê Ôàáèé, Ãíåé Ìàí­ëèé, Ãàé Ôàáèé, Ãàé Ñóëü­ïè­öèé, Ëóöèé Ýìè­ëèé, Êâèíò Ñåð­âè­ëèé, Ìàðê Ôàáèé Àìáóñò48. (12) Ïðè âòî­ðîì èç íèõ âîç­íèê­ëè ðàçäî­ðû, ïîòî­ìó ÷òî âñå øëî ê èçáðà­íèþ äâóõ êîí­ñó­ëîâ èç ïàò­ðè­öè­åâ; íà íåñî­ãëà­ñèå òðè­áó­íîâ èíòåððåêñ Ôàáèé îòâå­÷àë, ÷òî â äâå­íà­äöà­òè òàá­ëè­öàõ åñòü çàêîí: âñÿ­êèé ðàç ñ÷è­òàòü ïðà­âî­ìî÷­íîé òó âîëþ íàðî­äà, êàêóþ îí èçú­ÿâèò ïîñëåä­íåé, à ãîëî­ñî­âà­íèå — òîæå âîëÿ íàðî­äà. (13) Ïîñêîëü­êó íåñî­ãëà­ñèå òðè­áó­íîâ íå äàëî íè÷å­ãî, êðî­ìå çàòÿ­ãè­âà­íèÿ ñîáðà­íèé, êîí­ñó­ëà­ìè áûëè èçáðà­íû äâîå ïàò­ðè­öè­åâ — Ãàé Ñóëü­ïè­öèé Ïåòèê â òðå­òèé ðàç è Ìàðê Âàëå­ðèé Ïóá­ëè­êî­ëà, è â òîò æå äåíü îíè âñòó­ïè­ëè â äîëæ­íîñòü.

17. no­vi con­su­les in­de, M. Fa­bius Am­bus­tus ite­rum et M. Po­pi­lius Lae­nas ite­rum, duo bel­la ha­bue­re, fa­ci­le al­te­rum cum Ti­bur­ti­bus, quod Lae­nas ges­sit, qui hos­te in ur­bem com­pul­so ag­ros vas­ta­vit; [2] Fa­lis­ci Tar­qui­nien­ses­que al­te­rum con­su­lem pri­ma pug­na fu­de­runt. [3] in­de ter­ror ma­xi­mus fuit quod sa­cer­do­tes eorum fa­ci­bus ar­den­ti­bus an­gui­bus­que prae­la­tis in­ces­su fu­ria­li mi­li­tem Ro­ma­num in­sue­ta tur­ba­ve­runt spe­cie. et tum qui­dem ve­lut lym­pha­ti et at­to­ni­ti mu­ni­men­tis suis tre­pi­do ag­mi­ne in­ci­de­runt; [4] dein­de, ubi con­sul le­ga­ti­que ac tri­bu­ni pue­ro­rum ri­tu va­na mi­ra­cu­la pa­ven­tes in­ri­de­bant incre­pa­bantque, ver­tit ani­mos re­pen­te pu­dor, et in ea ip­sa quae fu­ge­rant ve­lut cae­ci rue­bant. [5] dis­cus­so ita­que va­no ap­pa­ra­tu hos­tium cum in ip­sos ar­ma­tos se in­tu­lis­sent, aver­te­runt to­tam aciem; castris­que etiam eo die po­ti­ti prae­da in­gen­ti par­ta vic­to­res re­ver­te­runt, mi­li­ta­ri­bus iocis cum ap­pa­ra­tum hos­tium tum suum incre­pan­tes pa­vo­rem. [6] con­ci­ta­tur dein­de om­ne no­men Et­rus­cum, et Tar­qui­nien­si­bus Fa­lis­cis­que du­ci­bus ad Sa­li­nas per­ve­niunt. ad­ver­sus eum ter­ro­rem dic­ta­tor C. Mar­cius Ru­tu­lus pri­mus de ple­be dic­tus ma­gistrum equi­tum item de ple­be C. Plau­tium di­xit. [7] id ve­ro pat­ri­bus in­dig­num vi­de­ri, etiam dic­ta­tu­ram iam in pro­mis­cuo es­se; om­ni­que ope im­pe­die­bant ne quid dic­ta­to­ri ad id bel­lum de­cer­ne­re­tur pa­ra­re­tur­ve. eo prompti­us cuncta fe­ren­te dic­ta­to­re po­pu­lus ius­sit. [8] pro­fec­tus ab ur­be ut­ra­que par­te Ti­be­ris, ra­ti­bus exer­ci­tu, quo­cum­que fa­ma hos­tium du­ce­bat, traiec­to mul­tos po­pu­la­to­res ag­ro­rum va­gos pa­lan­tes oppres­sit; [9] castra quo­que ne­co­pi­na­to adgres­sus ce­pit et oc­to mi­li­bus hos­tium cap­tis, ce­te­ris aut cae­sis aut ex ag­ro Ro­ma­no fu­ga­tis si­ne auc­to­ri­ta­te pat­rum po­pu­li ius­su tri­um­pha­vit.

[10] quia nec per dic­ta­to­rem ple­bei­um nec per con­su­lem co­mi­tia con­su­la­ria ha­be­ri vo­le­bant et al­ter con­sul Fa­bius bel­lo re­ti­ne­ba­tur, res ad in­ter­reg­num re­dit. [11] in­ter­re­ges dein­ceps Q. Ser­vi­lius Aha­la M. Fa­bius Cn. Man­lius C. Fa­bius C. Sul­pi­cius L. Aemi­lius Q. Ser­vi­lius M. Fa­bius Am­bus­tus. [12] in se­cun­do in­ter­reg­no or­ta con­ten­tio est, quod duo pat­ri­cii con­su­les crea­ban­tur, in­ter­ce­den­ti­bus­que tri­bu­nis in­ter­rex Fa­bius aie­bat in duo­de­cim ta­bu­lis le­gem es­se ut quod­cum­que postre­mum po­pu­lus ius­sis­set, id ius ra­tum­que es­set; ius­sum po­pu­li et suffra­gia es­se. [13] cum in­ter­ce­den­do tri­bu­ni ni­hil aliud quam ut dif­fer­rent co­mi­tia va­luis­sent, duo pat­ri­cii con­su­les crea­ti sunt, C. Sul­pi­cius Pe­ti­cus ter­tium M. Va­le­rius Pub­li­co­la, eodem­que die ma­gistra­tum inie­runt,

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 46Ñð.: IV, 33, 2 è Ôëîð, I, 12, 7. Î ôóðè­ÿõ ñì.: ïðè­ìå÷. 144 ê êí. I.
  • 47Ñð.: III, 63, 11 — (î òðè­óì­ôå Âàëå­ðèÿ è Ãîðà­öèÿ â 449 ã. äî í. ý.).
  • 48Ïîñêîëü­êó èíòåððåêñ èçáè­ðàë­ñÿ íå áîëåå, ÷åì íà ïÿòü äíåé, à äî èçáðà­íèÿ íîâûõ êîí­ñó­ëîâ èõ ñìå­íè­ëîñü äåâÿòü, ìåæ­äó­öàð­ñò­âèå ïðî­äëè­ëîñü 45 äíåé.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000718 1364000719 1364000720