Ïåðåâîä Í. Â. Áðàãèíñêîé. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
23. (1) Êîíñóëîì îò ïëåáååâ ñòàë Ìàðê Ïîïèëèé Ëåíàò, îò ïàòðèöèåâ — Ëóöèé Êîðíåëèé Ñöèïèîí [350 ã.]. Íà äîëþ êîíñóëà-ïëåáåÿ âûïàë äàæå áîëåå ñëàâíûé æðåáèé, (2) èáî ïðè èçâåñòèè, ÷òî îãðîìíîå âîéñêî ãàëëîâ ðàñïîëîæèëîñü ëàãåðåì íà çåìëå ëàòèíîâ, ýòà ãàëëüñêàÿ âîéíà èç-çà òÿæåëîé áîëåçíè Ñöèïèîíà âíå î÷åðåäè áûëà ïîðó÷åíà Ïîïèëèþ. (3) Íå ìåøêàÿ, îí ïðîèçâåë íàáîð è, ïðèêàçàâ âñåì þíîøàì ñ îðóæèåì ÿâèòüñÿ çà Êàïåíñêèå âîðîòà ê õðàìó Ìàðñà58, à êâåñòîðàì âûíåñòè òóäà æå çíàìåíà èç êàçíîõðàíèëèùà, ñîñòàâèë äëÿ ñåáÿ ÷åòûðå ïîëíûõ ëåãèîíà, à îñòàëüíûõ âîèíîâ ïåðåäàë ïðåòîðó Ïóáëèþ Âàëåðèþ ñ.343 Ïóáëèêîëå (4) è ïðåäëîæèë ñåíàòîðàì ñîáðàòü äðóãîå âîéñêî äëÿ çàùèòû ãîñóäàðñòâà îò íå÷àÿííîñòåé âîéíû. (5) È òîëüêî ïîêîí÷èâ ñî âñåìè ðàñïîðÿæåíèÿìè è ïðèãîòîâëåíèÿìè, îí ïîñïåøèë íàâñòðå÷ó âðàãó. ×òîá óçíàòü ñèëû âðàãà, íå ïîäâåðãàÿ ñåáÿ êðàéíåé îïàñíîñòè, îí çàíÿë õîëì, ñàìûé áëèçêèé ê ãàëëüñêîìó ëàãåðþ, è âåëåë òàì âîçâîäèòü âàë. (6) Ãàëëû, íàðîä ñâèðåïûé è îò ïðèðîäû âîèíñòâåííûé, èçäàëåêà çàìåòèâøè ðèìñêèå çíàìåíà, ðàçâåðíóëè ñòðîé äëÿ íåìåäëåííîãî ñðàæåíèÿ; à óâèäåâ, ÷òî ðèìñêèé îòðÿä íå òîëüêî íå ñïóñêàåòñÿ ñ õîëìà, íî åùå è õî÷åò îáåçîïàñèòü ñåáÿ âàëîì, ðàññóäèëè, ÷òî ðèìëÿíå ïîðàæåíû ñòðàõîì è êàê íåëüçÿ êñòàòè ïîãëîùåíû ðàáîòàìè, è ñ ãðîçíûì ðåâîì áðîñèëèñü íà ïðèñòóï. (7) Ðèìëÿíå äàæå íå ïðåðâàëè ðàáîò: óêðåïëåíèÿ áûëè äåëîì òðèàðèåâ, à ãàñòàòû è ïðèíöèïû59, ñòîÿâøèå íàãîòîâå è ïðè îðóæèè âïåðåäè íèõ, ïðèíÿëè áîé. (8) Êðîìå äîáëåñòè, èì áûëî íà ïîëüçó è âîçâûøåííîå ïîëîæåíèå, ïðè êîòîðîì âñå èõ äðîòèêè è êîïüÿ ïàäàëè íå âïóñòóþ, êàê áûâàåò íà ðîâíîì ìåñòå, íî îò ñîáñòâåííîé ñâîåé òÿæåñòè âñå âîíçàëèñü â öåëü. (9) Ïîä ãðàäîì ñòðåë ãàëëû — êòî ñ ðàíîé â òåëå, êòî ñî ùèòîì íåïîäúåìíîé òÿæåñòè èç-çà çàñòðÿâøèõ â íåì äðîòèêîâ — õîòÿ ñ ðàçáåãó ïîäîøëè ïî÷òè âïëîòíóþ, íî ñïåðâà âñå-òàêè îñòàíîâèëèñü â íåðåøèòåëüíîñòè, (10) à ïîòîì, êîãäà ñàìî ïðîìåäëåíèå èì ïîóáàâèëî, à âðàãàì ïðèáàâèëî äóõó, áûëè îòáðîøåíû íàçàä è ïîâàëèëèñü äðóã íà äðóãà, îáðàçîâàâ ñâàëêó åùå áîëåå ïàãóáíóþ è ñòðàøíóþ, ÷åì ñàìà ðóêîïàøíàÿ ðåçíÿ: íå ñòîëüêî èõ ïàëî îò ìå÷à, ñêîëüêî áûëî çàäàâëåíî â ýòîé ñâàëêå. |
23. M. Popilius Laenas a plebe consul, a patribus L. Cornelius Scipio datus. fortuna quoque inlustriorem plebeium consulem fecit; [2] nam cum ingentem Gallorum exercitum in agro Latino castra posuisse nuntiatum esset, Scipione gravi morbo implicito Gallicum bellum Popilio extra ordinem datum. [3] is impigre exercitu scripto, cum omnes extra portam Capenam ad Martis aedem convenire armatos iuniores iussisset signaque eodem quaestores ex aerario deferre, quattuor expletis legionibus quod superfuit militum P. Valerio Publicolae praetori tradidit, [4] auctor patribus scribendi alterius exercitus, quod ad incertos belli eventus subsidium rei publicae esset. [5] ipse iam satis omnibus instructis comparatisque ad hostem pergit. cuius ut prius nosceret vires quam periculo ultimo temptaret, in tumulo quem proximum castris Gallorum capere potuit vallum ducere coepit. [6] gens ferox et ingenii avidi ad pugnam cum procul visis Romanorum signis ut extemplo proelium initura explicuisset aciem, postquam neque in aequum demitti agmen vidit et cum loci altitudine tum vallo etiam tegi Romanos, perculsos pavore rata, simul opportuniores quod intenti tum maxime operi essent, truci clamore adgreditur. [7] ab Romanis nec opus intermissum — triarii erant qui muniebant — et ab hastatis principibusque, qui pro munitoribus intenti armatique steterant, proelium initum. [8] praeter virtutem locus quoque superior adiuvit, ut pila omnia hastaeque non tamquam ex aequo missa vana, quod plerumque fit, caderent, sed omnia librata ponderibus figerentur; [9] oneratique telis Galli, quibus aut corpora transfixa aut praegravata inhaerentibus gerebant scuta, cum cursu paene in adversum subissent, primo incerti restitere; [10] dein, cum ipsa cunctatio et his animos minuisset et auxisset hosti, impulsi retro ruere alii super alios stragemque inter se caede ipsa foediorem dare; adeo praecipiti turba obtriti plures quam ferro necati. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß